Muhasebe kayıtlarına alınmadığı tespit edilen duran varlıkların muhasebe kaydına alınması işlemi sırasında 500 Net Değer Hesabının kullanılması gerekirken 397 Sayım Fazlaları Hesabının kullanıldığı görülmüştür.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği'nin 500 Net Değer Hesabını düzenleyen 346’ncı maddesinde;

“(1) Bu hesap, hesaplarda kayıtlı varlıklar toplamı ile yabancı kaynaklar, değer hareketleri, geçmiş yıllar olumlu-olumsuz faaliyet sonuçları ve dönem faaliyet sonuçları toplamı arasındaki fark; hesaplarda kayıtlı olmayan varlık ve yabancı kaynaklardan kaydi envanteri yapılarak hesaplara alınanlar ile öz kaynaklar ana hesap grubundaki diğer

hesaplarda kayıtlı tutarlardan bu hesaba aktarılmasına karar verilenlerin izlenmesi için kullanılır.”

Denilmiştir.

Mezkûr Yönetmelik’in 397 Sayım Fazlaları Hesabını düzenleyen 295’inci maddesinde

ise;

“(1) Bu hesap, yapılan sayımlar sonucunda tespit edilen kasa, banka, döviz, alınan çek, menkul kıymetlerin nedenleri belirleninceye kadar geçici olarak kaydedilip izlenmesi için kullanılır.”

Hükmü yer almaktadır.

İki mevzuat hükmünün birlikte değerlendirilmesinden anlaşılacağı üzere, Sayım Fazlaları Hesabı; kasa, banka döviz, alınan çek ve menkul kıymetler olarak sınıflandırılan dönen varlıkların sayımında bir fazlalık bulunması durumunda, fazlalığın nedeni anlaşılıncaya kadar kullanılacak geçici mahiyette bir hesaptır. Net Değer Hesabı ise; hesapta kayıtlı olmayan varlıkların kaydi envanter işleminde, ilgili duran varlık hesabının karşısında çalışması gereken hesaptır. Şöyle ki, envanter işlemi ile kayıt altına alınan varlığın, aynı zamanda kurumun özkaynağı olması hasebiyle, aktifte yaratılan artışın “Net Değer” Hesabına da yansıtılması gerekmektedir.

Polatlı Belediyesinde, yukarıda bahsi geçen kaydi envanter işlemine konu olan duran varlıkların durumu Tablo 13'de belirtildiği şekildedir:

Tablo 13: Kaydi Envanter İşlemine Konu Olan Duran Varlıklara İlişkin Bilgiler

Tabloda görüldüğü üzere, toplam 169.429,00 TL değerindeki maddi duran varlık, 397 numaralı Sayım Fazlaları Hesabında hatalı bir şekilde muhasebeleştirilmiştir. Söz konusu değerlerin 397 numaralı hesaba kaydedilmesi, 500 Net Değer Hesabının olması gerektiğinden daha az, 397 Sayım Fazlaları Hesabının olması gerekenden daha fazla görünmesine yol açarak mali tabloları olumsuz yönde etkilemektedir.

Bunun yanında, 397 numaralı hesap bir bilanço hesabı olup, yıldan yıla aktarılmaktadır. 397 numaralı hesapta yukarıdaki şekilde yapılan kayıtlar dolayısıyla biriken tutarlar, izleyen dönemlerde, kasa, banka, döviz, alınan çek, menkul kıymetlerde nedeni belli

olmayan fazlalıklar olduğu izlenimini yaratacaktır. Nitekim yukarıda da belirtildiği üzere, “Sayım Fazlaları” Hesabı, münhasıran kasa, banka, döviz, alınan çek, menkul kıymetler gibi dönen varlıklarda oluşan ve nedeni ilk anda anlaşılamayan fazlalıkların geçici olarak izlenmesi gereken bir hesaptır. Dolayısıyla yaratılan bu yanlış izlenim, mali tabloların muhasebenin temel ilkelerinden “tam açıklama” ilkesinin sağlanamamasına yol açacak ve muhasebenin asli fonksiyonlarından “raporlama” fonksiyonunun sağlıklı bir şekilde işlememesini de beraberinde getirecektir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri ve yapılan açıklamalardan anlaşıldığı üzere, yapılan hatalı muhasebe kayıtları sonucunda 397 Sayım Fazlaları Hesabı olması gerekenden 169.429,00 TL fazla, 500 Net Değer Hesabı da olması gerekenden 169.429,00 TL az görünmektedir.

Kamu idaresi cevabında; “Belediyemizin envanter çalışmaları sırasında tesbit ettiği sayım fazlası demirbaşlar sehven 397 Sayım Fazlaları Hesabına atılmış olup 2019 yılı içinde gerekli düzeltme kayıtları yapılmıştır.”

Denilmiştir.

Sonuç olarak Bulgumuzda belirtilen hususlar, İdare tarafından kabul edilerek gereğinin yapıldığı bildirilmektedir. Bulgumuzda ayrıntılı olarak açıklandığı üzere, muhasebe kayıtlarına alınmadığı tespit edilen duran varlıkların muhasebe kaydına alınması işlemi sırasında 500 Net Değer Hesabının kullanılması gerekirken 397 Sayım Fazlaları Hesabına 169.429,00 TL tutarında kayıt yapılmasının mali mevzuata aykırı olduğu ve Belediyenin 2018 yılı mali tablolarının gerçek durumunu tam olarak yansıtmamasına sebep olduğu değerlendirilmiştir.

Bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.