Karar Künyesi
Bina İnşaat Harcının Matrahının Yanlış Hesaplanması
Gölbaşı Belediyesinin gelir hesaplarının incelenmesi neticesinde Bina İnşaat Harcının mevzuata uygun olarak hesaplanmadığı tespit edilmiştir.
2464 Sayılı Kanun’un Bina İnşaat Harcına ilişkin olarak harcın konusunu ve vergiyi doğuran olayı belirleyen Ek 1’inci maddesine göre Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde yapılan her türlü bina inşaatı (ilave ve tadiller dahil), inşaat veya tadilat ruhsatının alınması bina inşaat harcına tabidir.
Harcın matrahının belirlendiği Kanun’un Ek 4’üncü maddesinde işyeri inşaatlarında harcın matrahına müştemilat ve ortak yerlerden gelen hisselerin tümünün dâhil edileceği, konut
inşaatlarında ise ortak yerlerden gelen hisselerden yalnızca konut sahibinin kullanımına özgülenmiş olan özel garaj, özel depo gibi alanların harcın matrahına dahil edileceği, diğer ortak kullanım alanlarının dahil edilmeyeceği, hesaplama yapılırken her bir konut veya işyeri biriminin alanı ayrı ayrı dikkate alınması gerektiği anlatılmıştır.
Gölbaşı Belediyesinde inşaat harcının matrahı hesaplanırken bağımsız bölümlerin niteliğine bakılmamakta, dıştan dışa toplam inşaat sahasının yüz ölçümünün katsayı ile çarpılmakta ve bunun sonucunda bağımsız bölüm ayrımı yapılmadan inşaat alanın tamamı matraha dahil edilmektedir.
Bina İnşaat Harcının Mevzuattın Öngördüğünün Üzerinde Alınması
Gölbaşı Belediyesinin Bina İnşaat Harcı tarifesinin mevzuata uygun olarak belirlenmediği tespit edilmiştir.
2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun Bina İnşaat Harcına ilişkin olarak harcın konusunu ve vergiyi doğuran olayı belirleyen Ek 1’inci maddesine göre Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde yapılan her türlü bina inşaatı (ilave ve tadiller dahil), inşaat veya tadilat ruhsatının alınması bina inşaat harcına tabidir.
Ek 4’üncü maddesinde harcın matrahı anlatılmış, ek 6’ncı maddesinde bina inşaat harcının tarifesi 30.12.2004 tarihinde 5281 sayılı Kanun’un 25’inci maddesi ile değiştirilmiştir.
2464 sayılı Kanun’un 96’ncı maddesinin a fıkrasında Bakanlar Kurulunun, bu Kanun’da en az ve en çok miktarları gösterilen vergi ve harçların tarifelerini belediye grupları itibarıyla tayin ve tespit edeceği ifade edilmiştir.
Mezkur Kanun ve maddenin a fıkrasının eski halinde de yeni halinde de bina inşaat harcı belediye gruplarına göre Bakanlar Kurulu (Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde Cumhurbaşkanı) kararıyla belirlenecektir.
Kanun’un 96’ncı maddesinin a fıkrası gereği 13.04.2005 tarihinde 2005/8730 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı alınmış ve bina inşaat harcı 1. Grup belediyelerde;
““KONUT İÇİN;
Birim İnşaat Alanı Beher m2
100 m2ye kadar olanlara 0,75 TL
101 – 120 m2 olanlara 1,5 TL
121 – 150 m2 olanlara 2,25 TL
151 – 200 m2 olanlara 3 TL
200 m2’ den yukarısı için 3,75 TL
İŞYERİ İÇİN;
Birim İnşaat Alanı Beher m2
25 m2ye kadar olanlara 3 TL,
26 – 50 m2 olanlara 4,5 TL,
51-100 m2 olanlara 6 TL,
100 m2’ den yukarısı için 7,5 TL”
şeklinde belirlenmiştir. Alınan bu Bakanlar Kurulu kararından sonra bina inşaat harcını belirleyen başka bir karar alınmamıştır.
İçişleri Bakanlığınca çıkarılan 16.09.2011 tarih ve 28056 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliğ’inde Nüfusları ile sosyal ve ekonomik gelişme durumlarına göre nüfusu 100.001 ve yukarı olan belediyeler 1. Grup olarak belirlenmiş, söz konusu Tebliğ’in ekinde Ankara Gölbaşı Belediyesi 1’inci Grup belediyeler arasında açıkça sayılmıştır.
02.07.2018 tarih ve 700 sayılı KHK’nın geçici 1’inci maddesindeki hüküm gereği yukarıda bahsedilen Bakanlar Kurulu kararı yürürlükten kaldırılmadığı için geçerliliğini korumaktadır.
Yukarıda verilen mevzuat hükümlerinden anlaşılacağı üzere bina inşaat harcın tarifesi olarak dikkate alınması gereken kaynak yeni düzenleme oluncaya kadar 2005/8730 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıdır. Belediye meclisleri bina inşaat harcı tarifesini anılan karara göre belirlemeleri gerekmektedir.
Gölbaşı Belediyesinin tarifesinde ise metre kare başına konut için 4,45 TL, işyeri için 9,35 TL olarak belirlenmiş ve bu birim fiyatlar üzerinden bina inşaat harcı alınmaktadır.
Bakanlar Kurulu kararına göre birim fiyat konut için maksimum 3,75 TL, işyeri için maksimum 7,5 TL alınması gerekmektedir. Bina inşaat harcının matrahı, her bir konut veya
işyeri biriminin ayrı ayrı inşaat sahasının yüzölçümleri olarak hesaplanacağı için metre kare başına alınması gereken harç tutarı daha da düşecektir.
Yapı Kullanma İzni Harcının Mevzuatın Öngördüğünün Üzerinde Hesaplanması
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 80’inci maddesinde; İmar mevzuatı gereğince belirtilen harçların belediyece tahsil olunacağı, aynı maddenin 1’inci fıkrasının f bendinde yapı kullanma izni verilmesi işleri "Yapı Kullanma İzni Harcına" tabi olacağı hükümleri mevcuttur. Aynı Kanun’un 84’üncü maddesinin 1’inci fıkrasının 2’inci bendinin e alt bendinde yapı kullanma izni harcı (beher inşaat metrekaresi için) en az 0,05 TL, en fazla 0,15 TL alınabileceği belirtilmiştir. Bina inşaat harcında olduğu gibi mezkur Kanun’un 96/A fıkrası gereği, yapı kullanma izni harcı da Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenmesi hükme bağlanmıştır. Bina inşaat harcı tarifesinin belirlendiği 2005/8730 sayılı Bakanlar Kurulu Kararında; yapı kullanma izni harcı m2 başına 1’inci grup belediyelerde işyerleri için 0,11, konutlar için 0.09 TL olarak belirlenmiştir. Söz konusu tarife Cumhurbaşkanının yeni bir kararı ile değiştirilmediği için 2019 yılında da uygulanmaya devam edilmektedir. Gölbaşı Belediyesinin 1. Grup belediyelerden olduğunu yukarıda ifade etmiştik. Dolayısıyla Gölbaşı Belediyesince alınması gereken yapı kullanma izni harcı beher metre kare için işyerinde 0,11 TL, konutta 0,09 TL ‘dir. Oysa ki idare, konut işyeri ayrımı yapmadan toplam m2 üzerinden beher m2 için 0,15 TL harç almaktadır.
Belediyece 2018 yılında 486 adet inşaat ruhsatı verilmiş, verilen bu ruhsatlardan 5.967.753,65 TL bina inşaat harcı alınmıştır. 2019 yılında 300 adet inşaat ruhsatı verilmiş, verilen bu ruhsatlardan 262.369,40 TL bina inşaat harcı alınmıştır. Son iki yıl dikkate alındığında verilmiş olan tüm inşaat ruhsatlarından bina inşaat harcının yanlış hesaplanması sebebiyle mükelleften fazla bedel alınmıştır.
5018 sayılı Kanun’un “Hesap verme sorumluluğu” başlıklı 8’inci maddesinde her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanların; kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumlu oldukları ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorunda olacakları belirtilmektedir.
Bina inşaat harcı ile yapı kullanma izni harcının belediyece fazla alınması idareye önemli gelir getirse de inşaat yapmak isteyen yatırımcılar ve diğer vatandaşlar önemli külfete
katlanmak zorunda kalacaklardır. Ayrıca mevzuat gereği alınması gerekenin üzerinde harç alınması ileride dava konusu olabileceği gibi, beklenmeyen iadelerin oluşması durumunda ise belediye ekonomik açıdan sorunlar yaşayabilecektir. 5018 sayılı Kanun’da görüldüğü gibi kaynakların hukuka uygun elde edilmemesinden sorumluluklar doğacaktır.
Tüm bu durumların yaşanmaması için belediye harçlarının tekraren gözden geçirilmesi ve özellikle bina inşaat harcı ile yapı kullanma izni harcının mevzuata uygun olarak hesaplanmasına ve alınmasına gayret edilmelidir.