İdarenin 2022 yılı borç stoku hesaplamasında; yasal düzenleme ile belirlenen üst sınırın aşıldığı görülmüştür.

5393 sayılı Belediye Kanunu'nun “Borçlanma” başlıklı 68'inci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde;

“Belediye ve bağlı kuruluşları ile bunların sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip oldukları şirketlerin, faiz dâhil iç ve dış borç stok tutarı, en son kesinleşmiş bütçe gelirleri toplamının 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre belirlenecek yeniden değerleme oranıyla artırılan miktarını aşamaz. Bu miktar büyükşehir belediyeleri için bir buçuk kat olarak uygulanır.” hükmü yer almaktadır.

Belirtilen maddeye dayanılarak İçişleri Bakanlığı tarafından çıkarılan “Borçlanma” konulu 21.02.2005 tarihli ve 45201 sayılı Genelge’ye göre de; İdarenin borçlanma sınırın tespitinde,

1. İller Bankası kredileri ve faizleri,

   
   

2. Banka Kredileri ve faizleri,

   
   

3. Dış krediler ve faizleri,

   
   

4. Hazineye olan borçlar ve faizleri,

   
   

5. Piyasa borçları (bütçe emanetleri),

   
   

6. Vergi ve sosyal güvenlik borçlarının tamamı dikkate alınmalıdır.

Belediyelerin yukarıda sayılan borç kalemlerinin toplanması suretiyle hesaplanan borç stoku; idarenin en son kesinleşmiş bütçe gelirleri toplamının yeniden değerleme oranıyla arttırılan miktarını (büyükşehir belediyeleri için 1,5 katını) aşmamalı ve toplamda belirtilen sınırın üzerinde borçlanma yapılmamalıdır.

İdarenin 2022 yılı borç stoku hesaplamasının incelenmesi neticesinde; borç kalemlerinin tamamının hesaplamaya dahil edilmediği; söz konusu borç kalemlerinin hesaplamaya dahil edilmesi durumunda İdarenin toplam borcunun yasal düzenlemede belirtilen sınırı aştığı tespit edilmiştir.

İdarenin 2021 yılı sonu itibariyle kesinleşen bütçe geliri 547.674.401,11 TL'ye %

%36,20’lik yeniden değerleme oranı uygulandığında, 2022 yılının borçlanma sınırı 745.932.534,31 TL olmaktadır. İdarenin 2022 yılı sonu itibariyle borç stok miktarı ise, 5393 sayılı Kanun ve mezkûr Genelge’de belirtilen unsurlar üzerinden değerlendirildiğinde;

aşağıdaki tabloda görüleceği üzere, 876.449.370,96 TL’dir.

Tablo 8: İdarenin Borç Stok Hesaplamasına Dahil Olan Borç Kalemleri

Yukarıda yer alan denetim tespiti sonrasında; İdare tarafından; 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 68'inci maddesi (e) bendinde Belediye ve bağlı kuruluşları ile bunların sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip oldukları şirketlerin, en son kesinleşmiş bütçe gelirlerinin, 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre belirlenecek yeniden değerleme oranıyla artırılan miktarının yılı içinde toplam yüzde onunu geçmeyen iç borçlanmayı belediye meclisinin kararı; yüzde onunu geçen iç borçlanma için ise meclis üye tam sayısının salt çoğunluğunun kararı ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının onayı ile yapabileceği hükmünün amir olduğu, İlbank AŞ tarafından girişilen borçlanma tutarının toplam borç stokuna dahil edilmemekle birlikte gerek 2021 gerekse de 2022 mali hesap döneminde herhangi bir iç ya da dış borçlanmaya gidilmediği belirtilmiştir. Ayrıca bulgu konusu hususa ilişkin yasal düzenlemeye 2023 yılı hesap döneminde de hassasiyetle riayet edileceği ifade edilmiştir.

İdare tarafından İller Bankasından yapılacak borçlanmaların toplam borç stokuna dahil edilmemesi gerektiği ifade edilmişsede 05.04.2023 tarih ve 32154 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 7446 sayılı Çevre Kanunu İle Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile çok taraflı yatırım ve kalkınma bankaları ile yabancı devlet kuruluşlarından doğrudan veya İller Bankası Anonim Şirketi aracılığıyla yapılan borçlanmalar ve Su Kanalizasyon ve Altyapı Projesi (SUKAP) kapsamında yürütülecek işler için İller Bankası Anonim Şirketinden yapılan borçlanmalar borçlanma limitinin hesaplanmasında dikkate alınmaz.

Netice olarak, İdarenin 2022 yılı itibariyle sahip olduğu borç stoku mevzuatında belirtilen borçlanma sınırını geçmiştir. Dolayısıyla, mevcut borç stoku borçlanma sınırının altına çekilene kadar yeni bir borçlanmaya gidilmemesi gerekmektedir.