Belediye tarafından 21.03.2019 tarihinde ihale edilen ve 18.195.557 TL ihale bedelli “Tramvay Uzatma, Bağlantı ve İlave Depo Hatları İçin ilave Elektromekanik Sistem Elemanları Yapım İşinde önce %34 “iş eksilişi” sonra %54 iş artışı” nedeniyle projesinden farklı yeni bir iş oluşmasına, böylece rekabete sunulmadan fiyat belirlenmesi sonucuna yol açılmıştır.

İşe ait Hakediş Raporu ve Mukayeseli Keşif Listesinin incelenmesi sonucunda;

1. Önce 6.2238.257 TL’ lik “iş eksilişi”, ardından da 10.768.933 TL’lik “iş artışı” gerçekleşmiştir. Böylece bazı imalatlarda değişiklik yapıldığı, olmayan birçok imalatın yeni birim fiyat düzenlenerek iş kapsamına alındığı ve bu uygulama nedeniyle “iş artış” sınırlarında kalabilmek için “iş eksilişlerine” gidildiği, sonuçta iş artış miktarının sözleşme bedelinin %20 ‘si oranında kaldığı,

2. Sözleşmenin 28.03.2019 tarihinde imzalanmış olduğu ve sözleşmeye göre iş bitim tarihi 29.09.2019 olması gerekirken iş artışı, yeni işler ve diğer sebepler nedeniyle 9 kez süre uzatım kararı verilerek iş bitim tarihinin 28.03 2021 tarihine kadar uzadığı,

görülmüştür.

Yapım işleri Genel Şartnamesinin “Sözleşme kapsamında yaptırılabilecek ilave işler, iş eksilişi ve işin tasfiyesi” başlıklı 21’nci maddesinde ;

1. Yapım sözleşmelerinde, öngörülemeyen durumlar nedeniyle bir iş artışının zorunlu olması halinde, artışa konu olan işin;

   
   

   1. Sözleşmeye esas proje içinde kalması,

      
      

   2. İdareyi külfete sokmaksızın asıl işten ayrılmasının teknik veya ekonomik olarak mümkün olmaması,

şartlarıyla, anahtar teslimi götürü bedel ihale edilen yapım işlerinde sözleşme bedelinin

% 10’una, birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilen yapım işleri sözleşmelerinde ise % 20’sine kadar oran dahilinde, süre hariç sözleşme ve ihale dokümanındaki hükümler çerçevesinde aynı yükleniciye yaptırılabilir.” denilmektedir.

Bu hükme göre sözleşmenin uygulanması sırasında taahhüt edilen işe ait projede, malzemede, detayda, imalatın cins veya miktarlarında öngörülemeyen durumlar nedeniyle bir iş artışının zorunlu olması gerekmektedir. Ancak bu işte öngörülemeyen bir durum olmadığı halde iş eksilişi/iş artışı yapıldığı ve buna bağlı olarak mukayeseli keşif listesi düzenlendiği görülmüştür. Şartnamedeki “öngörülemeyen durumlar” ifadesi, “öngörülmeyen durumlar” olarak yorumlamış, yetersiz hazırlanan proje sonucu öngörülmeyen yeni imalatlar için sanki “öngörülemeyen durum” gibi imalatlarda değişiklik yapılmış, olmayan imalatlar yeni birim fiyat düzenlenerek iş kapsamına alınmıştır.

İşe ait projelerin, mevzuat uyarınca yapının tüm detaylarının belirtildiği, sahada aplikasyonun yapılabileceği projelerdir. Projede değişikliğinin ihale öncesinde öngörülemez bir gerekçe içermesi gerekmektedir. Dolayısıyla iş değişikliği hususunda idarenin sınırsız yetkisi bulunmamaktadır. Zira teklif sahipleri ihalelerde tekliflerini ihale dokümanlarındaki projelere göre vermektedirler. Toplamda 18.195.557 TL ihale bedelli bu işte 10.768.933 TL’lik iş artışı yapılmış olması; %50 oranından daha fazla birçok imalatın yeni birim fiyat düzenlenerek iş kapsamına alınması anlamını taşımaktadır.

“Tramvay Uzatma, Bağlantı ve İlave Depo Hatları İçin ilave Elektromekanik Sistem Elemanları“ yapım işinde hazırlanan projeler ile mahal listelerinde imalatlar, ölçüler ve miktarların doğru hesaplanmamış olduğu anlaşılmaktadır. Eksik hesaplanan imalatlar nedeniyle işin uygulaması aşamasında iş eksilişi/iş artışına gidilmiş ve söz konusu iş ihale konusu iş olmaktan çıkmıştır.

Kamu İdaresi ise ;

"Sözleşmenin yürütülmesi sürecinde birim fiyat teklif cetvelinde yer almayan bir kısım ilave imalatların yaptırılması veya cetvelde yer alan imalatların değiştirilmesi zarureti ortaya çıkabildiği,

İdarelerin, sözleşme konusu işlerin tamamlanmasının fiilen imkansız olduğu hallerde, işin sözleşmede belirtilen niteliğine uygun bir şekilde tamamlanmasını sağlayacak şekilde gerekli değişiklikleri yapmaya yetkili olduğunu,

İş kalemlerinin miktarlarında artışlar ve/veya eksilişler veya ortaya çıkan ilave işler nedeniyle birim fiyat teklif cetvelinde yer almayan yeni iş kalemlerinin yapılması gereği ortaya çıkabildiği,

Proje değişikliği konusunda idarenin yasal yetkisi olduğunu,

Bundan sonraki süreçte bulgu doğrultusunda işlem yapılacağını," İfade etmektedir.

Ancak yapılan tespit “iş kalemlerinde ortaya çıkan ilave işler için yeni iş kalemleri yapılamaz veya bu konuda idarenin yetkisi yoktur “ şeklinde değildir. Çünkü sözkonusu yapım işinde yetersiz hazırlanan proje sonucu imalatlarda büyük oranda değişiklik yapılmış ve önce

%34 “iş eksilişi” sonra %54 "iş artışı" yapılmak suretiyle olmayan imalatlar yeni birim fiyat düzenlenerek iş kapsamına alınmıştır. Böylece söz konusu iş ihale konusu iş olmaktan çıkmış ve bu durum rekabete sunulmadan fiyat belirlenmesi sonucunu doğurmuştur.