Belediye Geçici Hayvan Bakımevinin 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu ile Hayvanların Korunmasına Dair Uygulama Yönetmeliğinde belirtilen zorunlu nitelikteki şartları sağlamadığı görülmüştür.

5199 sayılı Kanun’un;

“İlkeler” başlıklı 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) ve (g) bentlerinde hayvanların korunması, gözetilmesi, bakımı ve kötü muamelelerden uzak tutulması, hayvanların korunması ve rahat yaşamalarının sağlanmasında, insanlarla diğer hayvanların hijyen, sağlık ve güvenlikleri de dikkate alınmasının esas olduğu; (j) bendinde yerel yönetimlerin gönüllü kuruluşlarla iş birliği içerisinde, sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanların korunması için hayvan bakımevleri kurarak onların bakımlarını ve tedavilerini sağlayacakları,

“Sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanların korunması” başlıklı 6’ncı maddesinin beşinci fıkrasında hayvan bakımevleri ve hastanelerin kurulması amacıyla Hazineye ait arazilerin öncelikle tahsis edileceği,

“Mali destek” başlıklı 19’uncu maddesinin birinci fıkrasında hayvanların korunması amacıyla bakımevleri ve hastaneler kurmak; buralarda bakım, rehabilitasyon, aşılama ve kısırlaştırma gibi faaliyetleri yürütmek için, başta yerel yönetimler olmak üzere diğer ilgili kurum ve kuruluşlara teşvik veya Bakanlıkça uygun görülen miktarlarda mali destek sağlanacağı, bu amaçla Bakanlık bütçesine gerekli ödeneğin konulacağı, hüküm altına alınmıştır.

5199 sayılı Kanun’a dayanılarak hazırlanan Hayvanların Korunmasına Dair Uygulama Yönetmeliği’nin konuya ilişkin “Belediyelerin alacağı tedbirler” başlıklı 7’nci maddesinde belediyelerin;

• Sahipsiz veya güçten düşmüş hayvanların toplatılması, kısırlaştırılması, aşılanması, gerekli tıbbî bakımlarının yapılması ve işaretlenmesi, alındığı ortama geri bırakılması, sahiplendirilenlerinin kayıt altına alınmasıyla, b) Geçici bakımevine gelen hayvanları öncelikle Sahipsiz Hayvan Kayıt Defterine kaydederek müşahede altına almakla, gerekli tedavilerin yapılmasını, kısırlaştırıp aşılanmasını ve işaretlenmesini müteakip alındığı ortama bırakmakla,

• Geçici bakımevinde bulunan tüm hayvanların sahiplendirilmesi için belediye ilân panoları ile belediyenin internet ortamı ve diğer tüm yayın organlarında duyuru yapılmasıyla,

• Sahipsiz hayvanların beslenmesi amacıyla, bölgesinde bulunan lokanta, işyeri ve fabrikaların sahiplerinin uygun görmesi halinde işletmelerinde ve mutfaklarında oluşan hayvan beslemeye elverişli besin maddelerinin toplanmasıyla,

• Ev ve süs hayvanı ile kontrollü hayvan ve geçici bakımevlerinde ölen hayvanların, belirlenecek yerlerdeki derin çukurlara gömülerek üzeri sıkıştırılmış toprak ile kapatılması veya yakma ünitesinde yakılmasıyla ve 3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanunu’na göre enfeksiyon geçirmiş ve zoonoz hastalıktan ölen hayvanların ise bünyesinde bulunan yakma fırınında yakılması veya usulüne uygun olarak kireç ile gömülmesiyle, görevli ve sorumlu oldukları ifade edilmiş,

  “Sorumlu veteriner hekimin görev ve sorumlulukları” başlıklı 9’uncu maddesinde ise sorumlu veteriner hekimlerin görev ve sorumluları aşağıdaki şekilde sayılmıştır:

• Bağlı bulunduğu kurum, kuruluş ve tüzel kişilerle birlikte çalıştığı yerin mevcut mevzuata uygun bir şekilde faaliyet göstermesi ve bu yerlere hayvanların kabul edilip uygun şartlarda bakılması, kayıtların tutulması, hayvanlara aşılama, ilaçlama, kısırlaştırma ve işaretlemenin yapılması alet ve malzemelerin temizlik ve dezenfeksiyonu, atık ve artıkların çevre ve toplum sağlığına zarar vermesini önleyecek tedbirlerin alınması,

• Görev yaptığı geçici bakımevinde, 3285 sayılı Kanun’a tâbi ihbarı mecburî hastalık çıktığında durumu resmî makamlara haber verilmesi ve ilgililerce alınacak yasal tedbirlerin uygulanması.

  Yine anılan Yönetmelik’in;

  “Geçici bakımevleri kurulacak arazinin seçimi” başlıklı 22’nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde geçici bakımevlerinin, hayvanların yaşamlarını olumsuz yönde etkileyecek kirletici atık veren tesisler ile çöp döküm alanları veya atık bertaraf tesisleri üzerinde veya yakınındaki arazilere kurulmaması gerektiği, bu konuda 2872 sayılı Kanun ve yürürlükteki ilgili mevzuat hükümlerinin dikkate alınacağı,

  “Geçici bakımevlerinde aranacak şartlar” başlıklı 24’üncü maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendinde geçici bakımevlerinde bulunan hayvanların bulunduğu birimlerin güneş alacak şekilde düzenlenmesinin; (u) bendinde geçici bakımevlerinin peyzajının yapılarak ağaçlandırılmasının sağlanmasının; (ü) bendinde geçici bakımevlerinde ölen hayvanların ölüm nedeni varsa ölmeden önce yapılan tahlil, uygulanan tedavi ve laboratuvar teşhisleri, yapılmışsa otopsi raporunun geçici bakımevi sorumlusu ya da sorumlu veteriner hekim tarafından Sahipsiz Hayvan Kayıt Defterine işlenerek geçici bakımevinde muhafaza edilmesinin gerektiği,

  “Ölen hayvanların bertarafı” başlıklı 34’üncü maddesinin ikinci ve üçüncü fıkralarında ise, 3285 sayılı Kanun’a göre, enfeksiyon geçirmiş ve zoonoz hastalıktan ölen hayvanların, yakma ünitesi olan yerlerde yakılacağı veya usulüne uygun derin çukurlara üzerlerine kireç dökülerek gömüleceği, ölen veya öldürülen hayvanlar için, öldürme işlemi ilgili yerel yönetimler tarafından bir tutanakla tespit edilerek bilgi ve belgeler kurum düzeyinde, en az iki yıl muhafaza edileceği, hükümlerine yer verilmiştir.

  Yerinde yapılan incelemeler neticesinde ise;

• 4 Eylül, Düzdağ Yolu, 11300 Alibeydüzü/Bozüyük/Bilecik adresinde bulunan Geçici Bakımevinin Belediye asfalt şantiyesi ve hurda depolama alanı ile bitiş şekilde olduğu, bakımevinin hemen üzerinden yüksek gerilim hattının geçtiği, padoklar dahil bakımevinin önemli bir alanının güneş almadığı,

• Gerek ölen gerekse rehabilitasyon amaçlı olarak tutulan hayvanların ölüm nedenlerine veya hastalıklarının teşhisine yönelik olmak üzere elzem nitelikte olan tam kan sayım cihazı ve röntgen cihazının bulunmadığı, teşhislerin el ve gözle yapılan muayeneler sonucunda konulduğu,

• Bakımevinde 6 kameranın faal durumda olduğu, muayene odasında ise kamera bulunmadığı,

• Mamaların satın alma yoluyla tedarik edildiği, bu şekilde 2023 yılında 4.050 kg kedi maması, 6.900 kg köpek maması, 300 kg yavru kedi maması, 2 kg yavru kedi tozu satın alındığı,

• Bakımevinde eğitim alanının mevcut olmadığı,

• Bakımevinde bulunan hayvanların sahiplendirilmesine yönelik bir sistemin bulunmadığı,

• Hayvan Muayene Kayıt Defterinin 03.07.2023 tarihinde tutulmaya başlandığı,

• Ölen hayvanlar için defin alanı bulunmadığı, ölen hayvanların atık sahasına götürülerek kepçe yardımı ile gömüldüğü, ölüm nedenlerinin tespitine yönelik bir çalışma yapılmadığı, bu nedenle gerekli hallerde kireçle defin veya yakma yöntemine de başvurulmadığı,

• 2023 yılında Bakımevindeki eksikliklerin giderilmesine yönelik olacak şekilde Tarım ve Orman Bakanlığından mali destek talep edilmediği,

• Nakil, toplama ve yerine bırakılan hayvanlara ilişkin olarak tutulması gereken kayıtların tutulmadığı,

• Narkotik ve psikotrop ilaçlar ve ürünlere ilişkin stok ve sarf defterinin Ağustos 2023 ayı itibarıyla tutulmaya başlandığı,

• Bakımevi stok kayıtlarının Belediye taşınır sistemine bağlı ve entegre olmadığı, tüketime sunulan mal ve malzeme takibinin yapılmadığı, ihtiyaç duyulan mal ve malzemenin şifai şekilde Bakımevi Veterineri tarafından Zabıta Müdürlüğüne bildirildiği, tespit edilmiş olup, söz konusu eksiklikler 5199 sayılı Kanun ve ikincil mevzuatı hükümlerine aykırılık teşkil etmektedir.

Kamu İdaresi cevabında, Belediyenin sorumluluğunda bulunan Geçici Hayvan Bakımevinin bulguda belirtilen hata ve eksikliklerinin giderilmesi için gerekli olan düzenlemelerin Belediyenin mali imkanları da dikkate alınmak suretiyle acilen tamamlanması için çalışmalara başlanıldığı ifade edilmiştir.

Bu itibarla, gerek rahat yaşam alanı oluşturmak, iyi ve uygun muamele edilmesini temin etmek, hayvanların acı, ıstırap ve eziyet çekmelerine karşı en iyi şekilde korunmalarını, her türlü mağduriyetlerinin önlenmesini sağlamak gerekse halk sağlığının korunması amacıyla

Belediye Geçici Hayvan Bakımevinin 5199 sayılı Kanun ve ikincil mevzuatı hükümlerine uygun olarak yapılandırılması, ayrıca Belediye ve sorumlu veteriner hekime verilen görev ve sorumlulukların tam ve doğru şekilde ifasına yönelik iş ve işlemlerin ivedilikle gerçekleştirilmesi önem arz etmektedir.