Bazı mal, hizmet ve yapım işi alımlarının, parasal limitlerin altında kalacak şekilde kısımlara bölünerek açık ihale usulü yerine doğrudan temin yöntemiyle gerçekleştirildiği görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel İlkeler” başlıklı 5’inci maddesinde özetle, idareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu olduğu, eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin kısımlara bölünemeyeceği, bu Kanun’a göre yapılacak ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulünün temel usuller olduğu belirtilmiştir.

Kanun’un “Doğrudan Temin” başlıklı 22’nci maddesi (d) bendi kapsamında yapılacak alımlar için parasal sınırlar öngörülmüştür.

26 Ocak 2021 tarih ve 31376 sayılı Resmi Gazete‘de yayımlanan Kamu İhale Tebliği’ne (Tebliğ No: 2021/1) göre, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 22’nci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde belirtilen 2022 yılının Ocak ayı için parasal limit, Büyükşehir belediyesi sınırları dâhilinde bulunan idareler için 121.405,00 TL iken, 2022 yılının diğer ayları için 20 Ocak 2022 tarih ve 31725 sayılı Resmi Gazete‘de yayımlanan Kamu İhale Tebliği’ne (Tebliğ No: 2022/1) göre 218.395,00 TL’dir.

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “4734 Sayılı Kanunun 22’nci Maddesinin (d) Bendi Gereğince İhtiyaçların Temini” başlıklı 22’nci maddesine göre de; belirlenen parasal limitlere

bağlı olarak yapılacak ihtiyaç teminlerinde, piyasada yapılan fiyat araştırması sonucunda öngörülen parasal limitin aşılacağının tespit edilmesi halinde, ihtiyacın Kanun’un ilgili hükümlerine göre ihale yoluyla temin edilmesi gerekmektedir.

4734 sayılı Kanun’un 19’uncu maddesine göre açık ihale usulü ile temini gereken ihtiyacın, kısımlara bölünerek Kanunun 22’nci maddesinin (d) bendine göre temini, 4734 sayılı Kanun’un temel ilkelerine aykırılık teşkil ettiğinden, bu yönde uygulamaların sorumluluk doğuracağı hususuna dikkat edilmesi gereklidir.

Belediye tarafından, aşağıdaki tabloda yer verilen iki örnek ile de görüleceği üzere, 2022 yılında doğrudan temin yöntemiyle yapılan bazı mal alımları ile yapım işleri belirlenen parasal sınırların altında kalacak şekilde kısımlara bölünmüş ve böylece 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 22’nci maddesinin (d) bendi için öngörülen KDV hariç 218.395,00 TL (Ocak 2022 için 121.405,00 TL) tutarındaki parasal limitin altında kalınmıştır.

Tablo 8: Doğrudan Temin Usulüyle Parçalara Bölünerek Yapılan Alımlar

Kamu idaresi cevabında, tablo 8'de yer alan yer “araç kiralama, çöp kamyonu, süpürge aracı, sulama tankeri” hizmet alımları için yeni yıl ile birlikte açık ihale usülüyle ihaleye çıkıldığını, Fen İşleri Müdürlüğü tarafından yaptırılan doğrudan temin yapım işleri için ise rutin ve öngörülebilir işler olmadığından ve bununla birlikte ihale iş ve işlemlerinin hazırlanması, sonucunun netleşmesi uzun süreç alacağından kamu hizmetlerinin sürekliliğinin sağlanabilmesi adına söz konusu işlemler doğrudan temin yöntemi ile yapıldığını ancak bundan sonraki süreçte 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun temel ihale usullerine riayet edileceğini belirtmiştir.

Her ne kadar idare yapım işleri için rutin ve öngörülebilir olmadığını ve kamu hizmetlerinin sürekliği sağlanması için bu işlerin doğrudan teminle karşılandığını ifade etmişsede, tablo 8 incelendiğinde işlerin hayatın olağan akışına uygun şekilde rutin olduğu ve öngörülebilinmesi gerektiği, dolayısıylada ivedilikle yapılmasına gerek olmadığı açıktır. Ayrıca tüm bu işlerin öngörülebilir olmadığını ve ivedilikle yapılması gerektiğini bir anlığına

kanul etmiş olsak dahi bu şartlar oluşması durumlarında 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 21’inci maddesine gidilmesi gerektiği ortadadır. Kamu idaresinin alımları ekseriyetle bu raporda da bulgulaştırıldığı üzere 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun temel ihale usulleri yerine doğrudan teminle yapılmaktadır. Tablo 8’de örnek teşkil etmesi adına sadece iki alıma yer verilmiştir.

Sonuç olarak yapılan açıklamalar ve yer verilen mevzuat hükümleri uyarınca, rutin ve öngörülebilir nitelikte olan satın almaların, doğrudan temin yöntemi yerine 4734 sayılı 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nda belirtilen temel ihale usulleri ile gerçekleştirilmesi gerekmektedir.