Büyükşehir Belediyesinin hüküm ve tasarrufu altında bulunan ve üçüncü şahıslar tarafından işgal edilen yol, meydan, park, kaldırım gibi bazı yerler için işgalcilerin tahliyesine ilişkin ihbarname gönderildiği ancak mülki amire yazı yazılmadığı ve takibinin yapılmadığı görülmüştür.

5393 sayılı Belediye Kanunu'nun “Belediyenin yetkileri ve imtiyazları” başlıklı 15'inci maddesinde; belediye mallarına karşı suç işleyenlerin Devlet malına karşı da suç işlemiş sayılacağı ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 75'inci maddesi hükümlerinin belediye taşınmazları hakkında da uygulanacağı hükmü yer almaktadır.

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun “Ecrimisil ve tahliye” başlıklı 75'inci maddesi kapsamında; ecrimisilin, kusurlu olup olmadığı aranmaksızın, bir malın zilyetliğini, yetkili idarenin izni, sahibinin rızası veya muvafakati dışında eline geçiren, elinde tutan veya her ne şekilde olursa olsun bu malı kullanan veya tasarrufunda bulunduran gerçek veya tüzel kişilere işgalci (fuzuli şagil) olarak işgal etmesi mukabilinde işletilen hukuki bir süreç olduğu değerlendirilmektedir.

Belediyenin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin idarenin izni olmaksızın işgalli kullanılması durumunda uygulanacak yaptırımlar, bahsi geçen 75'inci maddede düzenlenmiş olup, buna göre idarenin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmaz malların gerçek ve tüzel kişilerce işgali üzerine, fuzuli şagilden ecrimisil istenilmesi gerekmektedir. Aynı maddede ecrimisil talep edilebilmesi için, idarenin işgalden dolayı bir zarara uğramış olmasının gerekmediği ve fuzuli şagilin kusurunun aranmadığı, işgal edilen taşınmaz malın idarenin talebi üzerine bulunduğu yer mülki amiri tarafından tahliye ettirilerek idareye teslim edileceği hüküm altına alınmıştır.

Buna göre fuzuli şagilin tahliyesi ve bunun yanı sıra kamu malını haksız olarak işgal etmesi nedeniyle işgal süresince ecrimisil alınması mevzuat gereğidir. Ancak bu durum, kamu mallarının sürekli ecrimisil alınarak idare edilebileceği, ecrimisilin kira niteliğine dönüştürülebileceği şeklinde yorumlanmamalıdır. Ecrimisil hukuka aykırı bir yararlanmadan dolayı ilgiliden alınan bir tazminattır. Kamu idaresinin mülkiyet veya kullanımında bulunan taşınmaza yönelik olarak ecrimisil alınmak suretiyle işgalin devamına müsaade edilmemeli, kamu malının boşaltılmasına yönelik mevzuat uygulanmalıdır.

Danıştay 10'uncu Dairesinin 31.01.2007 tarih ve 2007/255 No.lu Kararı’nda, büyükşehir belediyesinin yetki ve sorumluluğu altında bulunan caddelerin üzerinde işgal söz konusu olduğunda ecrimisil alınması gerektiği hükme bağlanmıştır.

Sayıştay Temyiz Kurulunun 21.11.2018 tarihli ve 45343 tutanak No.lu Kararı’nda da, belediyenin hüküm ve tasarrufu altında olup uzun süreli işgal edilen yerlerden ecrimisil alınması gerektiğine karar verilmiştir.

Yukarıdaki mevzuat hükümleri ve mahkeme kararlarında da ifade edildiği üzere büyükşehir belediyesinin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerin uzun süreli işgal edilmesi durumunda ecrimisil alınması gerektiği ve idarenin talebi üzerine bulunduğu yer mülki amiri tarafından tahliye ettirilerek idareye teslim edileceği açıktır.

Yapılan incelemelerde, ecrimisil komisyonunun kurulduğu, erimisil ihbarnamelerinin gönderildiği, bu ihbarnamelerin toplam bedelinin 82.796.390,90 TL olduğu ancak tahliye sürecinin işletilmesi için mülki amire yazı yazılmadığı ve gerekli takibin yapılmadığı tespit edilmiştir.

Ayrıca 2022 döneminin işgaline ait olan ve 2023 yılında tahakkuku gerçekleşen ecrimisil bedellerinin tahakkuk toplamı 999.536,27 TL tutarında olmasına rağmen yalnızca 8.911,19 TL tahsil edilebilmiştir.

Kamu İdaresi cevabında; ecrimisil bedellerine ilişkin itiraz ve iptal gibi yasal süreçler nedeniyle tahsilat sürelerinin uzadığını ve gerekli icra takibi işlemlerinin yapılacağını belirtmiştir.

Sonuç olarak, Büyükşehir Belediyesinin hüküm ve tasarrufu altında bulunan genel hizmetlere ayrılmış yol, meydan, park ve kaldırım gibi yerlerin işgal edilmesi durumunda ecrimisil bedellerinin tahakkuk ve tahsil işlemlerinin yapılması ve fuzuli şagilin tahliyesinin mevzuatta belirtilen hükümlere göre yapılması gerekmektedir.