Tapu kayıtları bazında düzenlenen taşınmaz icmal cetvelindeki taşınmazların değerleri toplamı ile 250 Arsa ve Araziler Hesabı, 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı ve 252 Binalar Hesabında kayıtlı taşınmazların değerleri toplamının uyuşmadığı görülmüştür.

Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik' in “Kayıt ve kontrol işlemleri” başlıklı 5' inci maddesinde;

“(1) Taşınmaz kayıt ve kontrol işlemleri, kamu idarelerine ait taşınmazların mevcutlarla birlikte içinde bulunulan yılda çeşitli yollarla edinilenlerin ve elden çıkarılanların miktar ve değer olarak takip edilmesi amacıyla kayıt altına alınmasıdır. Kayıtların belgeye dayanması esastır.

1. (Ek: 3/6/2014-2014/6455 K.) Ek 1'deki Kayıt Planının “Tapuda Kayıtlı Olan Taşınmazlar” başlığı altında yer alan taşınmazlar maliyet bedeli üzerinden, bu taşınmazlardan maliyet bedeli belirlenemeyenler ise rayiç değerleri üzerinden kayıtlara alınır. Ancak;

   1. Ek 1'deki Kayıt Planının “Tapuda Kayıtlı Olan Taşınmazlar” başlığı altında yer alan taşınmazlardan maliyet ve rayiç bedeli belirlenemeyen taşınmazlar,

   2. Ek 1'deki Kayıt Planının “Tapuda Kayıtlı Olmayan Taşınmazlar” başlığı altında yeralan taşınmazlardan sadece ekonomik olarak değerlendirmeye konu olanlar ile kamusal ihtiyaçlarda kullanılan taşınmazlar,

   3. Ek 1'deki Kayıt Planının “Orta Malları” başlığı altında yer alan taşınmazlar, ç) Ek 1'deki Kayıt Planının “Genel Hizmet Alanları” başlığı altında yer alan taşınmazlar,

   4. Bakanlık tarafından iz bedeli ile takip edilmesine karar verilen taşınmazlar, iz bedeli üzerinden kayıtlara alınır.” denilmektedir.

İcmal cetvelleri ile muhasebe hesapları arasındaki uyumsuzluğa ilişkin tespit 2017 yılı Sayıştay denetiminde de yapılmış ve denetim raporuna alınmıştır. 2018 yılı denetimi kapsamında yeniden yapılan incelemelerde taşınmaz icmal cetvellerinin Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik'e uygun bir şekilde düzenlendiği fakat yıl sonunda

muhasebe hesapları ile uyumsuzluğun devam ettiği görülmüştür.

Taşınmaz icmal cetveline göre arsa ve arazi cinsindeki taşınmazların toplam değeri 26.094.067,44TL iken 250 Arsa ve Araziler Hesabındaki taşınmazların değeri 27.484.283,98 TL'dir. Muhasebe kayıtlarında arsa ve araziler 1.390.216,54TL fazla yer almaktadır. Taşınmaz icmal cetveline göre Binalar cinsindeki taşınmazların değeri 35.265.358,59 TL iken 252 Binalar Hesabındaki taşınmazların değeri 50.261.260,38 TL'dir. Muhasebe kayıtlarında binalar 14.995.901,79 TL fazla yer almaktadır. Taşınmaz icmal cetveline göre Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri cinsindeki taşınmazların değeri 44.312.793.79 TL iken 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabındaki taşınmazların değeri 61.280.288,68 TL'dir Muhasebe kayıtlarında yeraltı ve yerüstü düzenleri 16.967.494,89 TL fazla yer almaktadır.

Muhasebe kayıtlarının taşınmaz icmal cetveli ile uyumlu bir şekilde yapılmamasından kaynaklı olarak bilançoda 250 Arazi ve Arsalar Hesabı, 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı ile 252 Binalar Hesabı toplam 33.363.613,22 TL fazla görünmektedir.

Taşınmaz icmal kayıtları ile taşınmazların muhasebe kayıtları arasındaki tutarsızlığı hususu 2017 yılı denetiminde de tespit edilmiş ve konuya 2017 yılı Sayıştay Denetim Raporunda yer verilmiştir. Her iki tespitte de icmal cetvelleri ile mali tablolar arasında uyumsuzluk bulunmakla birlikte 2017 yılı denetiminde mali tablolardaki kayıtların icmal cetvellerinden 45.867.074,28 TL eksik olduğu görülürken şimdiki durumda ise mali tablo kayıtlarının 33.363.613,22 TL fazla olduğu anlaşılmaktadır.

Her ne kadar hesapların rakamsal hata tutarları geçen yıla göre azalmış olsa da uyumsuzluğun devam etmekte olduğu görülmektedir.

Kamu idaresi cevabında; icmal cetvelleriyle muhasebe kayıtları arasındaki uyumsuzluğun kullanılan programlardaki sorunlardan kaynaklandığı belirtilmiş olup, uyuşmayan kayıtlarla ilgili olarak Mali Hizmetler Müdürlüğü ve Emlak İstimlak Müdürlüğü’nün koordineli çalışmasının sağlanarak bulguda belirtilen hususların düzeltileceği ifade edilmiştir.

Sonuç olarak; kamu idaresi, icmal cetvelleri ile muhasebe kayıtları arasındaki uyumsuzluğun sebebi olarak kullanılan programların yetersizliğini göstermiştir. Belirtilen sebep dolayışıyla ortaya çıkan duruma göre, 2018 yılı mali tablolarında 250 Arazi ve Arsalar Hesabı 1.390.216,54TL fazla, 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı 16.967.494,89 TL fazla ve 252 Binalar Hesabı ise 14.995.901,79 TL fazla olarak yer almıştır.

Program kaynaklı aksaklıkların sistematik sorunlara yol açabileceği göz önünde bulundurularak, hatanın düzeltilmesiyle birlikte hataya sebep olan program kaynaklı unsurların ortadan kaldırılmasına yönelik çaba harcanmasının yararlı olacağı kanısındayız.