6245 sayılı Harcırah Kanunu’nun “Harcırah verilecek kimseler” başlıklı 4’üncü maddesinde, Kanun kapsamına giren kurumlarda çalışan memur ve hizmetlilere harcırah verileceği;

“Harcırahın unsurları” başlıklı 5’inci maddesinde, harcırahın yol masrafı, yevmiye, aile masrafı ve yer değiştirme masrafını ihtiva ettiği;

“Muvakkat vazife harcırahı” başlıklı 14’üncü maddesinde, kurumlara ait bir vazifenin

ifası maksadıyla geçici olarak yurt içinde veya dışında başka bir yere gönderilenlere vazife harcırahı olarak yol masrafı ile yevmiye verileceği ve ayrıca hamal, bagaj masrafları ile ikamet veya vazife mahalli ile havalimanı arasındaki nakil masraflarının ayrıca ödeneceği;

“Yurtdışında verilecek gündeliklerin miktarı” başlıklı 34’üncü maddesinde, Kanun gereğince verilecek yurtdışı gündeliklerinin miktarının, gidilecek ülkeye, memur ve hizmetlilerin aylık veya ücret tutarları ile görevin mahiyetine göre, mali yıl itibariyle ve Maliye Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca tayin olunacağı, geçici görev ile yabancı ülkelere gönderilenlere, özel anlaşmaları gereğince yabancı devlet, uluslararası kuruluş veya resmi diğer kuruluşlar tarafından ödeme yapıldığı takdirde bu ödemelerin gündeliklerinden indirileceği belirtilmektedir.

20 Ocak 2017 tarih ve 29954 Sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2016/9715 sayılı “Yurtdışı Gündeliklerine Dair” Bakanlar Kurulu Kararı ile yurtdışına görevleri dolayısıyla gönderilenlerin 2017 yılında alabilecekleri harcırah miktarları belirlenmiştir.

Özetle, 6245 sayılı Harcırah Kanunu ve mezkûr Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca geçici görevle başka bir ülkede görevlendirilen personele verilen yevmiyenin, personelin memuriyet mahallinden ayrılmaları nedeniyle geçici memuriyet mahallinin şartlarına intibakı için yapmış oldukları iaşe ve ibate giderleri için ödenen gündeliği ifade ettiği; ayrıca bu personelin uçak, havalimanı ile ikamet yeri arası transfer giderlerinin de yine Kanun kapsamında İdare tarafından ödendiği; kişilerin bagaj, hamal vb. giderlere katlanması halinde bu giderlerin de Kanun kapsamında İdare tarafından karşılandığı açıktır.

2018 mali yılına ilişkin hesap ve işlemlerin incelenmesi sonucunda; İdarenin bazı yurtdışı fuar, kongre ve organizasyon işleri kapsamında hizmet satın alındığı, alınan hizmetin kapsamına fuara katılacak personelin ulaşım, konaklama, rehberlik hizmeti ile yeme-içme giderlerinin de dâhil edildiği, ayrıca söz konusu personelden bazılarına gidiş ve dönüş günleri için, bazılarına ise görevde bulundukları tüm günler için harcırah ödemesi yapıldığı tespit edilmiştir. Söz konusu tespitler 2016 ve 2017 yılı Sayıştay Raporlarında da yer almasına rağmen halen devam etmektedir.

4734 sayılı Kanun’un 21’inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca pazarlık yoluyla veya 22’nci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi uyarınca doğrudan temin yoluyla hizmet satın alınması, bu hizmet kapsamına da zaten 6245 sayılı Harcırah Kanunu uyarınca karşılanması gereken ulaşım, konaklama, transfer, yeme-içme gibi harcamaların dâhil edilmesi,

belirtilen uygulama ile Harcırah Kanunu’nun devre dışı bırakılması ve Kanun uyarınca ödenmesi mümkün olmayan veya sınırlı olan bazı harcamaların Kanun’a aykırı bir şekilde karşılanması anlamına gelecektir. Ayrıca Kurum bütçesinden ödenmesi mümkün olmayan şehir içi araç temini, mihmandarlık hizmeti, seyahat sigortası gibi harcırah mevzuatı kapsamında olmayan harcamaların hizmet kapsamına dâhil edilmesi kamu giderlerinde mevzuata aykırı olarak artışa sebebiyet vermektedir.

Örneğin; 16-23 Mart 2018 tarihleri arasında Brezilya’da düzenlenen 8. Dünya Su Forumunda, İdare tarafından doğrudan temin ile organizasyon hizmeti satın alınmıştır. İşin teknik şartnamesinde, foruma katılacak olan personelin “tüm seyahat giderleri, tüm konaklama giderleri, forum kayıt bedeli, yurtdışı çıkış harç pulu, seyahat sağlık sigortası masraflarının yüklenici tarafından karşılanması gerekmektedir.” denilerek seyahat sağlık sigortası gibi Harcırah Kanunu ile hiçbir ilgisi olmayan bireysel sigorta poliçe ödemelerini dahi kapsam içerisine alan bir hizmet satın alma işlemi gerçekleştirildiği, ayrıca tüm giderler hizmet alımı kapsamında karşılanmasına rağmen foruma katılan personele harcırah ödemesi de yapıldığı görülmüştür.

14-18 Mayıs 2018 tarihleri arasında Almanya’da düzenlenen Çevre Teknolojileri Fuarı için pazarlık usulü ihale ile, 25-28 Haziran 2018 tarihleri arasında Filistin’de düzenlenen 1. Dünya Su Forumu katılımı için doğrudan temin yöntemi ile organizasyon hizmet alımı yapılmıştır. Söz konusu hizmet alımlarında, otel konaklamalarının da hizmet alımı kapsamına alınarak ödenebilecek konaklama giderlerine ilişkin mevzuatla belirlenen sınırlamaların bertaraf edildiği, Harcırah Kanunu’nun kapsamında olmayan ve ödenmesi mümkün olmayan şehir içi ulaşım giderlerinin hizmet alımı kapsamına dahil edildiği görülmüştür.

Sonuç olarak, geçici görevle gerek yurt içinde gerek yurt dışında görevlendirilen personelin 6245 sayılı Kanun uyarınca müstahak oldukları harcırahı almaları, bu tutarların ilgili bütçe tertibinden ödenmesi, 6245 sayılı Kanun uyarınca hesaplanması ve ödenmesi gereken unsurların “hizmet alımı” kapsamına dahil edilerek Kanun uyarınca belirlenen kural ve limitlerin aşılmaması, ayrıca söz konusu hizmet kapsamına görevlendirme ve faaliyet ile ilgisi bulunmayan harcama kalemlerinin dahil edilmemesi hem kamu kaynaklarının verimli kullanılması hem de hukuka uyarlık açısından önem arz etmektedir.

Kamu idaresi cevabında; “Bulguda bahsi geçen; “4734 sayılı Kanunun 21. maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca pazarlık yoluyla veya 22. maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi uyarınca doğrudan temin yoluyla hizmet satın alınması, bu hizmet kapsamına da zaten

6245 sayılı Harcırah Kanunu uyarınca karşılanması gereken ulaşım, konaklama, transfer, yeme-içme gibi harcamaların dâhil edilmesi Harcırah Kanunu’nun devre dışı bırakılması ve Kanun uyarınca ödenmesi mümkün olmayan veya sınırlı olan bazı harcamaların Kanun’a aykırı bir şekilde karşılanması anlamına gelecektir” cümlesinden hareketle Harcırah Kanunu gereğince ödenmesi gereken “gündeliklerin” de hizmet alımı kapsamında ödendiği izlenimi verilmektedir. Oysa gündelikler firmalar tarafından ödenmemektedir. Kaldı ki; ihale kapsamına gündelikler de dahil edilmemektedir. Gündeliklerin ödenmesi yükümlülüğü görevlendirmeyi yapan İdareye ait olup, bunun ilgili kanun hükmü gereğince ödenmesi gerekmektedir.

5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunun temel ilkeleri 5.maddede sıralanmış olup, (f) ve (g) fıkraları aşağıdaki gibidir.;

“Kamu malî yönetimi ekonomik, malî ve sosyal etkinliği birlikte sağlayacak şekilde kamusal tercihlerin oluşması için gerekli ortamı yaratır.”

Kamu idarelerinin mal ve hizmet üretimi ile ihtiyaçlarının karşılanmasında, ekonomik veya sosyal verimlilik ilkelerine uygun olarak maliyet-fayda veya maliyet-etkinlik ile gerekli görülen diğer ekonomik ve sosyal analizlerin yapılması esastır.”

Bulguda örnek verilen; 14-18 Mayıs 2018 tarihleri arasında Almanya’nın Münih şehrinde düzenlenen dünyanın en büyük Arıtma Sistemleri, Atık Su, Katı Atık, Geri Dönüşüm ve Çevre Teknolojileri Fuarına (IFAT 2018) İdaremizin faaliyet alanıyla ilgili yeni teknolojileri yerinde görmek amacıyla farklı birimlerden 27 personel ile katılım sağlamıştır.

Söz konusu etkinliğe katılımın bireysel olarak organize edilmesi durumu ile toplu olarak organize edilmesi durumunun maliyeti ile ilgili çalışma ve analiz yapılmıştır. Bireysel organize edilmesi durumunda uçak bileti ile konaklama hizmetinin grup indiriminden faydalanılamayacağı, havalimanı – konaklama/etkinlik mekanı transferlerinin bireysel olarak sağlanacağı anlaşılmıştır. Kafile bütünlüğünün sağlanması, havalimanı transferlerinin topluca yapılması ve grup indirimi gibi kazanımlardan faydalanılması için etkinliğe katılımın toplu olarak organize edilmesinin maliyet yönünden daha uygun olduğu tespit edilmiştir.

Sonuç olarak; daha ekonomik olması hasebiyle etkinliğe katılım organizasyonu için hizmet alımı yapılması uygun görülmüştür. Bu uygulama ile kurumun ekonomik menfaatleri korunması amaçlanmıştır. ” denilmiştir.

Sonuç olarak Başkanlığımıza gönderilen kamu idaresi cevabında; gündeliklerin idarece

ödendiği, daha ekonomik olması hasebiyle etkinliğe katılım organizasyonu için hizmet alımı yapılması uygun görüldüğü, bu uygulama ile kurumun ekonomik menfaatlerinin korunması amaçlandığı belirtilmiştir.

Bulgumuzda ise 6245 sayılı Harcırah Kanunu uyarınca ödenmesi mümkün olmayan harcamaların hizmet alımı kapsamına dahil edilerek mevzuata aykırı hareket edildiğinden bahsedilmişti.

Bulgu metninde vurgulanan husus; şehir içi araç temini, mihmandarlık hizmeti, seyahat sigortası gibi harcırah mevzuatı kapsamında olmayan harcamaların hizmet alımı kapsamına dâhil edilerek 6245 sayılı Harcırah Kanunu’nun bertaraf edilmesidir. Ayrıca kamu idaresi cevabında iddia edildiği gibi gündeliklerin hizmet alımı kapsamında ödendiğine dair herhangi bir ifade de bulgu metninde yer almamaktadır.

Kaldı ki kamu idaresi cevabında bulgu konusu ile ilgili herhangi bir açıklama bulunmamaktadır. Bulgu metninde, bulgu konusu hususa dair üç (3) adet örnek varken, kamu idaresi cevabında bunlardan yalnızca birine ilişkin açıklama yapılmıştır. Seyahat sağlık sigortası, mihmandarlık hizmeti gibi 6245 sayılı Harcırah Kanunu uyarınca ödenmesi mümkün olmayan harcama kalemlerinin hizmet alımına dahil edilmesinin, kamu idaresi cevabında iddia edildiği gibi “kurumun ekonomik menfaatlerinin korunması” amacına hizmet etmediği açıktır. Söz konusu açıklamada her ne kadar hizmet alımı ile yapılmasının daha ekonomik olduğu düşünülerek yapıldığı belirtilmiş olsa da 6245 sayılı Harcırah Kanunu’nun kapsamında yer almayan harcamaların hizmet alımı yoluyla yapılmasının kamu idaresine ilave mali külfet getireceği aşikar olduğundan bu yöndeki açıklamalar yeterli görülmemiştir.

Bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.