Belediyenin borç stokunun, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nda bütçe gelirlerinin, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'na göre belirlenecek yeniden değerleme oranıyla artırılan miktarını

aştığı görülmüştür.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Borçlanma” başlıklı 68’inci maddesinde;

“Belediye, görev ve hizmetlerinin gerektirdiği giderleri karşılamak amacıyla aşağıda belirtilen usûl ve esaslara göre borçlanma yapabilir ve tahvil ihraç edebilir:

…

d) Belediye ve bağlı kuruluşları ile bunların sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip oldukları şirketlerin, faiz dâhil iç ve dış borç stok tutarı, en son kesinleşmiş bütçe gelirleri toplamının 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre belirlenecek yeniden değerleme oranıyla artırılan miktarını aşamaz. Bu miktar büyükşehir belediyeleri için bir buçuk kat olarak uygulanır.

…

Yukarıda belirtilen usûl ve esaslara aykırı olarak borçlanan belediye yetkilileri hakkında, fiilleri daha ağır bir cezayı gerektirmeyen durumlarda 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun görevi kötüye kullanmaya ilişkin hükümleri uygulanır.

…” denilmektedir.

Gümüşhane Belediyesinin 2018 yılı kesinleşmiş bütçe geliri 58.674.503,60 TL’dir. 2018 yılı için belirlenen yeniden değerleme oranı olan %23,73’ün bu tutara uygulanmasıyla 72.597.963,31 TL olmaktadır. Dolayısıyla 72.597.963,31 TL’lik tutar 2019 yılı için Belediye’nin maksimum borçlanabileceği tutarı göstermektedir.

Aşağıda 2019 açılış bilançosunda borç hesabında dikkate alınan hesaplar gösterilmiştir:

Tabloda yer alan toplam 112.753.680,87 TL’lik borcun 2019 yılının başında dahi borç stokunu aştığı görülmektedir. Ancak yıl içerisinde 3 adet kredi borçlanmasına gidilerek toplamda 6.024726,90 TL daha borçlanmaya gidildiği tespit edilmiştir.

Aşağıda ise 2019 yılsonu bilançosunda borç hesabında dikkate alınan hesaplar gösterilmiştir:

Tablodan da görüldüğü üzere Belediyenin 2019 yılsonu itibariyle, faiz dâhil iç ve dış borç stok tutarı 115.450.124,75 TL’ye ulaşmıştır. Bu toplam borç tutarı, kurumun borçlanabileceği maksimum tutar olan 72.597.963,31 TL’yi, 42.852.161,44 TL kadar geçmektedir.

Belediye ile yapılan görüşmede yapılan borçlanmanın nedeni olarak aşağıda belirtilen gerekçeler öne sürülmüştür:

Belediyenin kendi öz gelirleri olsa da en büyük gelir kalemlerinin İller Bankasından gelen vergi payları olduğunu, ülkemizin içinde bulunduğu durum ve ekonomik sıkıntılar, sonrasında meydana gelen Covid-19 salgın hastalığı vb. etkenlerden dolayı azalan vergi gelirlerinin Belediyelerin İlbank paylarına da olumsuz yansıdığını ve bu nedenle yatırım yapamama, ihtiyaçları karşılayamama ve hatta personel maaşlarını dahi ödeyememe gibi durumlara karşılık olarak planlı ve temkinli bir şekilde mecburen borçlanma yoluna gidildiği ifade edilmiştir.

Belediye tarafından borçlanmaya neden olarak gösterilen gerekçelerin bulgumuzun ele aldığı 2019 yılı ile hiç bir ilgisi bulunmamaktadır. Kaldı ki Covid-19 salgın hastalığı 2020 Mart’tan itibaren ülkenizde görülmeye başlanmıştır.

Yukarıdaki tabloda Belediyenin 2019 yılı bazı bütçe kalemlerinin tahmin ve gerçekleşmleri yer almaktadır. Mal ve hizmet alımları için tahmin edilen tutar 20.392.500,00 TL iken gerçekleşen tutar 31.931.643,06 TL olmuştur. Sermaye giderleri (yatırım harcamaları) için tahmin edilen tutar 31.271.000,00 TL iken 6.545.132,84 TL olarak gerçekleşmiştir. Mal ve hizmet alımları içn yapılan harcamalar tahmini bütçenin %56.59’unu aşmış iken sermaye giderleri tahmini bütçenin ancak %20’si kadar harcama yapılmıştır. Dolayısıyla yatırım harcamaları için borçlanmaya gidildiği iddiası gerçeği yansıtmamaktadır. Ayrıca Belediye birikmiş borçlarından dolayı 2019 yılında 7.565.446,84 TL gibi yüksek bir faiz gideri ödemek zorunda kalmıştır. 2019 yılı Bütçe giderinin 64.724.749,23 TL olduğu dikkate alındığında ödenen faiz tutarı bütçenin %11,69’una denk gelmektedir. Tüm bu veriler ışığında Belediyenin ileri sürdüğü nedenlerle borçlanmaya gitmesi mümkün değildir.

Yukarıda 68'inci maddenin (d) bendinde belediye borç stoku tutarının en son kesinleşmiş bütçe gelirleri toplamının yeniden değerleme oranıyla çarpımı sonucu bulunacak miktarı aşamayacağı açıkça belirtilmiştir. Ayrıca yukarıda belirtilen usûl ve esaslara aykırı olarak borçlanan belediye yetkilileri hakkında, fiilleri daha ağır bir cezayı gerektirmeyen durumlarda 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun görevi kötüye kullanmaya ilişkin hükümleri uygulanacağı belirtilmiştir.

Sonuç olarak Belediye Kanunu'nda belirtilen üst sınıra riayet edilmediği ve üst sınırın aşılarak borçlanmaya devam edildiği anlaşılmaktadır.