Karar Künyesi
Sebze ve Meyve Ticareti ve Toptancı Halleri Hakkında Yönetmelik’in 31’inci maddesi gereği; toptancı hallerinde faaliyet gösterenlerden alınması gereken teminatlara ilişkin tutarların belediye meclisince belirlenmediği, teminatların alınmadığı görülmüştür.
Yönetmeliğin “Teminat” başlıklı 31’inci maddesinde;
“(1) Belediye, özel ve işletim yetkisi devredilmiş toptancı hallerinde faaliyet gösterenler, ticarî güvenin sağlanması ve tarafların haklarının korunması amacıyla bu maddeye göre teminat verir.
Birinci fıkrada öngörülen teminat, nakit olarak verilebileceği gibi bu tutara eşit olarak banka teminat mektubu, Hazine bonosu, Devlet tahvili, hisse senedi, mali sorumluluk sigortası ve gayrimenkul rehni olarak da verilebilir. Teminatlarla birlikte, onuncu ve on üçüncü fıkralarda belirtilen hususlara yönelik olarak ilgili belediyeye bu tür teminatı alış ve satış, düzenleme ve transfer konusunda yetki veren bir gayri kabili rücu yetki belgesi de verilir.
Halde faaliyet gösterenlerden alınacak teminat tutarı, kiracılar için haldeki işyerinin, malikler için ise bulunduğu toptancı halinde kiralama yoluyla işletilen emsal
işyerinin bir yıllık kira bedelinden az olmamak üzere her yılın (Değişik ibare:RG-31/12/2012- 28514 4.mükerrer)(1) Ocak ayında belediye meclisince belirlenir.
Üretici ve üretici örgütleri, toplam teminatının yüzde yetmiş beşine kadar gayrimenkul rehni ile teminat yükümlülüğünü yerine getirebilir. Diğer satıcılar için ise bu oran azami yüzde elli olarak uygulanır.
Teminatlar, ilgili belediye adına ve lehine düzenlenir. Gayrimenkul teminatlarında, ilgili belediye adına ve lehine birinci dereceden ipotek kurulur. Teminatların doğruluğu ve geçerliliği ilgili belediye tarafından kontrol edilir.
Teminat olarak gösterilen gayrimenkullerin değeri, ilgili belediye tarafından tespit edilir veya ettirilir. Değer tespitine ve ipotek kurulmasına ilişkin tüm masraflar teminat veren tarafından karşılanır.
Banka teminat mektubunun, ülkede faaliyet gösteren bir bankadan alınması, vazgeçilmesi olanaksız ve kesin olması gerekir. Ayrıca, banka teminat mektubu ile diğer teminatlarda asgari bir yıllık geçerlilik süresi aranır.
Teminatlar, ilgili belediye ve teminatı veren tarafından bir tutanağa bağlanır. Teminat tutanağı, iki nüsha olarak düzenlenir ve yetkili temsilciler tarafından imzalanır. Tutanağın bir nüshası ilgiliye verilir, bir nüshası dosyasında muhafaza edilir. İade edilen teminatlarda da aynı usul uygulanır. Teminat tutanağı mahiyetindeki diğer resmi belgeler de bu kapsamda kullanılabilir.
Teminatlar, ilgili belediye bünyesinde ya da bankalarda muhafaza edilir.
Teslim alınan malların cinslerine, doğal özelliklerine, standartlarına ve hijyenik şartlara göre özenle korunmaması veya toptancı halinden satın alınan malların bozuk olması ya da sıhhî olmaması nedeniyle meydana gelen zararlar ile süresi içinde üreticiye ödenmeyen mal bedelleri, ilgililerin talebi üzerine hal hakem heyeti veya mahkeme kararıyla, verilen teminattan kesilerek ödenir. Teminattan karşılanamayan kısım genel hükümlere göre tahsil olunur.
Teminatların muhafazası, nakde çevrilmesi veya zarar görene ödenmesi aşamasında ortaya çıkan tüm masraflar, teminat veren tarafından karşılanır.
Teminat tutarındaki artıştan veya onuncu fıkrada belirtilen nedenlerden dolayı
eksik kalan teminat tutarı, en geç bir ay içinde tamamlattırılır
Herhangi bir nedenle işyerindeki kiracılık veya mülkiyet hakkı sona erenlere, yerine getirmeleri gereken bir yükümlülüklerinin bulunmadığı tespit edildikten sonra teminatları iade edilir. Teminatlar, her halükarda hakkın sona ermesinden itibaren altı ay geçmedikçe iade edilmez.
Teminatlar amacı dışında kullanılamaz, üzerine ihtiyati tedbir konulamaz ve haczedilemez.”
Hükümleri yer almaktadır.
Yukarıdaki düzenlemelere göre; halde faaliyet gösterenlerden alınacak teminat tutarlarının; kiracılar için haldeki işyerinin, malikler için ise bulunduğu toptancı halinde kiralama yoluyla işletilen emsal işyerinin bir yıllık kira bedelinden az olmamak üzere her yılın Ocak ayında belediye meclisince belirlenmesi gerekmektedir. Yine teminatların ilgili belediye adına ve lehine düzenlenmesi, doğruluğunun ve geçerliliğinin belediye tarafından kontrol edilmesi, belediye ve teminatı veren tarafından bir tutanağa bağlanması, belediye bünyesinde ya da bankada muhafaza edilmesi, eksik kalan teminat tutarlarının bir ay içinde tamamlattırılması icap etmektedir.
Yapılan incelemede; Artuklu, Kızıltepe, Nusaybin ve Midyat toptancı hallerinde faaliyet gösteren tüccar ve komisyoncular tarafından verilmesi gereken teminatlara ilişkin tutarların belediye meclisince belirlenmediği, söz konusu işyerlerinden herhangi bir teminat alınmadığı tespit edilmiştir.
Yönetmeliğin yukarıdaki hükümleri gereği; belediye meclisince, toptancı hallerinde faaliyet gösterenlerin teminat tutarlarının belirlenmesi ve meclis kararına uygun olarak işyerlerinden teminatların alınması gerekmektedir.
Kamu idaresi cevabında; toptancı hallerinde faaliyet gösterenlerin teminat tutarlarının belirlenmesine yönelik meclis kararı alınmak üzere gerekli yazının yazılacağı, meclis tarafından belirlenecek teminat tutarlarının ilgililerden tahsil edilerek belediye hesaplarına yatırılacağı ifade edilmiştir.
Sonuç olarak bulguda açıklandığı üzere; Sebze ve Meyve Ticareti ve Toptancı Halleri Hakkında Yönetmelik hükümleri gereği, belediye meclisince halde faaliyet gösterenlerden alınacak teminat tutarlarının her yılın Ocak ayında Yönetmelik’teki şartlarla belirlenmesi
gerekmekte olup teminatlar belediye adına ve lehine düzenlenmelidir. İdare cevabında, toptancı halinde faaliyet gösterenlerin vermesi gereken teminat tutarlarının belediyece meclisince belirleneceği ve tahsil edilip belediye hesaplarına yatırılacağı ifade edilmiştir. Konuyla ilgili idarece yapılması gereken iş ve işlemlerin yapılıp yapılmadığı 2019 yılı denetimlerinde tekrar değerlendirilecek olmakla birlikte denetim yılında herhangi bir düzelme olmadığından tespit geçerliliğini korumaktadır.