Bilimsel araştırma projeleri için doğrudan teminle yapılan alımlara ilişkin piyasa fiyat araştırmalarının mevzuata uygun olarak yapılmadığı görülmüştür.

Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma Projeleri Hakkında Yönetmelik’in “Gelirler ve ödeneklerin kullanımına ilişkin ilkeler” başlıklı 12’nci maddesinin (ç) bendinde; ön ödeme alınarak yapılan alımlar hariç olmak üzere bilimsel araştırma projeleri kapsamında yapılacak mal ve hizmet alımına yönelik harcamalarda, 01.12.2003 tarihli ve 2003/6554 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan Yükseköğretim Kurumları Tarafından, 4734 Sayılı Kamu İhale Kanununun 3 üncü Maddesinin (f) Bendi Kapsamında Yapılacak İhalelere İlişkin Karar hükümlerinin uygulanacağı hükme bağlanmıştır.

01.12.2003 tarihli ve 6554 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Esaslar’ın “Temel İlkeler” başlıklı 5’inci maddesinin birinci fıkrasında; üniversite ve yüksek teknoloji enstitüleri, Esaslar’a göre yapılacak ihalelerde, saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu oldukları belirtilmiştir.

Aynı Esaslar’ın “Uygulanacak ihale usulleri” başlıklı 18’inci maddesiyle “Doğrudan temin” bir ihale usulü olarak belirlenmiş, “Doğrudan temin” başlıklı 21’inci maddesinde ise, Yükseköğretim Kurulu tarafından, doğrudan temin uygulanmasına ilişkin olarak tespit edilecek parasal limiti aşmayan mal ve hizmet alımları için ihale komisyonu kurulmadan satın alma birimince piyasa araştırması yapılarak ihtiyaçların temin edilebileceği hüküm altına alınmıştır.

Denetimlerde, alımların, anılan Esaslar’ın 21’inci maddesinin (d) bendine göre doğrudan teminle yapıldığı, proje bütçesi için yapılan yaklaşık maliyet hesabında öngörülen mal alımlarına ilişkin fiyatların, alımın gerçekleştirildiği tarihteki fiyatlarla aynı olduğu, iki fiyatlama arasında 1 ila 12 ay arasında değişen süreler geçmesine rağmen alınan fiyatların aynı olmasının, alım miktarının ve çeşidinin fazlalığı nazara alındığında proje bütçesinin aşılmaması için proje öncesinden mal alım fiyatlarının belirlenmesinden kaynaklandığı ve alımların, alım anında yapılan bir fiyat araştırması yerine proje kabul aşamasında belirlenen fiyatlara göre gerçekleştirildiği tespit edilmiştir.

Kamu idaresi cevabında, firmalardan proforma fatura alınarak ayrıntılı bir proje bütçesi hazırlandığı, satın alma zamanı geldiğinde tekrar piyasa araştırması yapıldığı, piyasa fiyat araştırmasında yüksek tekliflerin değerlendirmeye tabi tutulmadığı, gereken dikkat ve özenin gösterildiği ve proje bütçesinin altında teklifler olması durumunda farklı firmalardan alımın gerçekleştirilebildiği ileri sürülse de; alımlardaki fiyatların, enflasyonun bulunduğu ekonomik bir ortamda proje başlangıç tarihindeki fiyatlarla birebir aynı olması hususu izah edilememiştir.

Sonuç olarak; bilimsel araştırma projeleri kapsamında doğrudan teminle yapılan alımlarda proje bütçesine bağlı kalınmaksızın alım zamanı esas alınarak piyasa araştırması yapılması ve fiyatların bu araştırmaya göre belirlenmesi; gerektiği takdirde projelere, ek bütçe imkânı sunulmak suretiyle mevzuat gereklerinin yerine getirilmesinin sağlanması gerekmektedir.