Karar Künyesi
Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin “241 Mal ve hizmet üreten kuruluşlara yatırılan sermayeler hesabı” başlıklı 181’inci maddesine göre, bu hesabın, mal ve hizmet üreten kuruluşlara nakden veya ayni olarak verilen sermaye tutarları ve bu sermaye tutarlarının işletilmesinden doğan kar ve zarar ile bütçeye iade olunan sermayelerin izlenmesi için kullanılacağı belirtilmektedir.
Aynı Yönetmelik’in “Hesaba ilişkin işlemler” başlıklı 182’inci maddesinde;
‘‘Mal ve hizmet üreten kuruluşlara yatırılan sermayeler hesabına ilişkin işlemler aşağıda gösterilmiştir.
Mal ve hizmet üreten kuruluşlara gerek nominal sermaye ve gerekse ayni sermaye transferi şeklindeki iştirakler gerçeğe uygun değerleri ile bu hesaba kaydedilir. Sermayesine iştirak edilen mal ve hizmet üreten kuruluşlara nakdi veya ayni sermaye şeklindeki katılımlardan bu hesapta kayıtlı tutarların ilgili mal ve hizmet üreten kuruluşların öz kaynak hesaplarında karşılık olarak yer alan tutarlarla eşit olması gerekir…’’ denilmektedir.
Ayrıca, 241-Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabının işleyişi Yönetmelik’in 183’üncü maddesinde şu şekilde anlatılmaktadır:
“(1) Mal ve hizmet üreten kuruluşlara yatırılan sermayeler hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir.
Borç
Ödeneğine dayanılarak nakden verilen sermaye bir taraftan bu hesaba borç, 103- Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri veya ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan 830- Bütçe Giderleri Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.
Duran varlıklar içinde yer alan taşınır ve taşınmaz mallardan sermayeye eklenmek amacıyla mal ve hizmet üreten kuruluşlara verilenlerin, bir taraftan net değeri bu hesaba, ayrılan amortisman tutarı ilgili amortisman hesabına borç, varlığın kayıtlı değeri ilgili duran varlık hesabına alacak; diğer taraftan duran varlığın net değeri 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.”
Muğla Büyükşehir Belediyesinde; Belediye şirketlerine yapılan nakdî sermaye artırımları 241-Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabı borç çalıştırılmak suretiyle muhasebeleştirilmektedir. Aynî sermaye artırımında ise, şirkete devri yapılan taşınır veya taşınmaz malların kayıtlı değeri ilgili varlık hesabında alacak çalıştırılmak suretiyle muhasebeleştirilmektedir.
Ancak ayni sermaye transferine ilişkin yapılan incelemeler neticesinde Belediye şirketlerine yapılan aynî sermaye artırımı kararı sonrasında şirketlere devri yapılan taşınır ve taşınmaz malların çıkış kayıtlarının yapılmadığı ve ayrıca belediye şirketine ayni sermaye
artırımının 241-Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabında izlenmediği tespit edilmiştir.
Şöyle ki;
(MELSA) Muğla El Sanatları San.Ltd. Şti. ne yapılan ve aynî sermaye artışına konu olan ₺4.475.062,45 tutarındaki, Belediyeye ait Muğla İli Menteşe İlçesi Şeyh Mahallesinde bulunan 353 ada 19 parselinde kayıtlı binanın,
(MUBEP) Muğla Büyükşehir Belediyesi Personel Emek Ltd.Şti.ne yapılan aynî sermaye arttırımına konu olan ₺3.212.256,00 tutarındaki Belediyeye ait Muğla İli Menteşe İlçesi Şeyh Mahallesinde bulunan 1080 ada 3 parselde kayıtlı 4 no.lu “Depolu İşyeri” nitelikli bağımsız bölümün,
-(MUTTAŞ) Muğla Kent Hizmetleri İnş.Tur.AŞ’ne, Muğla Büyükşehir Belediyesi toplu taşımacılık faaliyetlerinde kullanılan araç, avadanlık ve hurda araçların toplam değeri olan
₺25.823.000,00 tutarında aynî sermaye artırımı yapılmıştır. Araçların toplam değeri olan
₺24.199.000,00 2017 yılı kayıtlarında 254-Taşıtlar Hesabı alacak ve 241-Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabı borç çalıştırılmak suretiyle muhasebeleştirilmiş, kalan 1.624.000,00 TL tutarındaki taşıtların,söz konusu şirketlere devir ve tescil işlemleri yapılmış olmasına rağmen bu malların muhasebe kayıtlarından çıkışlarının yapılmadığı, yapılan ayni sermaye artıtırım tutarlarının da 241-Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabına kaydedilmediği görülmüştür.
Halbuki, yukarıda yer alan mevzuat hükümleri ve yapılan açıklamalar gereğince mal ve hizmet üreten kuruluşlara nakden veya ayni olarak verilen sermaye tutarlarının izlenmesi için 241-Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabının kullanılması, mal ve hizmet üreten kuruluşlara gerek nominal sermaye ve gerekse ayni sermaye transferi şeklindeki iştirakler rayiç değerleri ile anılan hesaba kaydedilmesi, duran varlıklar içinde yer alan taşınır ve taşınmaz mallardan sermayeye eklenmek amacıyla mal ve hizmet üreten kuruluşlara verilenlerin 241-Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabına borç, kayıtlı değeri ilgili duran varlık hesabına alacak kaydedilmesi suretiyle ilgili kayıtların yapılması gerekmektedir.
Ayni sermaye artırımı kapsamında devri yapılan taşınır ve taşınmazların ilgili varlık hesaplarından çıkışlarının yapılmaması neticesinde 2018 yılı mali tablolarında yer alan 252-
Binalar hesabının 7.687.318,45 TL fazla, 254-Taşıtlar hesabının ise 1.624.000,00 TL fazla görünmesine neden olmaktadır.
Ayrıca, Belediyenin söz konusu şirketlerdeki toplam sermaye miktarı 56.924.243,34 TL’dir. Yukarıdaki Yönetmelik hükümlerinden anlaşıldığı üzere Belediyenin muhasebe kayıtlarında 241-Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabının 56.924.243,34 TL borç bakiyesi bulunması gerekirken 47.612.924,89 TL borç bakiyesi bulunmaktadır. Buna göre 241-Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabında 9.311.318.45 TL tutarında hataya sebep olunmuştur.
Buna göre ayni sermaye artırımı kapsamında devir edilen taşınır ve taşınmaz malların çıkışlarının yapılmaması ve bu sermaye artırımı tutarının 241-Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabına kaydedilmemesi sonucu 24-Mali Duran Varlıklar Hesap grubu ve 25-Maddi Duran Varlıklar Hesap grubu 9.311.318.45 TL kadar hatalı bilgi içermektedir.
Kamu idaresi cevabında; “MELSA Muğla El Sanatları San.Ltd.Şti.’ne devri ve tescili yapılan ve aynî sermaye artırımına konu olan ₺4.475.062,45 tutarındaki Büyükşehir Belediye Başkanlığımıza ait Muğla İli Menteşe İlçesi Şeyh Mahallesinde bulunan 353 ada 19 parselinde kayıtlı binanın kayıtlı değeri 252- Binalar Hesabı alacak çalıştırılmak suretiyle muhasebe kayıtlarından çıkarılmış ve taşınmazın değeri 241- Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabına borç kaydedilmek suretiyle 01.03.2019 tarihli ve 4918 nolu yevmiye ile muhasebe kaydı yapılmıştır.
MUBEP Muğla Büyükşehir Belediyesi Personel Emek Ltd.Şti.’ne devri ve tescili yapılan ve aynî sermaye artırımına konu olan ₺3.212.256,00 tutarındaki Büyükşehir Belediye Başkanlığımıza ait Muğla İli Menteşe İlçesi Şeyh Mahallesinde bulunan 1080 ada 3 parselde kayıtlı 4 nolu “Depolu İşyeri” nitelikli bağımsız bölümün kayıtlı değeri 252- Binalar Hesabı alacak çalıştırılmak suretiyle muhasebe kayıtlarından çıkarılmış ve taşınmazın değeri 241- Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabına borç kaydedilmek suretiyle 01.03.2019 tarihli ve 4917 nolu yevmiye ile muhasebe kaydı yapılmıştır.
MUTTAŞ Muğla Kent Hizmetleri İnş.Tur. A.Ş.’ne Muğla Büyükşehir Belediyesi toplu taşımacılık faaliyetlerinde kullanılan araç, avadanlık ve hurda araçların toplam değeri olan
₺25.823.000,00 tutarında aynî sermaye artırımı yapılmıştır. Araçların toplam değeri olan
₺24.199.000,00 2017 yılı kayıtlarında 254 hesap alacak ve 241 hesap borç çalıştırılmak
suretiyle muhasebeleştirilmiştir. Avadanlık ve hurda araçların toplam değeri olan
₺1.624.000,00 ise, bahsi geçen taşınır malları envanterinde bulunduran Ulaşım Dairesi Başkanlığınca taşınır kayıtlarından çıkış işlemlerinin tamamlanmasını müteakip gerekli muhasebeleştirme işlemi yapılacaktır.
Bilgilerinize arz ederim.” denilmiştir.
Sonuç olarak Başkanlığımıza gönderilen kamu idaresi cevabında; bulguda belirtilen taşınmaz devirlerinin 2019 yılı itibari ile ilgili yevmiye kayıtları ile yapılmış olduğu ayrıca söz konusu taşınmazların devri için ise çıkış işlemlerinin tamamlanmasını müteakip gerekli muhasebeleştirme işleminin yapılacağı ifade edilmiş olduğundan önerilecek başka bir husus bulunmamaktadır.
Ancak, bulgumuzda belirtilen muhasebe kaydının yılı içinde yapılmaması nedeniyle 2018 yılı mali tablolarındaki 25 Maddi Duran Varlıklar Hesap Gurubunun hatalı bilgi içermesine neden olunmuştur.