Karar Künyesi
İdarenin bazı mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinde yaklaşık maliyeti sağlıklı olarak belirlemediği görülmüştür.
Kamu İhale Kurumu tarafından yayımlanan Kamu İhale Terimler Sözlüğünde; Yaklaşık maliyet: “İhale onay belgesi düzenlenmeden önce idarece her türlü fiyat araştırması yapılarak, Katma Değer Vergisi (KDV) hariç olmak üzere hesaplanan ve dayanakları ile birlikte bir hesap cetvelinde gösterilen, ihale konusu işin/alımın öngörülen bedeli ifade eder.” şeklinde tanımlanmıştır.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Yaklaşık maliyet” başlıklı 9’uncu maddesinde ise; mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesi yapılmadan önce idarece, her türlü fiyat araştırması yapılarak katma değer vergisi hariç olmak üzere yaklaşık maliyetin belirleneceği ve dayanaklarıyla birlikte bir hesap cetvelinde gösterileceği hüküm altına alınmıştır.
İdare tarafından yaklaşık maliyetin doğru bir biçimde hesaplanması büyük önem arz etmektedir. 4734 sayılı Kanun’un ilgili maddelerinde hüküm altına alındığı üzere yaklaşık maliyet; ilan sürelerinin belirlenmesinde ve uygulanmasında, geçici teminat tutarının belirlenmesinde, ihale kapsamında ihtiyaç duyulan ödenek miktarının tespitinde, ihale usullerinin uygulanmasında, doğrudan temin yöntemi ile alım yapılmasında, yeterlilik kriterlerinin tespitinde, sınır değer hesabında, aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesinde, yerli istekli lehine fiyat avantajı sağlanmasında, sınır değerin altındaki teklif sahibi ile sözleşme imzalanması halinde kesin teminat tutarında dikkate alınmakta ve doğrudan ihale iş ve işlemlerine etki etmektedir.
Yapılan incelemede, İdare tarafından ihalesi gerçekleştirilen birçok işe ilişkin yaklaşık maliyetin sağlıklı bir şekilde belirlenmediği, yaklaşık maliyet ile sözleşme bedeli kıyaslandığında sapma oranının yüksek olduğu tespit edilmiştir.
Tablo 20: Yaklaşık Maliyet ile Sözleşme Bedeli Kıyaslandığında Yaklaşık Maliyetten Sapma Oranlarına İlişkin Örnekler (Mal ve Hizmet Alımları)
İhale Kayıt Numarası | Yaklaşık Maliyet (TL) | Sözleşme Bedeli (TL) | Yaklaşık Maliyetten Sapma (%) |
2023/883696 | 4.114.003,00 | 1.044.299,02 | 74,62 |
2023/1132787 | 4.899.542,50 | 1.460.000,00 | 70,20 |
2022/1100851 | 13.000.000,00 | 4.299.000,00 | 66,93 |
2022/1201254 | 3.065.000,00 | 1.053.000,00 | 65,64 |
2023/651513 | 8.481.667,00 | 3.429.929,00 | 59,56 |
2023/1057209 | 250.750.000,00 | 105.150.000,00 | 58,07 |
2023/1118283 | 11.025.000,00 | 4.785.000,00 | 56,60 |
2022/1201254 | 6.666.666,67 | 2.996.000,00 | 55,06 |
2023/489860 | 1.204.667,00 | 549.920,00 | 54,35 |
2023/347161 | 10.665.000,00 | 4.947.000,00 | 53,61 |
2023/69722 | 2.178.849,00 | 1.014.113,00 | 53,46 |
2023/989937 | 1.614.576,00 | 766.391,00 | 52,53 |
2022/1456951 | 8.900.000,00 | 4.300.000,00 | 51,69 |
2023/895446 | 9.429.752,00 | 4.900.000,00 | 48,04 |
2023/1149549 | 11.088.443,08 | 5.786.107,50 | 47,82 |
2023/99804 | 24.000.000,00 | 12.800.000,00 | 46,67 |
2022/1013116 | 66.401.482,00 | 35.501.700,00 | 46,53 |
2023/206085 | 82.370.000,00 | 44.656.000,00 | 45,79 |
2023/356373 | 1.668.893,00 | 907.550,00 | 45,62 |
2022/1312547 | 6.413.633,00 | 3.491.730,00 | 45,56 |
Tablo 21: Yaklaşık Maliyet ile Sözleşme Bedeli Kıyaslandığında Yaklaşık Maliyetten Sapma Oranlarına İlişkin Örnekler (Yapım İşleri)
İhale Kayıt Numarası | Yaklaşık Maliyet (TL) | Sözleşme Bedeli (TL) | Yaklaşık Maliyetten Sapma (%) |
2020/499318 | 58.144.215,80 | 34.670.750,00 | 40,37 |
2020/4533 | 76.722.289,52 | 46.074.120,48 | 39,95 |
2021/6769 | 222.181.713,98 | 135.623.394,42 | 38,96 |
2021/6736 | 242.913.437,68 | 149.149.000,10 | 38,60 |
2021/18983 | 76.621.200,00 | 47.200.000,00 | 38,40 |
2021/14681 | 117.177.133,84 | 72.598.190,00 | 38,04 |
2021/6711 | 168.889.808,45 | 105.335.118,27 | 37,63 |
2021/6663 | 176.589.038,04 | 111.226.450,00 | 37,01 |
2021/113761 | 109.426.442,72 | 69.690.467,00 | 36,31 |
2020/404977 | 85.764.467,39 | 54.680.000,00 | 36,24 |
Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından özetle; İdarenin alımlarının büyük çoğunluğunun kurdan etkilendiği için bu ihalelerde yaklaşık maliyet ile sözleşme bedeli arasında yüksek farkların ortaya çıkabildiği, bu farkın İdare kusurundan kaynaklanmayıp ülkenin ekonomik durumundan ve kanunen ihalelerin dövize kapalı olmasından kaynaklandığı, gerçekçi yaklaşık maliyeti hesaplama konusunda gerekli hassasiyetin gösterileceği ifade edilmiştir.
Ancak bulguda da belirtildiği üzere, yaklaşık maliyet her türlü fiyat araştırması yapılarak hesaplanması gereken bir değerdir. Dolayısıyla her türlü şartlar göz önünde bulundurularak yaklaşık maliyet hesaplanmalıdır. Yukarıdaki tablolarda da ortaya konulduğu üzere yaklaşık maliyet ile sözleşme bedeli kıyaslandığında yaklaşık maliyetten sapma oranlarının çok yüksek olduğu aşikardır.
Sonuç olarak, yaklaşık maliyet hesabı; ihale iş ve işlemlerine direkt etki ettiğinden ihale konusu işin/alımın öngörülen bedeli, İdare tarafından daha gerçekçi hesaplanması gerekmektedir.