Belediyenin önemli maliyet ve aynı zamanda gelir kaynaklarından olan su satışlarında, yasal zorunlulukların takip edilmemesinden ve hatların yenilenmemesinden dolayı kayıp kaçakların meydana geldiği ve İdare gelirlerinin olumsuz etkilendiği görülmüştür.

11.01.1989 tarih ve 3516 sayılı Ölçüler ve Ayar Kanunu’nun “Kapsam” başlıklı 2’nci maddesinde;

“Uzunluk, alan, hacim, ağırlık ölçüleri, areometreler, hububat muayene aletleri, elektrik, su, havagazı, doğalgaz, akaryakıt sayaçları, taksimetreler, naklimetreler, akım ve gerilimölçü transformatörleri ile demiryolu yük ve sarnıçlı vagonlarının muayenesi, ayarlanması ve damgalanması bu Kanun hükümlerine göre yapılır.”,

“Muayeneler” başlıklı 9’uncu maddesinin b fıkrasında;

“Periyodik muayene: Belli sürelerde olmak üzere, bu Kanun kapsamına giren ölçü ve ölçü aletleri için yapılan genel muayenedir.”,

“Yasaklar” başlıklı 14’üncü maddesinin d fıkrasında;

“Damgası kopmuş, bozulmuş, periyodik muayene zamanında müracaat edilmemiş veya damga süresi geçirilmiş veya damgaları iptal edilmiş ölçü ve ölçü aletlerinin kullanılması, satışa arzı veya satılması, alım satım yerlerinde bulundurulması, damgaları iptal edilmiş ölçü ve ölçü aletlerinin, tamirlerinden sonra tekrar muayene ve damga yaptırılmadan sahiplerine teslimi,

…

Yasaktır.”,

Çeşitli hükümler başlıklı beşinci bölümünün “Belediye ölçüler ve ayar memurluğu”

başlıklı 21’nci maddesinde;

“Her belediye özellikle muayene ve damgalama işlerinde çalıştırılmak üzere, iş hacmine göre asgari bir ölçüler ve ayar memuru görevlendirmek mecburiyetindedir.”,

hükümleri yer almaktadır.

Mezkur Kanun’ a dayanılarak 24.07.1994 tarih ve 22000 sayı ile Resmi Gazete’ de yayımlanan Ölçü ve Ölçü Aletleri Muayene Yönetmeliği’nin “Amaç” başlıklı 1’inci maddesinde;

“Bu yönetmeliğin amacı, 3516 Sayılı "Ölçüler ve Ayar Kanunu"nun 9 uncu maddesinde gösterilen ilk, periyodik ve ani muayenelerle şikayet ve stok muayenelerinin usul ve esaslarının tespiti ve bunların kimler tarafından, ne şekilde ve ne suretle yapılacaklarını ve muayeneye tabi ölçü ve ölçü aletleri sahiplerinin veya bunları kullananların görev ve sorumlulukları ile tabi olacakları yükümlülükleri belirlemektir.”,

“Periyodik muayene” başlıklı 9’uncu maddesinde;

“Naklimetre ve hububat muayene aletlerinin periyodik muayenelerinin iki yılda bir, elektrik, su ve gaz sayaçlarının periyodik muayenelerinin ise on yılda bir yaptırılması zorunludur.”,

hükümleri yer almaktadır.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesi sonucunda, su sayaçlarının periyodik bakımlarının kullanıcıları tarafından azami 10 yıllık sürede yaptırılması ve gerekli kontroller üzerine kullanıma devam etmeleri gerektiği anlaşılmaktadır. Yasal düzenlemelerin amacının, gerektiği gibi çalışmayan, kullanım ömrünü tamamlamış veya teknolojik olarak kullanımı uygun olmayan sayaçların tespit edilmesi ve işlevsel hale getirilmesi olduğu ortadadır. Gereği gibi çalışmayan veya kayıp ve kaçağa sebep olabilecek sayaçların kullanımdan kaldırılmaları tüketimde adaleti sağlamakla birlikte ücret mukabili görülen hizmetin devamlılığı için elzemdir.

Belediyenin sunduğu hizmetin maliyetlerini arttıran diğer faktör ise su hatlarının yenilenmemesi dolayısıyla meydana gelen arıza ve patlamalardır. Konu ile ilgili olarak 08.05.2014 tarih ve 28994 sayı ile Resmi Gazete’ de yayımlanan İçme Suyu Temin ve Dağıtım Sistemlerindeki Su Kayıplarının Kontrolü Yönetmeliği’nin “Su kayıplarının azaltılması”

başlıklı 9’uncu maddesinde;

“İdareler su kayıp oranlarını, bu Yönetmeliğin yürürlük tarihinden itibaren, büyükşehir ve il belediyelerinde 5 yıl içerisinde en fazla %30, takip eden 4 yıl içerisinde ise en fazla %25 düzeyine; diğer belediyelerde 9 yıl içerisinde en fazla %30, takip eden 5 yıl içerisinde ise en fazla %25 düzeyine indirmekle yükümlüdürler. Bu kapsamda, bu Yönetmelik uyarınca çıkarılacak Teknik Usuller Tebliğinde verilen yöntemler çerçevesinde gerekli faaliyetler yürütülür.”hükmü yer almaktadır.

20.12.2022 tarihi itibarı ile Belediyenin su hizmeti sunumu için m3 bazında maliyeti İdare tarafından tespit edilmiş olup kayıp ve kaçak dahil maliyetin 11.89 TL olduğu, toplam hizmet maliyetinin ise 36.608.730,00 TL olduğu görülmüştür. Satılan suyun fiyatı ise meskenler için 2,83 TL diğer kullanıcılar için 4,02 TL’dir. Aynı tarihte yapılan tespitlerde hizmet karşılığı tahakkuk ettirilen meblağ 10.192.959,00 TL olup kayıp ve kaçak tutarı 26.415.771,00 TL’dir. Kayıp ve kaçak tutarının hizmet maliyetine oranının %72,16 olduğu, tahakkuk edilen meblağdan tahsilat tutarının 4.981.851,00 TL olduğu ve tahakkuk/tahsilat oranının %48,87 seviyesinde gerçekleştiği görülmüştür. Yapılan incelemelerde kullanım ömrünü tamamlamış sayaç sayısı tespit edilememiş olup İdare tarafından gerekli tespit işlemlerinin yapılması, satış bedeli ile maliyet bedeli karşılaştırıldığında m3 birim fiyatının Meclis Kararı ile arttırılması, kayıp kaçak oranının azaltılması ve halihazırdaki eskimiş su taşıma sistemlerinde meydana gelen arızalardan kaynaklanan firelerin düşürülmesi suretiyle hizmetin Belediyeye maliyeti önemli ölçüde azalacaktır.

Bu itibarla, kayıp, kaçak ile eski hat kullanımından dolayı maliyetlerin yüksek oluşu nedeniyle gerekli kontrol ve yenileme işlemlerinin yapılması, Meclis Kararı ile belirlenen satış fiyatının Belediye Meclisi Kararı ile güncellenerek gelir ve gider farkının azaltılması gerektiği değerlendirilmektedir.