Mülkiyeti Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı İstanbul İl Müdürlüğüne ait olan Merdivenköy Mahallesi, 194 pafta, 951 ada, 53 parselde bulunan 1528 m2 alanlı boş arsa; üzerinde kalıcı tesis yapılmamak ve malik idare tarafından istenildiğinde boş vaziyette teslim edilmek üzere tahliye etme taahhüdüyle belediye hizmetlerinde (depolama, veteriner hizmetleri, arşiv birimi) kullanılmak üzere 09.08.2017 tarihinde 1 yıl süreli olarak kiralanmıştır.

Daha sonra malik idare SGK’ye 23.11.2017 tarihli ve 68682 sayılı “Arsa üzerine geçici bina yapılması hk.” konulu yazı ile kiralanan arsa üzerinde bodrum+zemin+1normal kattan oluşan projeli prefabrik yapı yapılması sorulmuş; 01.12.2017 tarihli ve 12505570 sayılı İstanbul SGK İl Müdürlüğü cevabi yazısında, belediyece yapılması planlanan ve SGK Yönetim Kurulunca yapımı uygun bulunan yapının belediyece prefabrik veya geçici olarak isimlendirilmekle birlikte bodrum kat prefabrik yapı olamayacağından yapım tekniği açısından karma yapı olacağı belirtilerek istenildiğinde arsanın boşaltılması şartıyla söz konusu yapının yapılmasına müsaade edilmiştir.

Bahse konusu taşınmaz, 1/1000 ölçekli 11.05.2006 tarihli Kadıköy Merkez E-5 (D-100) Otoyolu Ara Bölgesi Uygulama Planı ile 11.06.2009 tarihli 951 ada, 53,58,59 Parseller Uygulama İmar Planı Tadilatında kısmen İlköğretim Tesis Alanında (yaklaşık 1380 m2), kısmen de Yolda (148m2) kalmaktadır. Buna göre, söz konusu yapının inşa edilebilmesi için İlköğretim Tesis Alanına isabet eden parseller için de İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğünden izin almak icap etmiş; 11.07.2018 tarihli ve 37092 sayılı yazı eki; “Mülkiyeti Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığına ait olan kiracısı olduğumuz İstanbul İli, Kadıköy İlçesi, Merdivenköy Mahallesi, 194 pafta, 951 ada, 53 parsel numaralı taşınmaz üzerine okul yapmak amacıyla kamulaştırma işlemi başlatıldığında veya imar planı tatbik olunduğunda, yetkili makamlardan yazılı olarak boşaltılması talep edildiğinde hiçbir zorluk çıkartmadan, herhangi bir hak yada bedel talep etmeden muvakkat yapıyı, ilgili idaresince tebliğ edildiği tarihten itibaren bir ay içinde tahliye edeceğimizi ve maksadının dışında kullanmayacağımızı kabul, beyan ve taahhüt ederiz.” taahhütname ile istenen muvakkat yapı izni, T.C. İstanbul Valiliği İl Milli Eğitim Müdürlüğünce 13.07.2018 tarih ve ….-E.13300154 sayılı yazıyla uygun görülmüştür.

Bu defa Belediye Başkanlık Makamından alınan 23.07.2018 tarihli ve E.43276 sayılı olur ile 2.060,00 m2 toplam inşaat alanlı, Betonarme ve Çelik sistemli Veterinerlik Hizmet Binası Yapım işi 2018/382348 ihale kayıt numarası ile ihale edilmiş, 18.09.2018 tarihinde ihalesi üzerinde kalan yapı müteahhidi ile 6.070.000,00 TL + KDV bedelle sözleşmesi bağıtlanarak 20.09.2018 tarihinde yer teslimi yapılmıştır. Söz konusu yapım işi 17.05.2019 tarihinde 6.677.377,86 TL + KDV toplam bedelle tamamlanarak geçici kabulü yapılmıştır.

Arsasının mülkiyeti Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığına ait Belediyenin kiracısı olduğu, Merdivenköy Mahallesi, 194 pafta, 951 ada 53 parselde bulunan ve Fen İşleri Müdürlüğünce yaptırılarak geçici kabulü yapılan Veterinerlik Hizmet Binası 06.08.2019 tarihli

ve E.320479 Başkanlık oluru ile Veteriner İşleri Müdürlüğü ve Destek Hizmetleri Müdürlüğü kullanımına tahsis edilerek hizmete alınmıştır.

Ancak hizmete alınarak kullanılmaya başlanan bahse konu taşınmazın 31.12.2019 tarihi itibariyle iskanı (yapı kullanım izni) olmadığı ve tapu tescilinin gerçekleştirilmediği tespit edilmiştir. Ayrıca arsa maliki kamu kurumuyla 09.08.2017 tarihinde 1 yıl süreli olarak imzalanan ve teorik olarak 09.08.2018 tarihinde süresi dolan kira sözleşmesinin, sözleşmenin 13’üncü maddesi “ Kira süresi bir yıl olarak belirlenmiştir. Kira süresinin sonunda kiralık yerin tahliyesi istenildiği takdirde taraflar bu hususu 15 gün öncesinden yazı ile bildireceklerdir. Böyle bir istek olmadığı durumda sözleşme aynı koşullarda bir yıl daha uzatılmış olacaktır.” hükmü uyarınca pratik ve palyatif olarak yürütüldüğü; mevcut duruma uyarlanmadığı görülmüştür. Bu haliyle SGK’ye ait arsa üzerine inşa edilen kamu hizmet binasında kamu hizmetinin süresiz ve kesintisiz olarak ifa edilmesinin mümkün olamayacağı değerlendirilmekte; ilerde muhatap kuruluşlarla hukuki ihtilaflarla birlikte belediye adına kamu zararının doğması muhtemel gözükmektedir.

Bununla birlikte konuya ilişkin kamu idarelerince uyulması gereken kuralların düzenlendiği 4734 sayılı Kamu İhale Kanun’un 62’ci maddesi, Kadıköy Belediyesi’ne de şamildir ve amirdir. Kanun’un 62’inci maddesi birinci fıkrasının (c) bendinde; yapım işlerinde arsa temin edilmeden, mülkiyet, kamulaştırma ve gerekli hallerde imar işlemleri tamamlanmadan ve uygulama projeleri yapılmadan ihaleye çıkılamayacağı düzenlenerek kanun kapsamındaki idarelere yapım işleri için ihaleye çıkılmadan önce mülkiyet, kamulaştırma ve gerekli hallerde imar işlemlerinin tamamlanması zorunluluğu getirilmiştir.

Ayrıca, 5018 sayılı Kanun’da; hesap verme sorumluluğu kapsamında kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanların kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından sorumlu oldukları sarih bir şekilde düzenlenmiştir.

Yukarıda yer alan denetim tespitinden sonra, İdare tarafından; Kamu idaresi cevabında özetle; arazinin her ne kadar 1 yıl süreli olarak kiralanmışsa da kira kontratının 13 üncü maddesinde yer alan “Kira müddeti bir yıl olarak belirlenmiştir. Kira süresinin sonunda kiralık yerin tahliyesi istenildiği takdirde taraflar bu hususu 15 (On beş) gün öncesinden yazı ile bildireceklerdir. Böyle bir istek olmadığı durumda sözleşme aynı koşullarla bir yıl uzatılmış olacaktır.” hükmü uyarınca halihazırda kira süresinin devam ettiği; İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü ile yapılan görüşmelerde söz konusu bölgede yeni bir okul ihtiyacı bulunmadığı

ifadesinden hareketle 2018 yılında yürürlükte olan İstanbul İmar Yönetmeliğinin Muvakkat Yapı Başlıklı 64’ üncü maddesine dayanılarak mevcut hizmet binasının inşaa edildiği ifade edilmiştir.

Ancak, kamu idaresinin değerlendirmesi, bulgumuzu karşılama kabiliyetini haiz değildir ve bulgumuzda yer verilen bilgiler ile tespitlerin tekrarından ibarettir. Bulgumuzda tesis edilen idare işlemi; süresi sona eren sözleşmenin 13 üncü maddesiyle süresiz hale getirilmesinin söz konusu olamayacağı; inşa edilen yapının imar planlarına uygun olmadığı ve muvakkat yapı sayılamayacağı konusunda tenkit edilmiş; bu minvalde söz konusu uygulamanın kamu menfaati doğrultusunda sürdürülemeyeceği ile ilerde doğması muhtemel hukuki ihtilaflar ve kamu zararından bahsedilmiştir. Ancak idare cevabında, bu 3 tespite (tenkit) dönük çözüm olacabilecek herhangi bir yeni bir işlem ve bilgiye değinilmemiştir.

Bu çerçevede bir yıl süreyle kiralanan arsa üzerine; mülkiyet, kamulaştırma ve imar işlemleri tamamlanmadan ve kira sözleşmesindeki hükümlere de uymayan şekilde hizmet binası inşası, arsa temin edilmemiş olması yönüyle mevzuata aykırıdır. Diğer yandan, Belediyenin söz konusu uygulamasının kamu kaynaklarının etkililik, ekonomiklik, verimlilik ve uygunluk ilkeleriyle bağdaşmadığı ve gelecekte hukuki ihtilaflara yol açacağı aşikardır.