Buca Belediyesi ile Tüm Bel-Sen arasında imzalanan ve 01.01.2018-31.12.2019 döneminde geçerli olan Toplu İş Sözleşmesine, mevzuatta belirlenen tavan tutarın üzerinde sosyal denge tazminatı ödeneceğine dair hükümlerin konulduğu ve vadesi geçmiş vergi ve sosyal güvenlik primi borç toplamının gerçekleşen en son yıl bütçe gelirlerinin yüzde onunu aştığı halde sosyal denge ödemesine devam edildiği görülmüştür.

375 sayılı KHK’nın ek 15'inci maddesinde;

“(Ek: 4/4/2012-6289/33 md.) Belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine sosyal denge tazminatı ödenebilir. Sosyal denge tazminatının ödenebilecek aylık tutarı, 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’na göre yapılan toplu sözleşmede belirlenen tavan tutarı geçmemek üzere ilgili belediye ve il özel idaresi ile ilgili belediye ve il özel idaresinde en çok üyeye sahip kamu görevlileri sendikası arasında anılan Kanunda öngörülen hükümler

çerçevesinde yapılabilecek sözleşmeyle belirlenir.” hükmü yer almaktadır.

4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’nun 32'nci maddesinde;

“Mahalli idarelerde sözleşme imzalanması Madde 32 – (Değişik: 4/4/2012-6289/22 md.)

...

İlgili mahalli idarenin; vadesi geçmiş vergi, sosyal güvenlik primi ile Hazine Müsteşarlığına olan borç toplamının gerçekleşen en son yıl bütçe gelirlerinin yüzde onunu aşması, ödeme süresi geçtiği halde ödenmemiş aylık ve ücret borcu bulunması veya gerçekleşen en son yıla ilişkin toplam personel giderinin, gerçekleşen en son yıl bütçe gelirlerinin belediyelerde yüzde otuzunu, il özel idaresinde yüzde yirmibeşini aşması hallerinde bu madde kapsamında sözleşme yapılamaz. Sözleşmenin yapılmasından sonra bu koşulların oluşması durumunda mevcut sözleşme kendiliğinden hükümsüz kalır.

…”

hükümleri yer almaktadır.

25.08.2017 tarihli ve 30165 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin 2018 ve 2019 Yıllarını Kapsayan 4. Dönem Toplu Sözleşmenin dördüncü bölümünün 1'inci maddesinde;

“DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

YEREL YÖNETİM HİZMET KOLUNA İLİŞKİN TOPLU SÖZLEŞME

Sosyal denge tazminatı

Madde 1- (1) Belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine, 4688 sayılı Kanun’un 32 nci maddesinde yer alan usul ve esaslar çerçevesinde ödenebilecek sosyal denge tazminatı aylık tavan tutarı en yüksek Devlet memuru aylığının (ek gösterge dahil) %100'üdür. Sosyal denge tazminatının verilmesi yönünde yapılabilecek sözleşmelerde, tavan tutarı aşmamak kaydıyla ödenebilecek tazminatın aylık tutarı, görev yapılan birim ve iş hacmi, görevin önem ve güçlüğü, görev yerinin özelliği, çalışma süresi, kadro veya görev unvanı ile derecesi gibi

kriterlere göre farklı olarak belirlenebilir.

…” denilmektedir.

Yukarıdaki mevzuat hükümlerinden açıkça anlaşılacağı üzere Belediye’nin, yasal tavan sınırını aşacak tutarda toplu iş sözleşmesi imzalaması ve vadesi geçmiş vergi ve sosyal güvenlik primi borç toplamının gerçekleşen en son yıl bütçe gelirlerinin yüzde onunu aştığı halde sosyal denge ödemesine devam etmesi mevzuat hükümlerine aykırıdır. Belediyenin 2019 yılı içerisinde, imzalanmış sözleşmenin hükmünü devam ettirebilmesi için vadesi geçmiş vergi, sosyal güvenlik primi vb. borçlarının 2018 yılı gerçekleşen bütçe gelirinin % 10’unu aşmamış olması gerekmektedir. Oysa ki, Belediyenin 2019 yılı vadesi geçmiş borçları ile 2018 yılı Bütçe Gelirleri Kesin Hesabı incelendiğinde söz konusu şartın sağlanmadığı açıkça görülmektedir. Belediyenin 2019 yılı içerisinde 30.03.2019 tarihi itibarı ile vadesi geçmiş vergi ve sosyal güvenlik primi borç tutarı 24.688.483,19 TL olup gerçekleşen en son yıl bütçe gelirlerinin %10 u olan 23.643.679,73 TL tutarını geçtiği görülmüştür. (Vadesi geçmiş vergi ve sosyal güvenlik prim borcu 31.03.2019 tarihi itibarı ile: 24.688.483,19 TL, 2018 yılı Bütçe Gelirleri: 236.436.797,25TL)

Dolayısıyla 01/01/2018-31/12/2019 dönemini kapsayan TÜM-BEL-SEN ile Buca Belediyesi arasında yapılan Toplu İş Sözleşmesinde, sosyal denge tazminatının tavan tutarın üzerinde belirlendiği ve vadesi geçmiş vergi ve sosyal güvenlik primi borç toplamının gerçekleşen en son yıl bütçe gelirlerinin yüzde onunu aştığı halde sosyal denge ödemesine devam edildiği görülmüştür.

Kamu idaresi cevabında 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu'nun "Mahalli idarelerde sözleşme imzalanması" başlıklı 32'nci maddesine ve Geçici 14'üncü maddesine, Sosyal denge tazminatı tavanı konusunda atıfta bulunulan 375 sayılı K.H.K.’nın Ek 15'inci maddesine, Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin Toplu Sözleşmelerin ilgili maddelerine, Sayıştay daire kararlarına, ilgili Anayasa madde hükümlerine, ILO sözleşmelerinin ilgili hükümlerine yer verilmiştir.

Cevapta belediye tarafından yetkili sendikalarla imzalanan sözleşmelerin yeni bir sözleşme olmadığı, 2012 yılı öncesi sözleşmelerin sürekli uzatılarak geldiği, bu nedenle yasal tavan tutarı aşan kısmın kamu zararı oluşturmadığı iddia edilmiştir.

Ancak imzalanan sözleşmeler incelendiğinde herbirinin ayrı sözleşmeler olduğu

görülmüştür.

Yine idare cevabında en yüksek devlet memuru aylığı kavramını dar anlamda düşünmek ve değerlendirmek günümüz uygulamasındaki gerçekliğe ve fiili duruma uygun düşmeyeceğini, günümüzde kamu görevlilerine genel olarak temel maaş, zam ve tazminatlar ile, sosyal yardımlar adıyla üç başlık altında aylık ödemesi yapıldığı, Analitik bütçe sınıflandırmasında da temel maaş unsurları “Bir kadroya dayalı olarak istihdam edilenlere, ilgili mevzuatına göre yapılan aylık, ek gösterge, kıdem aylığı ve taban aylığı ödemeleri,…”olarak tanımlanmıştır denilerek, “en yüksek devlet memuru aylığı” nın, geniş anlamda ve güncel yorumu dikkate alındığında, Belediye tarafından memur personele ödenen sosyal denge tazminatı aylık tutarlarının, kamu zararı meydana getirecek bir meblağa ulaşmadığı ve en yüksek devlet memuru aylığının %100’ünü aşmadığı iddia edilmiştir.

En yüksek devlet memuru aylığının nasıl hesaplandığı, hesaplamaya hangi kalemlerin dahil edildiği her yıl Maliye ve Hazine Bakanlığı Kamu Mali Yönetim ve Dönüşüm Genel Müdürlüğünün internet sitesinde Maaş İstatistikleri/Verileri başlığı altında yayınlanmaktadır. Dolayısıyla en yüksek devlet memuru aylığı hesabında yoruma ve tartışmaya açık bir husus bulunmamaktadır.

Yine idare cevabında "daha önce 4688 sayılı yasanın geçici 14.maddesine getirilen düzenleme ile, 15/03/2012 tarihine kadar, mahalli idarelerde memur personele ödenen sosyal denge tazminatları sebebi ile, sorumlu personel hakkında idari ve mali takibat yapılamayacağı, yapılanlara da son verileceği kabul edilmiş ve bir çeşit af getirilmiştir. Bu af ile, yasa koyucu tarafından, iç hukukta yaşanan ve uluslararası anlaşmalara aykırı durumun dönemsel olarak ortadan kaldırılması amaçlanmıştır. Aynı fiili durum, 15/03/2012 tarihinden sonrası için de devam etmekte olduğundan, esasen bu tarihten öncesi için “ kamu zararı “ sayılmayan hallerin, bu tarihten sonrası için de kamu zararı kriterlerini taşımadığının kabulü gerekir. Uygulama ve hukuk düzenine güven açısından, yasada birlik ve yeknesaklık esastır." denilerek yasa koyucu tarafından sosyal denge ödemelerine ilişkin bir af beklentisi dile getirilmiştir.

Kanun metninde de ifade edildiği gibi 2012 yılında yasayla gelen af 15/3/2012 tarihine kadar olan ödemeleri kapsamaktadır. Dolayısyla geleceğe yönelik olarak böyle bir beklenti içinde olup yasal sınırın özerinde sosyal denge ödenmesinin mevzuata uygun bir yönü bulunmamaktadır.

Bütün mevzuat hükümleri ve idare cevabı birlikte değerlendirildiğinde 1/01/2018- 31/12/2019 dönemini kapsayan TÜM-BEL-SEN ile Buca Belediyesi arasında yapılan Toplu İş Sözleşmesinde, sosyal denge tazminatının tavan tutarın üzerinde belirlendiği ve vadesi geçmiş vergi ve sosyal güvenlik primi borç toplamının gerçekleşen en son yıl bütçe gelirlerinin yüzde onunu aştığı halde sosyal denge ödemesine devam edildiği görülmüştür. Bu itibarla, tavan tutarın üzerinde sosyal denge tazminatının ödeneceğine dair toplu iş sözleşmesine hüküm konulması ve vadesi geçmiş vergi ve sosyal güvenlik primi borç toplamının gerçekleşen en son yıl bütçe gelirlerinin yüzde onunu aştığı halde sosyal denge ödemesine devam edilmesi mevzuata aykırıdır.