Belediyenin 2023 mali yılı bütçesi, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, 5393 sayılı Belediye Kanunu ve ikincil mevzuat düzenlemelerine uygun olarak hazırlanmamıştır.

5018 sayılı Kanun’un 3’üncü maddesinin (f) bendinde bütçe; “Belirli bir dönemdeki gelir ve gider tahminleri ile bunların uygulanmasına ilişkin hususları gösteren ve usulüne uygun olarak yürürlüğe konulan belge” şeklinde tanımlanmıştır. Yukarıda yer verilen tanımına uygun olarak bütçe, Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 5’inci maddesinde ise "İl özel idaresi, belediye, bağlı idare ve birliklerin bütçesi, mali yıl içindeki gelir ve gider tahminlerini gösteren, gelirlerin toplanmasına ve harcamaların yapılmasına izin veren bir meclis kararıdır" şeklinde tanımlanmıştır. Bu tanımlardan anlaşılacağı üzere bütçe vasıtası ile meclis gelirlerin toplanmasına ve harcamaların yapılmasına ilişkin belediye başkanına yetki vermektedir. Ancak bütçeyle gelir toplama ve harcama yapma yetkisinin belediye meclisinden alınabilmesi ve bu yetkinin kullanılabilmesi için bütçenin usulüne uygun olarak hazırlanması, gelir ve giderlere ilişkin hükümleri ile bütçenin uygulanmasıyla ilgili cetvelleri içermesi gerekmektedir. Gelir ve giderlere ilişkin hükümleri içermeyen, izleyen iki yılın gelir ve gider tahminlerine, ayrıntılı harcama ve finansman programlarına yer verilmeyen, gelirlerin yasal dayanakları cetveli ile bütçenin ayrılmaz bir parçası niteliğinde olan diğer cetvelleri içermeyen bir bütçenin uygulanması belediye meclisinin bütçe hakkını tam olarak yerine getirmesini sağlamayacaktır. Bu hususları taşımadan hazırlanan bir bütçenin meclisten gerekli izni almış sayılması da söz konusu olmayacaktır.

Belediye Meclisi tarafından kabul edilen 2023 yılı bütçesi sadece 2023, 2024 ve 2025 yılı “Gelirlerin Ekonomik Sınıflandırılması Cetveli” ve “Tahmini Gider Bütçesi”ni içermektedir. 2023 mali yılı bütçesi, bütçe mevzuatına göre aşağıdaki hususları içermeden hazırlanmıştır.

1. Ayrıntılı harcama ve finansman programı düzenlenerek bütçeye eklenmemiştir.

   5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 61’inci maddesinin ikinci fıkrasında; “Bütçeye ayrıntılı harcama programları ile finansman programları eklenir” hükmüne yer verilerek ayrıntılı harcama programı ile finansman programları bütçenin ayrılmaz bir parçası olarak görülmüştür. 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Sosyal güvenlik kurumları ve mahallî idareler” başlıklı 77’nci maddesinde yer verilen; “Sosyal güvenlik kurumları ve mahallî idare bütçelerinin hazırlanması ve uygulanması ile diğer malî işlemleri, bu Kanun hükümleri saklı kalmak kaydıyla, ilgili kanunlarındaki hükümlere tâbidir. Ancak, sosyal güvenlik kurumları ve mahallî idarelerin ayrıntılı harcama programları ile finansman programları bütçeleriyle birlikte hazırlanır, görüşülür ve onaylanır. Ödenekler de bu usul ve esaslara göre kullanılır” şeklindeki düzenleme ile ayrıntılı harcama programları ile finansman programlarının bütçeyle birlikte hazırlanması, görüşülmesi ve onaylanması zorunlu tutulmuştur.

2. Gelir bütçesi içinde 1'inci düzey ekonomik kodda yer verilmesi gereken Ret ve İadeler (-) kalemine yer verilmemiştir.

   Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 12’nci maddesinde aşağıdaki düzenlemelere yer verilmiştir:

   “(1) Bu Yönetmelik kapsamındaki idarelerin bütçe gelirlerinden fazla veya yersiz tahsilat nedeniyle ya da yargı kararları ile iade edilmesi gereken tutarlar için gider bütçesinde tertip açılmaz. Bu tutarlar gelir bütçesinde “ret ve iadeler” bölümünde gösterilir.

   (2) Gelir bütçesi toplamından ret ve iadeler tutarı düşüldükten sonra kalan tutar esas alınarak gider bütçesi hazırlanır”

   Bu düzenlemeler çerçevesinde bütçede Ret ve İadeler (-) gösterilerek gelirlerden fazla veya yersiz tahsilat nedeniyle ya da yargı kararları ile iade edilmesi gereken tutarların iade edilebilmesi için Ret ve İadeler (-) kaleminin bütçe gelirlerinin ekonomik sınıflandırılması tablosuna dâhil edilmesi ve yapılacak iadeler için belediye meclisinden izin alınması gereklidir.

3. Belediyenin gelirlerinin yasal dayanaklarını gösteren “Gelirlerin Yasal Dayanakları Cetveli” hazırlanarak bütçeye eklenmemiştir.

   5018 sayılı Kanun'un “Gelirlerin dayanakları” başlıklı 37’nci maddesinin ikinci fıkrasında “Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin gelirlerinin kanuni dayanakları bütçelerinde gösterilir” düzenlemesine yer verilmiş, bu düzenlemeye uygun olarak; Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin “Gelirlerin dayanakları” başlıklı 15’inci maddesinde; “Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülükler kanunla konulur, değiştirilir ve kaldırılır. İl özel idaresi, belediye, bağlı idare ve birlik gelirlerinin yasal dayanakları, “Gelirlerin Yasal Dayanakları Cetveli” nde (Örnek: 17) gösterilir” denilmiştir.

   Gelirlerin yasal dayanakları cetvelinin hazırlanması, temel bütçe ilkelerinden kanuni vergi ilkesinin bir gereği olup, hazırlanan bütçe ile gelir toplanmasına imkan vermektedir. Gelirlerin yasal dayanaklarına yer verilmeyen bir bütçe uygulaması ile toplanan gelirler hukuki dayanaktan yoksun kalmaktadır.

   ç) Finansmanın Ekonomik Sınıflandırması Cetveli düzenlenerek bütçeye eklenmemiştir.

   Bu cetvelin bütçeye eklenmesi de 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 61’inci maddesi ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 77’nci maddesine göre zorunlu tutulmuştur. Finansmanın Ekonomik Sınıflandırması Cetveli bütçe açığı ortaya çıkar ise ve bu açık borçlanma yoluyla kapatılacaksa yapılacak borçlanma tutarını, bütçe açığı ortaya çıkar ise ve bu açık önceki yıldan nakit devri yoluyla kapatılacaksa devreden nakit tutarı ve bütçe fazlası ortaya çıkar ise, bu fazlanın nasıl değerlendirileceğini açıklayan önemli bir bütçe öğesidir.

4. Gelecek Yıllara Yaygın Yüklenmeleri Kapsayan Taahhütler bütçede gösterilmemiştir.

   Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği hükümlerine göre gelecek yıllara yaygın yüklenmeleri kapsayan taahhütlerin bütçede gösterilerek bu taahhütler için Meclisten izin alınması gerekmektedir.

5. Bütçede 237 sayılı Taşıt Kanununa Göre Satın Alınacak Taşıtları Gösterir (T-1) Cetveli ile Mevcut Taşıtları Gösterir (T-2) Cetveline yer verilmemiştir.

6. İhdas edilen memur ve işçi kadrolarını gösterir cetveller bütçeye eklenmemiştir.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Mali saydamlık” başlıklı 7’inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde; “Hükümet politikaları, kalkınma planları, yıllık programlar, stratejik planlar ile bütçelerin hazırlanması, yetkili organlarda görüşülmesi, uygulanması ve uygulama sonuçları ile raporların kamuoyuna açık ve ulaşılabilir olması,” düzenlemesine yer verilmiştir.

İlgili mevzuatta öngörülen düzenlemelere göre hazırlanmayan ve bütçenin ayrılmaz parçaları niteliğinde olan ve bütçenin uygulanmasını gösteren cetvellerin eklenmemesi, yukarıda yer verilen mali saydamlık kriterinin yerine getirilmediğini de göstermektedir.

Kamu idaresi tarafından bulguya iştirak edilmiş ve ilgili mevzuat hükümlerine uyulacağı belirtilmiştir.

Bütçenin yukarıda anılan kanunlar ve diğer düzenlemeler çerçevesinde hazırlanması gerektiği değerlendirilmektedir.