Kira gelir ve giderlerine ilişkin hesap ve kayıtların incelenmesi sonucunda; Ankara Büyükşehir Belediyesinden rekabet ortamı oluşmadan kiralanan işyeri ve işletmelerin neredeyse tamamının Şirket tarafından alt kiracılara kiralandığı, ne var ki gerek nitelik gerekse de nicelik olarak çok önemli olan söz konusu kiralamalar için herhangi bir usul ve kaidenin belirlenmediği, alt kiracıların bu aşamada da herhangi bir rekabete tabi tutulmadan Şirket tarafından doğrudan tespit edildiği görülmüştür.

ABB tarafından çeşitli tarihlerde 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 36’ncı maddesi uyarınca “kapalı teklif usulü” ve aynı Kanun’un 51’inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca pazarlık usulü ile taşınmaz ve işletme kiralama ihaleleri yapılmıştır.

Kapalı teklif usulü ile yapılan ihalelerin incelenmesi sonucunda; rekabete açık olan söz konusu ihale usulünün ihale şartnamelerine yazılan ve ihalenin özü ile uyumsuz bazı hükümlerle rekabetten uzak hale getirildiği, neredeyse tüm ihalelerde tek firma olan ANFA’nın ihalelere girerek, zahiren rekabetçi fakat gerçekte kısıtlanmış bir ihale ortamında rahatlıkla ihaleleri kazandığı tespit edilmiştir.

Söz konusu ihalelere ait şartnamelerinin tamamında;

• “En az beşbin m2’lik yeşil alan içerisinde ve en az beş yıl süreyle işletmeci olarak faaliyet gösteren gerçek ve tüzel kişiler katılabilecektir”

• “En az 250 adet işletme işletmeciliği yaptığına veya yaptırdığına dair kira sözleşmesi sunabilen…”

• “Rekreasyon alanları içerisinde en az 20 İşletmeyi 5 yıl süreyle işleten…”

• Şehrin muhtelif yerlerinde en az 100 adet işletmeyi en az 5 yıl süreyle işleten…”

• “Ankara'da kamuya ait alanlarda en az 10 adet işletmeyi tek sözleşme ile en az 5 yıl süreyle bir arada işleten veya işlettiren…”

  Şeklinde hükümler konularak ihaleye katılım ciddi manada kısıtlanmış, rekabet ortamı oluşmadan gerçekleşen ihalelerde yukarıdaki hükümleri Ankara ilinde neredeyse tek sağlayacak şirket olan ANFA tek istekli olarak ihalelere teklif vererek ihaleleri kazanmıştır.

  Yukarıda bahsi geçen ve katılımı kısıtlayıcı hükümler geçmişten günümüze uygulana gelmiş, konulan hükümlerin ihale konusu ile illiyet bağı neredeyse hiç gözetilmemiştir. Örneğin;

• 31.03.2011 tarihinde gerçekleştirilen ve sadece 1 adet basketbol sahasının ihalesi için hazırlanan ihale şartnamesinde “En az beşbin m2’lik yeşil alan içerisinde ve en az beş yıl süreyle işletmeci olarak faaliyet gösteren gerçek ve tüzel kişiler katılabilecektir”,

• 08.05.2014 tarihinde gerçekleştirilen ve sadece 4 işletmenin kiralanması için hazırlanan ihale şartnamesinde “ihale tarihi itibariyle en az 250 adet işletme işletmeciliği yapmak veya yaptırmak”,

• 08.11.2018 tarihinde gerçekleştirilen ve sadece 7 adet işyerinin kiralanması için hazırlanan ihale şartnamesinde “Ankara'da kamuya ait alanlarda en az 10 adet işletmeyi tek sözleşme ile en az 5 yıl süreyle bir arada işleten veya işlettiren”,

• 03.12.2020 tarihinde gerçekleştirilen ve sadece 1 adet işyerinin kiralanması için hazırlanan ihale şartnamesinde “şehrin muhtelif yerlerinde en az 100 adet işletmeyi en az 5 yıl süreyle işlettiğine dair…”,

• Aynı şekilde 24.09.2020 tarihinde gerçekleştirilen ve sadece bir ticaret merkezi içerisinde bulunan 1 adet iş yerinin kiralanması için hazırlanan ihale şartnamesinde “şehrin muhtelif yerlerinde en az 100 adet işletmeyi en az 5 yıl süreyle işlettiğine dair…”

Şeklinde hükümler getirilerek ihaleler tek bir mecraya yönlendirilmiştir.

Bununla birlikte 2013-2015 yılları arasında Dikmen Vadisi 2. Etap, Göksu Parkı, Mogan Parkı ve Harikalar Diyarı Rekreasyon alanlarında bulunan çok sayıda işletmenin ABB tarafından 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 51’inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendine göre pazarlık usulü ile ANFA’ya kiralandığı görülmüştür. Söz konusu pazarlık ihalelerinde de ANFA tek istekli olarak teklif vermiş ve rekabet ortamı oluşmadan ihaleler kazanılmıştır.

Öncelikle şu hususun üzerinde durmak gerekir ki ABB tarafından söz konusu yerlerin 2886 sayılı Kanun’un 51’inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca ihale edilmesi mümkün değildir.

Bu hususa ilişkin birçok Danıştay ve Sayıştay Kararı mevcut olduğu gibi Ankara Büyükşehir Belediyesi 2019 yılı hesabının incelenmesi sonucunda düzenlenen Sayıştay Raporunun 9 numaralı bulgusunda da Belediyenin söz konusu yöntemi kullanamayacağı açıkça ifade edilmiştir.

Yukarıda da detaylı bir şekilde anlatıldığı üzere, Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından gerek kapalı teklif usulü ile gerekse de pazarlık usulü ile yapılan ihalelerde yeterli rekabet ortamı oluşturulmadan Büyükşehir’e ait veya tasarrufunda bulunan işyeri ve işletmeler Belediyenin bir şirketi olan ANFA’ya ihale edilmiştir

ANFA ise ABB’den kiraladığı söz konusu yerlerin büyük bölümünü üçüncü kişilere kiralamıştır. Her ne kadar Kamu İdaresi cevabında ihale şartlarını belirlemenin Ankara Büyükşehir Belediyesinin inisiyatifinde olduğu, Şirket tarafından 2886 sayılı Kanun’a uyma

zorunluluğu bulunmadığı belirtilmişse de ANFA tarafından yapılan kiralama işlemlerinde de standart bir uygulama usulü getirilmemiştir. Bir kısım yerler hali hazırda taşınmazda bulunan işletmecilere kiralanırken bir kısım yerler Şirkete dilekçe ile başvuran ve kiralama isteğinde bulunan kişi veya şirketlere doğrudan kiralanmıştır.

Dilekçe ile başvuran kişi dışında diğer kişi ve şirketlerin söz konusu yerin kiralanması ile alakalı herhangi bir bilgisinin olup olmadığı, bunun sağlanması için ne gibi girişim ve usullerin uygulandığı bilinmemektedir. Bazı kiralamalar için internet sitesi üzerinden ilanlar gerçekleştirilmişse de söz konusu hususları düzenleyen bir iç mevzuat bulunmamaktadır.

Kanun koyucu tarafından kamu taşınmazının kiralanmasında rekabet ilkesine çok önem verilmiş, istisnai olarak doğrudan belediyenin kendi şirketine yaptığı işletme devirlerinde bile

-eğer ki söz konusu işletmenin üçüncü kişilere devri gündeme gelecekse- normalde Şirketin tabi olmadığı 2886 sayılı Kanun hükümlerinin Şirket açısından uygulanması zorunlu tutulmuştur.

Buna göre; kamunun mülkiyetinde veya tasarrufu altında bulunan yerlerin kiralanmasında rekabet ilkesine azami riayet edilmelidir. Bu kapsamda Şirket tarafından yapılan alt kiracı belirlenmesinde uygulanacak usul, esas ve kaideler tespit edilmeli, hakkaniyetli bir rekabet ortamında kamu kurum, kuruluş ve şirketleri için azami fayda sağlanmalıdır. ABB tarafından rekabeti kısıtlanmış ihaleler ile taşınmazların ANFA’ya kiralanması, ANFA tarafından da söz konusu yerlerin herhangi bir rekabet ortamı olmadan üçüncü kişilere tevdi edilmesi sonucunda, kamu taşınmazları rekabet ortamına tabi olmadan üçüncü kişilere kiralanmaktadır ki bu da mevzuatın öngördüğü temel ilkelere açıkça aykırılık oluşturmaktadır. Kamu idaresi cevabında 2019, 2020 ve 2021 yıllarında internet sitesi üzerinden ilan yapıldığı ve bir kısım ihaleler düzenlendiği belirtildiğinden kiralama işlemlerinde usul ve kaidelerin belirlenip belirlenmediğinin izlenmesine ilerleyen denetim dönemlerinde devam edilecektir.