Üniversitenin hesap ve işlemlerinin incelenmesi sonucunda;

1. 102.09 Özel Hesaplara İlişkin Banka Hesabının yılsonu borç bakiyesi ile hesaba ait banka mevduat hesabı yılsonu bakiyesi arasında mevduat hesabı lehine 10.000 TL’lik bir farkın bulunduğu görülmüştür.

   Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliği’nin “Hesabın niteliği” başlıklı 17’nci maddesiyle; 102 Banka Hesabının, muhasebe birimleri adına bankaya yatırılan paralar ve bankaya tahsil için verilen çeklerden tahsil işlemi tamamlananlar ile muhasebe birimlerince düzenlenen çek ve gönderme emirlerinden ödendiği veya gönderildiği bildirilen çek ve gönderme emri tutarlarının izlenmesi için kullanılması öngörülmüştür.

   
   

   Yönetmeliği’n “Hesaba işleyişi” başlıklı 19’uncu maddesinde;

   
   

   “(1) Banka hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

   
   

   1. Borç (…)

      1. Muhasebe birimlerinin banka hesabına yatırılan veya gelen paralar bu hesaba borç, ilgili hesaplara alacak kaydedilir.

         (…)”

         
         

         Aynı Yönetmeliği’n 397 Sayım Fazlaları Hesabına ilişkin “Hesabın niteliği” başlıklı 305’inci maddesinde;

         “(1) Sayım fazlaları hesabı; yapılan sayımlar sonucunda tespit edilen kasa, döviz, alınan çek, menkul kıymet, stok ve benzeri fazlalıkların nedenleri belirleninceye kadar geçici olarak kaydedilip izlenmesi için kullanılır.”

         Yine aynı Yönetmeliği’n “Hesabın işleyişi” başlıklı 306’ncı maddesinde;

         
         

         “(1) Sayım fazlaları hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

         
         

         a) Alacak

         
         

         1) Sayım sonucunda fazla çıkan değerler bu hesaba alacak, ilgili varlık hesabına borç kaydedilir.

         (…)”

         
         

         Denilmektedir.

         
         

         Buna göre; Kurum banka hesabına yatırılan tutarlar için 102 Banka Hesabına borç, ilgili hesaba alacak kaydı yapılması; iki hesap arasında banka mevduat hesabı lehine nedeni bilinmeyen bir farkın oluşması durumunda bu farkın, 397 Sayım Fazlaları Hesabına alacak, 102 Banka Hesabına borç kaydı yapılmak suretiyle izlenmesi gerekmektedir.

         Yapılan incelemede; yılsonu kesin mizanında 102.09 Özel Hesaplara İlişkin Banka Hesabının borç bakiyesinin, 469.918,19 TL, banka mutabakat yazısında hesaba ait yılsonu bakiyesinin 479.918,19 TL olduğu ve birbiriyle eşit olması gereken bu tutarlar arasında 10.000

         
         

         TL fark bulunduğu görülmüştür. Fark tutarın ise, 23.06.2020 tarihinde Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı tarafından Kurum hesabına aktarılan Öğretim Üyesi Yetiştirme Programı (ÖYP) desteğinin, muhasebe kaydının yapılmamasından kaynaklandığı anlaşılmıştır.

         Bu durumun, 102.09 no’lu hesabın, söz konusu fark kadar Kurum mali tablolarına eksik yansımasına ve mali tablolarda hataya sebebiyet vermesine yol açtığı düşünülmektedir.

2. 104 Proje Özel Hesabının, yılsonu değerleme işlemine tabi tutulmaması nedeniyle eksik bakiye verdiği görülmüştür.

   Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliği’nin 104 Proje Özel Hesabına ilişkin “Hesabın işleyişi” başlıklı 25’inci maddesinde;

   “(1) Proje özel hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

   
   

   1. Borç (…)

      1. Özel hesaplardaki dövizlerin ay sonlarında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden yapılacak değerlemesi sonucunda oluşan kur artışı farkları bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

      (…)

      
      

   2. Alacak (…)

8) Özel hesaplardaki dövizlerin ay sonlarında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz satış kuru esas alınarak yapılacak değerlemesi sonucunda oluşan kur azalışı farkları bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.”

Aynı Yönetmeliği’n “Dönem sonu işlemleri” başlıklı 535’inci maddesinde;

“(1) Dönem sonu işlemleri malî yılın sonunda geçici mizanın çıkarılmasının ardından yapılan aşağıdaki işlemlerden oluşur:

(…)

b) Bütçe ve ödenek hesapları dışındaki dönem sonu işlemleri;

(…)

6) Dönem sonunda ilgili varlık ve yabancı kaynak hesaplarında kayıtlı olup, yabancı para cinsinden izlenen tutarlar değerlemeye tabi tutulur ve raporlama tarihindeki gerçek değerleri ile malî raporlarda gösterilir.

(…)”

Hükümlerine yer verilmektedir.

Bu hükümlere göre; 104 Proje Özel Hesabına kaydedilen ve yabancı para cinsinden izlenen tutarların, ay ve yıl sonlarında değerlemeye tabi tutulması ve değerlemede, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) döviz satış kurunun esas alınması gerekmektedir.

Değerleme sonucu oluşan kur artışı farkları, 104 no’lu hesaba borç, 600 Gelirler Hesabına alacak; kur azalışı farkları ise, 104 no’lu hesaba alacak, 630 Giderler Hesabına borç kaydedilmek suretiyle muhasebeleştirilir.

Kuruma ait yılsonu banka mutabakat yazısı, kesin mizan, bilanço ve 104 no’lu hesabın yıl içi işlemlerinin incelenmesi sonucunda; hesaptaki döviz cinsinden varlıkların, ay sonlarında düzenli olarak değerlemeye tabi tutulmadığı ve hesabın yılsonu değerlemesinin yapılmadığı anlaşılmıştır.

Ayrıca adı geçen hesabın yılsonu bakiyesi 18.878.397,44 TL iken; banka mevduat hesaplarında yılsonunda mevcut olan dövizlerin (2.085.226,33€+2.586,32£), 31.12.2020 tarihindeki TCMB döviz satış kuruna (€=9,1329; £=10,1669) göre TL cinsinden tutarı, (19.044.163,55+26.294,86=) 19.070.458,41 TL olmaktadır.

Bu fark, personel yetersizliğinden ve yılsonu işlemlerinin yoğunluğundan kaynaklansa da; ilgili hesaplar ile mali tablolardaki hatalı durum değişmemektedir.

Bu itibarla; 104 ve 600 no’lu hesapların, Kurum mali tablolarına 192.060,97 TL kadar eksik yansıtıldığı ve mali tablolarda hataya sebebiyet verdiği değerlendirilmektedir.