İdare bünyesinde bulunan ve piyasa koşullarında üçüncü kişilere asfalt satışı yapan asfalt üretim tesisinin, kurumlar vergisi mükellefiyetinin tesis ettirilmediği görülmüştür.

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 1’inci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde iktisadi kamu kuruluşları vergi mükellefiyeti kapsamına alınmıştır.

Aynı Kanun’un 2’nci maddesinin üçüncü fıkrasında iktisadi kamu kuruluşlarının tanımı yapılmış olup; Devlete, il özel idarelerine, belediyelere, diğer kamu idarelerine ve kuruluşlarına ait veya bağlı olup faaliyetleri devamlı bulunan ve birinci ve ikinci fıkralar dışında kalan ticari, sınai ve zirai işletmelerin iktisadi kamu kuruluşu olduğu ifade edilmiştir. Aynı maddenin altıncı fıkrasında ise iktisadi kamu kuruluşları ile dernek veya vakıflara ait iktisadi işletmelerin kazanç amacı gütmemeleri, faaliyetlerinin kanunla verilmiş görevler arasında bulunması, tüzel kişiliklerinin olmaması, bağımsız muhasebelerinin ve kendilerine ayrılmış sermayelerinin veya iş yerlerinin bulunmamasının mükellefiyetlerini etkilemeyeceği, mal veya hizmet bedelinin sadece maliyeti karşılayacak kadar olması, kâr edilmemesi veya kârın kuruluş amaçlarına tahsis edilmesinin bunların iktisadi niteliğini değiştirmeyeceği belirtilmiştir.

Yapılan incelemede, İdare bünyesinde faaliyet gösteren asfalt üretim tesisinin 2023 yılı içerisinde özel şirketlere ticari mahiyetli olarak yapmış olduğu asfalt satışlarından toplam 28.309.178,49 TL gelir elde ettiği görülmüştür. Yapılan asfalt satışı faaliyetinin devamlılık arz ettiği ve piyasa koşullarında yapıldığı açık olmasına karşın söz konusu asfalt üretim tesisinin kurumlar vergisi mükellefiyetinin bulunmadığı tespit edilmiştir.

Yukarıda yer verilen denetim tespitine istinaden İdare tarafından; asfalt üretim tesisinin iktisadi amaçla kurulmadığı, söz konusu tesisinin İdarenin Fen İşleri Müdürlüğünce yıl içerisindeki çalışmalarında kullanılan yol yapı malzemelerinin imalatını gerçekleştirdiği, İdarece yol yapım çalışmalarında ihtiyaç duyulan nihai ürünlerin üretilmesinin yanı sıra diğer altyapı kurum, kuruluş ve şirketlerince yapılan tahribatları karşılamak üzere hizmet verdiği, 2023 yılı içerisinde Karayolları Genel Müdürlüğü uhdesinde ihalesi gerçekleşmiş olan bazı işlerin yüklenici firmalarına ve "2021-2023 Karayolu Trafik Güvenliği Eylem Planı" çerçevesinde yapılan bazı işlerin yüklenici firmalarına talep edilen asfalt malzemelerinin hazırlanarak Belediye Gelir Tarifesinde yer alan ücretler karşılığında satışının yapıldığı ifade edilmiştir.

Bulgu içeriğinde de belirtildiği üzere; belediyelere ait veya bağlı olup faaliyetleri devamlı bulunan ticari, sınai ve zirai işletmeler iktisadi kamu kuruluşudur. İktisadi kamu kuruluşlarının kazanç amacı gütmemeleri, faaliyetlerinin kanunla verilmiş görevler arasında bulunması, mal veya hizmet bedelinin sadece maliyeti karşılayacak kadar olması, kâr edilmemesi veya kârın kuruluş amaçlarına tahsis edilmiş olması bunların iktisadi niteliğini değiştirmez.

Diğer yandan 1 Seri No.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin "2.3. İktisadi kamu kuruluşları" başlıklı bölümünde; iktisadi kamu kuruluşunun ticari, sınai veya zirai bir işletme oluşturup oluşturmadığı hususunda, Tebliğin (2.4) bölümünde yapılan açıklamaların dikkate alınması gerektiği belirtilmiştir.

Söz konusu Tebliğin "Dernek veya vakıflara ait iktisadi işletmeler" başlıklı 2.4 bölümünde, "iktisadi işletmenin unsurları, ticari faaliyetin de temel özelliklerinden olan, bir organizasyona bağlı olarak piyasa ekonomisi içerisinde bedel karşılığı mal alım-satımı, imalatı ya da hizmet ifaları gibi faaliyetlerdir." <span>denilmektedir.</span>

Bahse konu asfalt üretim tesisinin faaliyetleri incelendiğinde, İdarenin yol yapım çalışmalarında ihtiyaç duyulan nihai ürünlerin üretilmesinin yanı sıra piyasa ekonomisi içerisinde bedel karşılığı olarak üçüncü kişilere de devamlı olarak ürün sattığı görülmektedir.

Sonuç olarak, yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri ve yapılan açıklamalar doğrultusunda; piyasa ekonomisi içerisinde devamlı olarak faaliyet gösteren ve bir bedel karşılığında mal alımı, imalatı ve satışı yapan asfalt üretim tesisi, iktisadi işletmenin unsurlarını taşıdığından söz konusu tesisin kurumlar vergisi mükellefiyetinin tesis ettirilmesi gerektiği değerlendirilmektedir.