1. İçişleri Bakanlığından İzin Alınması Gereken Borçlanma İçin İzin Alınmaması 5393 sayılı Belediye Kanunun “Borçlanma” başlıklı 68 inci maddesinin (e) bendinde; “e) Belediye ve bağlı kuruluşları ile bunların sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına

   sahip oldukları şirketler, en son kesinleşmiş bütçe gelirlerinin, 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre belirlenecek yeniden değerleme oranıyla artırılan miktarının yılı içinde toplam yüzde onunu geçmeyen iç borçlanmayı belediye meclisinin kararı; yüzde onunu geçen iç borçlanma için ise meclis üye tam sayısının salt çoğunluğunun kararı ve İçişleri

   
   

   Bakanlığının onayı ile yapabilir.” hükmü yer almaktadır.

   
   

   Kanun hükmüne göre belediyeler en son kesinleşmiş bütçe gelirlerinin yeniden değerleme oranıyla arttırılması sonucu bulunan tutarın yılı içinde toplam yüzde onunu geçen iç borçlanmayı meclis üye tam sayısının salt çoğunluğunun kararı ve İçişleri Bakanlığının onayı ile yapabilirler.

   Ancak 29/11/2018 tarihli ve 7153 sayılı Kanunun 28’inci maddesiyle ilgili fıkrada yer alan “İçişleri” ibaresi “Çevre ve Şehircilik” şeklinde değiştirilmiş olup bu tarihten itibaren onay yetkisi Çevre ve Şehircilik Bakanlığına aittir.

   Kurumun kesinleşmiş 2017 yılı bütçe geliri 1.053.882.422,68 TL olup, yeniden değerleme oranı (%14,47) ile arttırılması sonucu bulunan tutar 1.206.379.209,24TL’dir. Dolayısıyla belirtilen tutarın yüzde onu olan (1.206.379.209,24TL * 0,10)=120.637.920,92 TL’yi geçen iç borçlanma, meclis üye tam sayısının salt çoğunluğunun kararı ve İçişleri Bakanlığının onayı ile yapılabilir.

   2018 mali yılına ilişkin hesap ve işlemlerin incelenmesi sonucunda; İdare tarafından 2018 yılı içerisinde dört(4) farklı meclis kararı ile toplam 375.000.000,00 TL tutarında borçlanma izni alınmıştır. 2018 yılı için sadece meclis kararı ile yapılan iç borçlanma toplam tutarı 375.000.000,00 TL olup, söz konusu tutar 120.637.920,92 TL’yi aşmasına rağmen aşan tutar için yukarıda yer alan mevzuata aykırı olarak İçişleri Bakanlığından izin alınmamıştır.

2. Mevzuatında Belirtilen İdare Borçlanma Sınırının Aşılmasına Karşın Borçlanmaya Devam Edilmesi

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Borçlanma” başlıklı 68’inci maddesinin (d) bendinde;

“d) Belediye ve bağlı kuruluşları ile bunların sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip oldukları şirketlerin, faiz dâhil iç ve dış borç stok tutarı, en son kesinleşmiş bütçe gelirleri toplamının 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre belirlenecek yeniden değerleme oranıyla artırılan miktarını aşamaz. Bu miktar büyükşehir belediyeleri için bir buçuk kat olarak uygulanır.” hükmü yer almaktadır.

Yukarıda yer alan mevzuat hükmüne göre Kurumun borç stokunun belirtilen sınırın üzerinde olduğu anlaşılmaktadır.

Aşağıda yer alan tablodan da görüleceği üzere idare ve bağlı kuruluşları ile bunların

sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip oldukları şirketlerin kesinleşmiş 2017 yılı bütçe geliri 1.053.882.422,68 TL olup, yeniden değerleme oranı ile arttırılması sonucu (%14,47) bulunan tutar 1.206.379.209,24 TL’dir. 5393 sayılı Kanun ile büyükşehir belediyeleri için borçlanma sınırını, en son kesinleşmiş bütçe gelirleri toplamının 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre belirlenecek yeniden değerleme oranıyla artırılan miktarın 1,5 katı olarak öngörmüştür. Dolaysıyla idarenin borçlanma sınırı (1.206.379.209,24 TL * 1,5) = 1.809.568.813,86 TL’dir.

Kamu idaresi 2018 yılı içerisinde dört(4) farklı meclis kararı ile toplam 375.000.000,00 TL tutarında borçlanma izni alarak borçlanma da bulunmuştur. Belediye ve bağlı kuruluşları ile bunların sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip oldukları şirketlerin, faiz dâhil iç ve dış borç stok tutarı 2018 yılı sonu itibariyle toplam 3.085.293.697,95 TL’dir. Aşağıdaki tabloda, mevcut borç stokunun, anılan mevzuat hükmüne göre borçlanma sınırının 1.275.724.884,09 TL üzerinde olduğu görülmektedir.

Tablo 12: İdarenin Toplam Borç Tutarı ve Toplam Bütçe Geliri

Ayrıca 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Borçlanma” başlıklı 68’inci maddesinde;

“…

Yukarıda belirtilen usûl ve esaslara aykırı olarak borçlanan belediye yetkilileri hakkında, fiilleri daha ağır bir cezayı gerektirmeyen durumlarda 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun görevi kötüye kullanmaya ilişkin hükümleri uygulanır.”hükmü yer almaktadır.

Kamu idaresinin borç stok miktarı Mezkûr Kanun’da belirtilen tavan tutarının üzerinde olduğundan 2018 yılı içinde almış olduğu 375.000.000,00 TL’lik borcun yasal dayanağı yoktur. Bu itibarla kamu idaresi tarafından mevzuatın emredici hükümleri dikkate alınarak borçlanma yapılması gerekmektedir.

Kamu idaresi cevabında; “A-İçişleri Bakanlığından İzin Alınması Gereken Borçlanma İçin İzin Alınmaması

Belediyemizde bahsi geçen idare borçlanmaları için cari yıldan önce alınan İçişleri Bakanlığı izinleri bulunmakta ve bu izinlerin cari yıl içerisinde de geçerliliği konusunda Bakanlık tarafından daha önceki yıllarda bazı belediyelere verilmiş görüş yazıları mevcuttur. Yüzde 10 (on) sınırını aşan borçlanma ile ilgili Bakanlık izni gerektiren izinlerin hepsi mevcut olup, izinler ve borçlanma bilgileri ekteki tabloda yer almaktadır.

B-Mevzuatında Belirtilen İdare Borçlanma Sınırının Aşılmasına Karşın

Borçlanmaya Devam Edilmesi

Belediyemizce borç stoklarının hesaplanması ve tespit edilmesi işlemleri; 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 68. maddesinin (d) bendi ile İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü’nün 21.02.2005 tarih ve 45201 sayılı Genelgesi çerçevesinde yapılmaktadır. Belediyemizce 5393 sayılı Kanun’un 68. maddesinin (d) bendinde yer alan “belediye ve bağlı kuruluşları ile bunların sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip oldukları şirketlerin…” ifadesinden her bir idare için ayrı ayrı olarak hesaplama yapılması gerektiği anlaşılmakta ve borç stoklarını hesaplama ve tespit etmek için yalnızca belediyemize ait belgelere yer verilmektedir. Nitekim İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü’nün 21.02.2005 tarih ve 45201 sayılı Genelgesi de görüşümüzü doğrular niteliktedir.

Bulguda bahsi geçen 2018 yılı içerisinde 4 (dört) farklı meclis kararıyla toplam 375.000.000,00 TL tutarındaki borçlanma izninin tamamı kullanılmamış olup, meclis kararıyla yapılan borçlanmalar için 325.000.000,00 TL kullanılmıştır.

Kanunu’nun 68. maddesine göre 2018 yılı için borçlanma limitimiz 1.152.347.894,98 TL’dir. İçişleri Bakanlığı Genelgesi’ndeki borçlanma kalemleri dahil edildiğinde idaremizin 2018 yılı borç stoku 1.132.580.753,26 TL olup, idare borçlanma sınırı aşılmadığı değerlendirilmektedir.” denilmiştir.

Sonuç olarak A. İçişleri Bakanlığından İzin Alınması Gereken Borçlanma İçin İzin Alınmaması

Başkanlığımıza gönderilen Kamu idaresi cevabında; cari yıldan önce alınan İçişleri Bakanlığı izinlerinin bulunduğu belirtilerek bu izinlerin cari yıl içerisinde de geçerliliği konusunda, Bakanlık tarafından daha önceki yıllarda bazı belediyelere verilmiş görüş yazılarının olduğu ifade edilmiştir.

Söz konusu görüş yazılarına göre daha önce alınan izinlerin cari yılda geçerli olduğu belirtilmiş olsa da öncelikle görüş yazıları münferit olarak olaya özgü değerlendirilmelidir. 5393 sayılı Belediye Kanunun “Borçlanma” başlıklı 68 inci maddesinin (e) bendinde; “…artırılan miktarının yılı içinde toplam yüzde onunu geçmeyen iç borçlanmayı belediye meclisinin kararı; yüzde onunu geçen iç borçlanma için ise meclis üye tam sayısının salt çoğunluğunun kararı ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığının onayı ile yapabilir.” hükmü yer almaktadır.

İdarenin önceki yıllardaki mali yapısı ile cari yılda içinde bulunduğu mali durumun

borçlanma açısından farklı sonuçlar doğuracağı gerçeği ve söz konusu Kanun hükmünde geçen ‘yılı içinde’ kavramı birlikte değerlendirildiğinde cari yılda yüzde onu geçen borçlanmalarda Bakanlıktan izin alınması gerekmektedir.

B. Mevzuatında Belirtilen İdare Borçlanma Sınırının Aşılmasına Karşın Borçlanmaya Devam Edilmesi

Başkanlığımıza gönderilen Kamu idaresi cevabında; borç stoklarını hesaplama ve tespit etmek için yalnızca İdareye ait belgelere yer verildiği belirtilerek İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü’nün 21.02.2005 tarih ve 45201 sayılı Genelgesi’ne göre de bağlı kuruluşlar ile bunların sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip oldukları şirketlerin hesaplamaya dahil edilmemesi gerektiği ifade edilmiştir.

İdarenin cevabında belirtilen her bir idare için ayrı ayrı olarak hesaplama yapılması gerektiği görüşüne iştirak edilse bile, İdare 2018 mali yılı sonu itibariyle toplam 1.865.915.207,41 TL'lik borç stoğuna ulaşmış ve borçlanma limitini 713.567.312,43 TL aşmıştır.

Bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.