1. Elazığ Belediye Başkanı ile Belediye ve Özel İdare Çalışanları Birliği Sendikası (BEM-BİR-SEN) Elazığ İl Başkanı arasında 09.12.2019 tarihinde imzalanan 01.01.2020- 31.12.2021 yürürlük tarihli Sosyal Denge Tazminatı Sözleşmesi’nin incelenmesi sonucunda; sözleşmenin konusuna girmeyen düzenlemelere yer verildiği görülmüştür.

   375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin ek 15'inci maddesinde, Belediyelerin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine sosyal denge tazminatı ödenebileceği belirtilmiştir. Ödenebilecek aylık tutarın, 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’na göre yapılan toplu sözleşmede belirlenen tavan tutarı geçemeyeceği ve anılan Kanun’da öngörülen hükümler çerçevesinde yapılabilecek sözleşmeyle belirlenebileceği hüküm altına alınmıştır.

   4688 sayılı Kanun'un “Mahalli İdarelerde Sözleşme İmzalanması” başlıklı 32'nci maddesinde ise belediye başkanı ile sendika temsilcisi sadece ödenecek olan sosyal denge tazminat tutarını kanuni sınırlar içinde tespit etmek üzere yetkilendirilmiştir. Bu nedenle sosyal denge tazminatı sözleşmesini, toplu sözleşme gibi değerlendirmek ve sözleşme metnine yetkilendirilen husus dışında hükümler koymak mümkün değildir.

   Ancak Belediye ile yetkili Sendika arasında imzalanan sosyal denge tazminatı sözleşmesi incelendiğinde;

   • İşverenin Hak ve Yükümlülükleri,

     
     

   • Sendika İle Üyelerinin Hak ve Yükümlülükleri,

     
     

   • Başvuruların Cevaplanması,

     
     

   • Sosyal Çalışmalarda Yardımcı Olmak,

     
     

   • Çalışanlarla İlgili Genelge ve Yayınlar,

     
     

   • Sözleşme Çalışanları Aidatları,

     
     

   • Yönetici ve Temsilcilerin İşyeri Sendikal Çalışmaları,

     
     

   • Sendika ve Şubelerinin Çalışanlar Adına Yetkisi,

     
     

   • Çalışanların Eğitimi,

     
     

   • Hafta Sonu ve Tatil Günleri Çalışması,

     
     

   • İşyeri Kurulunun Oluşumu ve Toplanma Şekli,

     
     

   • İşyeri Kurulunun Görevleri,

     
     

   • Yıllık Mazeret İzni,

     
     

   • Hasar ve Zararların Tazmini,

     
     

   • Muayene İçin Hastaneye Gidenlere Vasıta Temini,

     
     

   • Doğal Afet Yardımı,

   
   

   Şeklinde hükümler konulduğu görülmüştür.

   
   

   Sosyal Denge Tazminatı Sözleşmesi’ne, sosyal denge tazminatı tutarının belirlenmesi dışında, herhangi bir hüküm konulmasının, yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine uygun olmadığı değerlendirilmektedir.

2. BEM BİR SEN’e üye olmayan memurlardan, sosyal denge tazminatı dayanışma aidatı kesintisi yapıldığı görülmüştür.

Mezkûr Sosyal Denge Tazminatı Sözleşmesinin;

“Sözleşmenin Kapsamı ve Yararlanma Koşulları” başlıklı 4’üncü maddesinde herhangi bir sendikaya üye olmayanların bu sözleşmeden faydalanması; yürürlükteki taban aylığından (%1) sözleşme aidatı kesintisi yapılmak suretiyle mümkündür, denilmiştir.

4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’nda 04.04.2012 tarih ve 6289 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu'nda Değişiklik Yapılmasına Dair

Kanun'la değişiklikler yapılmıştır. Bu değişikliklerle kamu görevlileri sendikalarına toplu sözleşme hakkı tanınmış, yerel yönetim hizmetleri kolunda da ayrıca sosyal denge tazminatının belirlenmesine yönelik sözleşme yapılabileceği ifade edilmiştir.

Bu bağlamda 4688 sayılı Kanun'un 32'nci maddesinde sosyal denge sözleşmesinin yapılma usulü ve şekli belirlenmiş, bu maddede dayanışma aidatına ilişkin bir düzenlemeye ise yer verilmemiştir. Kanun’un 28'inci maddesinin ikinci fıkrasında da, toplu sözleşme ikramiyesi hariç olmak üzere toplu sözleşme hükümlerinin uygulanmasında sendika üyesi olan ve sendika üyesi olmayan kamu görevlileri arasında ayrım yapılamayacağı öngörülmüştür.

Yine Kanun’un "Gelirler" başlıklı 24'üncü maddesinde sendika gelirleri arasında üyelerin ödeyecekleri üyelik ödentileri sayılmış, 25'inci maddesinin üçüncü fıkrasında, sendika tüzüğüne, üyelik ödentisi dışında her ne ad altında olursa olsun, üyelerden başka bir kesinti yapılmasını öngören hükümler konulamayacağı ifade edilmiştir.

İdare tarafından Başkanlığımıza sunulan yanıtta, söz konusu aidat kesintisinin, 01.09.2019 tarih ve 30875 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Kamu Görevlileri Hakem Kurulu Kararı’nın Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Mali ve Sosyal Haklar Başlıklı dördüncü bölümünün birinci maddesinin (2) numaralı bendine istinaden gerçekleştirildiği bilgisi verilmiştir.

Ancak Danıştay 12’nci Dairesinin 2019/4940 Esas Nolu Kararıyla, yukarıda adı geçen 01.09.2019 tarih ve 30875 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 28.08.2019 tarih ve 2019/1 sayılı Kamu Görevlileri Hakem Kurulu Kararı’nın “Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Mali ve Sosyal Haklar” başlıklı 4’üncü bölümünün “Sosyal denge Tazminatı” başlıklı 1’inci maddesinin 2’nci fıkrasının yürütmesinin durdurulmasına 18.12.2019 tarihinde karar verilmiştir.

Sonuç olarak; BEM BİR SEN'e üye olmayan memurlardan yapılan sosyal denge tazminatı dayanışma aidatı kesintisinin, yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine uygun olmadığı değerlendirilmektedir. Sosyal Denge Tazminatı Sözleşmesinin bulguda belirtilen hususlar da dikkate alınarak gözden geçirilmesi ve tadil edilmesi önerilmektedir.