Sosyal tesis niteliğinde olmayan idare taşınmazının, sosyal tesis olarak kullanılmak üzere tesisin işletilmesinden elde edilen net gelirin %25’i + KDV bedel karşılığında belediye meclisi kararı ile Belediye şirketi BELTUR AŞ’ye tahsis edildiği, taşınmazın tahsis kararında belirtildiği gibi sosyal tesis olarak işletilmediği, söz konusu tahsis işleminin 5216 sayılı Kanun’un 26’ncı madde hükmüne aykırılık teşkil ettiği; bununla birlikte tesisin şirket tarafından işletilmesinden net gelir elde edilmediğinden belediyeye herhangi bir tahsis bedeli ödemesinin yapılmadığı, buna karşın tahsisli taşınmazın Belediye tarafından BELTUR AŞ’den geri kiralanması suretiyle şirkete kira bedeli ödendiği görülmüştür.

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun “Şirket kurulması” başlıklı 26’ncı maddesinde; büyükşehir belediyesinin kendisine verilen görev ve hizmet alanlarında, ilgili mevzuatta belirtilen usullere göre sermaye şirketleri kurabileceği, mülkiyeti veya tasarrufundaki hafriyat sahalarını, toplu ulaşım hizmetlerini, sosyal tesisler, büfe, otopark ve çay bahçelerini % 50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketlere, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine tabi olmaksızın, belediye meclisince belirlenecek süre ve bedelle işletilmesini devredebileceği hususları düzenlenmiştir.

İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisinin 14.07.2017 tarihli ve 1194 numaralı Kararı ile Belediyenin hüküm ve tasarrufu altındaki Yenikapı rekreasyon ve etkinlik alanında bulunan etkinlik çadırının tüm mütemmim cüzleri ve demirbaşlarıyla birlikte sosyal tesis olarak kullanılmak üzere 5216 sayılı Kanun’un 26’ncı maddesine istinaden 5 yıl süreyle ve bu tesisten elde edilecek net gelirin yıllık %25’i+KDV işletme bedelinin ödenmesi şartıyla BELTUR AŞ’ye tahsis edilmesine karar verilmiştir.

Yapılan incelemede, BELTUR AŞ’nin her bir tahsis dönemi için tesisin işletilmesi faaliyetinden net zarar bildirdiği, bu sebeple herhangi bir işletme bedeli ödemesinin ortaya çıkmadığı, bir diğer ifadeyle Belediyenin söz konusu tesisten herhangi bir işletme bedeli elde edemediği tespit edilmiştir.

Etkinlik çadırı olarak adlandırılan ve sosyal tesis olarak işletilmek üzere tahsis edilen tesisin esasında Dr. Mimar Kadir Topbaş Gösteri ve Sanat Merkezi (Avrasya Gösteri ve Sanat Merkezi) olarak BELTUR AŞ tarafından işletildiği, yaklaşık 13.300 metrekarelik taşınmazın, ana salon, fuaye alanları, toplantı salonları, özel salonlar ve idari kısımlardan oluştuğu, restoran alanının ise taşınmazın çok küçük bir kısmını teşkil ettiği anlaşılmıştır. Söz konusu restoran alanında Belediyenin diğer sosyal tesislerinde olduğu gibi halkın sürekli kullanımına özgülenmiş bir sosyal tesisten bahsedilmesinin mümkün bulunmadığı, taşınmazın tahsis edilmesindeki amaç olan sosyal tesis olarak işletilme vasfını göstermediği, bu haliyle yapılan işletmecilik faaliyetinin toplantı ve fuarcılık hizmeti verilmesini kapsadığı görülmüştür.

5216 sayılı Kanun’un 26’ncı maddesinde sayılan sosyal tesis, çay bahçesi, büfe vb. yerlerden olmadığı değerlendirilen söz konusu taşınmazın mezkûr madde hükmü uyarınca ihale yapılmaksızın Belediye Şirketine tahsis edilmesi mevzuat hükümleri ile bağdaşmamaktadır.

Bununla birlikte, Kovid-19 pandemisinin Türkiye’de etkili olması gerekçe gösterilmek suretiyle bir takım Belediye faaliyetlerinin BELTUR’a tahsisli Dr. Mimar Kadir Topbaş Gösteri ve Sanat Merkezi (Avrasya Gösteri ve Sanat Merkezi)’nde yürütülmesine karar verilmiş ve bu amaçla İdare ile BELTUR arasında yapılan mutabakat ile günlük 64.000 TL + KDV bedel üzerinden taşınmazın Belediye tarafından kullandırılmasına başlanılmıştır. Buna göre, söz konusu taşınmaz 25.03.2020-30.11.2020 tarihleri arasında herhangi bir kira sözleşmesi olmaksızın, 01.12.2020-30.11.2021 tarihleri arasında ise kira sözleşmesi imzalanması suretiyle Belediye tarafından günlük 64.000,00 TL+KDV bedel ile BELTUR AŞ’den kiralanmış ve Belediye, kira sözleşmesi bulunmayan dönem için 16.064.000,00 TL+ KDV, kira sözleşmesi bulunan dönem için ise 23.360.000,00 TL+KDV bedel olmak üzere toplamda 39.424.000,00 TL+KDV yükümlülük altına girmiştir.

Bir başka deyişle, Belediye, kendisine ait olan taşınmazı, kendi faaliyetleri kapsamında kullanmak üzere, tahsis ettiği kendi şirketinden kiralama yoluna gitmiş ve bu kullanım karşılığında KDV dahil 40 milyon TL’nin üzerinde bütçesinden harcama yapmıştır.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından, bulguya konu taşınmazın kullanımından elde edilen gelirlerin ilgili meclis kararı ile belirlenen orandaki payının Belediyeye ödenmesiyle ilgili BELTUR AŞ ile gerekli yazışmalar yapılarak alacağın tahsil edilmesinin sağlanacağı ifade edilmiştir.

Ancak belirtmek gerekir ki, bulgu konusu yapılan husus Belediye Meclis Kararında belirtilen orandaki payın tahsiline yönelik değildir. BELTUR AŞ her yıl söz konusu taşınmazdan elde ettiği net kârı/zararı Belediyeye bildirmekte, herhangi bir alacağın oluşup oluşmadığının takibi İdare tarafından yapılmaktadır. BELTUR AŞ tahsis tarihinden bu yana söz konusu taşınmazdan net zarar elde ettiğini bildirdiğinden, Belediyenin herhangi bir alacağı da bulunmamaktadır.

Bulgu konusu yapılan husus ise, Belediyenin tasarrufunda bulunan ancak daha önce şirketine tahsis ettiği taşınmazı üzerinde bir takım belediye faaliyetlerinin yürütülmesi amacıyla tahsis hakkı sahibi şirketinden geri kiralama yapılması suretiyle kaynakların verimli, etkili ve ekonomik kullanılması ilkesinin zedelenmesi hususudur.

Netice olarak; Belediyenin, her ne kadar tahsis etmek suretiyle kullanımını kendine ait şirketine bırakmış olsa da, kendine ait taşınmazını kendi faaliyetlerinde kullanacağından bahisle bedeli karşılığında kiralaması, aynı zamanda bugüne kadar herhangi bir kira tahsilatı yapamamış olması; kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanılması ilkesi ile bağdaşmamaktadır.

Sosyal tesis olarak kullanılmak üzere meclis kararı ile tahsis edilen söz konusu taşınmazın, meclis kararındaki amaca özgülenmemiş olması nedeniyle söz konusu kararın iptal edilerek tahsis işleminin kaldırılmasının; bu suretle belediye faaliyetlerinde kullanılan belediyenin kendine ait taşınmazı için kira bedeli ödenmesi uygulamasına son verilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.