Belediye tarafından parasal limitlerin altında kalmak amacıyla, mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin kısımlara bölünerek açık ihale usulü yerine doğrudan temin yöntemiyle mal ve hizmet alımlarının gerçekleştirildiği görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun “Temel İlkeler” başlıklı 5'inci maddesinde, idarelerin bu Kanun’a göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu olduğu, eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin kısımlara bölünemeyeceği, açık ihale usulü ile belli istekliler arasında ihale usulünün temel usuller olduğu belirtilmiş olup diğer usullerin kanunda belirtilen özel hallerde kullanılabileceği ifade edilmiştir.

Kanun koyucu, idarelerin görevlerini yerine getirirken asıl olarak açık ihale usulü ile belli istekliler arasında ihale usulünün kullanılmasını öngörmüş; pazarlık ve doğrudan temin usullerinin ise belli şartlar altında ve istisnai hallerde tercih edilmesi gerektiğini hüküm altına almıştır.

Kanun’un “Doğrudan Temin” başlıklı 22'nci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde ise; “Büyükşehir belediyesi sınırları dâhilinde bulunan idarelerin onbeş milyar, diğer idarelerin beşmilyar Türk Lirasını aşmayan ihtiyaçları ile temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar.” hükümleri yer almaktadır.

Kanun’da yer alan eşik değerler ve parasal limitlerin 01.02.2023 tarihinden itibaren uygulanması ile ilgili olarak, 25.01.2023 tarihli ve 32084 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 2023/1 numaralı Kamu İhale Tebliği'nde, 2023 yılında büyükşehir sınırı dâhilinde bulunan idareler için doğrudan temin limiti 431.810,00 TL olarak belirlenmiştir. Buna göre büyükşehir sınırı dâhilinde bulunan idareler, 431.810,00 TL altındaki ihtiyaçları için ilan yapılmaksızın ve teminat alınmaksızın doğrudan temin yöntemine başvurabileceklerdir.

Yapılan incelemede, Belediye tarafından 2023 yılı içerisinde aynı mahiyette, aynı harcama birimi tarafından, birbirlerine çok yakın tarihlerde yapılan alımların 4734 sayılı Kanun'da belirtilen temel ihale usulleri yerine Kanun'da özel alım usulü olarak belirtilen doğrudan temin yöntemi ile kısımlara bölünerek gerçekleştirildiği tespit edilmiştir.

İlçe sınırlarında belediye tarafından yapılan yollar ve inşaatlarda kullanılmak üzere; Bordür Taşı Alımı, İnşaat ve Yol Yapım İşlerinde Kullanılmak Üzere Agrega Alınması, Yol Yapım İşlerinde Kullanılmak Üzere Kum, Filler, Mıcır Alımı, Kilit Parke Taşı Döşeme İşçiliği Alımı, halkın yararı nedeniyle ivedilik arz ettiği gerekçe gösterilerek, Kamu İhale Kanunu’nun 22’nci Maddesi (d) bendinde belirtilen doğrudan temin usulü ile hizmet veya mal alımı yapılması onayı alınarak alım gerçekleşmiştir. Söz konusu alımlara aşağıdaki tabloda örnekler verilmiştir:

‌Tablo 9 : Kısımlara Bölünerek Doğrudan Temin Yöntemi ile Gerçekleştirilen İşler

4734 sayılı Kanun'un 19'uncu maddesine göre açık ihale usulü ile temini gereken ihtiyacın, Kanun'un 22'nci maddesinin (d) bendi için öngörülen parasal sınırların altında kalacak şekilde, adet bazında veya aynı ihale konusu içinde yer alabilecek nitelikteki mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin, kalemlere veya gruplara bölünmek suretiyle aynı Kanun'un 22'nci maddesinin (d) bendine göre temini, 4734 sayılı Kanun'un temel ilkelerine aykırılık teşkil etmektedir.

İdare cevabında bulgu konusuna iştirak edildiği, Belediye 2023 yılında kanunda yer alan parasal limit dahilinde doğrudan temin ile ihtiyaçların karşılanmasının sağlandığı, bordür taş alımı inşaat ve yol yapım işlerinde kullanılmak üzere agrega alınması, kum filler gibi malzemelerin alımı halkın yararına ivedilik arz eden doğalgaz altyapı çalışmaları sebebiyle temini yoluna gidildiği, bundan sonrakı alımlarda daha çok ihale yöntemi kullanılmasının sağlanacağı, yıllık ihtiyaçların tespitine ve tedariklerin açık ihale usulü ile alımına ivedilikle geçileceği belirtilmiştir.

‌Sonuç olarak, İdare tarafından; rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ile kaynakların verimli kullanılmasını sağlamak amacıyla, aynı nitelikte olan ve bütünlük sağlayan işlerin, ihale yöntemiyle karşılanması ve doğrudan temin sınırlarının altında kalmak amacıyla aynı nitelikteki işlerin kısımlara bölünmemesi gerekmektedir.