150 İlk Madde ve Malzeme Hesabına kaydedilen mal ve malzemelerin, kullanıma verilme veya tüketilme zamanlarına bakılmaksızın, aynı yevmiye kaydında veya aynı gün içinde giderleştirilerek hesaplardan çıkış yapıldığı görülmüştür.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 114’üncü maddesi gereği kurum faaliyetlerinde kullanılmak veya tüketilmek üzere satın alınan tüketim malzemelerinin öncelikle 150 İlk Madde ve Malzeme Hesabına borç, ilgili hesaplara alacak kaydedilmesi, tüketim malzemelerinden tüketilmek amacıyla kamu idaresinin ilgili birimlerine verilenlerin veya kullanılanların taşınır 2. düzey detay kodu bazında düzenlenen onaylı listesinin üç ayı geçmemek üzere üst yöneticiler tarafından belirlenen dönemin son iş günü mesai bitimine kadar muhasebe birimine bildirilerek 630 Giderler Hesabına borç, 150 ilk Madde ve Malzeme Hesabına alacak kaydedilmesi gerekmektedir.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği'nin 150 İlk Madde ve Malzeme Hesabına ilişkin "Hesabın işleyişi" başlıklı 116'ncı maddesinde, 150 İlk Madde ve Malzeme Hesabına giriş kaydı yapılan mal ve malzemelerin muhasebe kayıtlarından hangi hallerde çıkarılacağı belirtilmiştir. Genel itibariyle tüketilmek amacıyla ilgili birimlere gönderilen ya da kırılma bozulma vb. suretiyle tüketilemeyecek duruma gelen ya da hurdaya ayrılan ilk madde ve malzemeler kayıtlardan çıkarılmaktadır. Ancak ilgili maddede bahsedilen hususlar gerçekleşmeden hesaplardan çıkış yapılması veya bu hususlar gerçekleşmesine rağmen çıkış yapılmaması kurumun ambarında bulunan stoklar ile muhasebe kayıtları arasında uyumsuzluk olmasına neden olmaktadır. Bu durum kurum için risk oluşturmakta aynı zamanda da mali tabloların hatalı olmasına sebep olmaktadır.

Taşınır Mal Yönetmeliği’nin 13’üncü ve 30’uncu maddesinde yer verilen hükümler uyarınca da çıkış kaydının kullanım kaydıyla üç ayı geçmemek üzere yapılması gerekmektedir.

Yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri uyarınca satın alınan tüketim mallarının 150 İlk Madde ve Malzeme Hesabı’na kaydedilmesi; kullanıldığında, tüketildiğinde veya satıldığında çıkışının yapılması, buna göre dönem içinde envanterde bulunan malların sürekli olarak takip edilmesi ve dönem sonunda envanterde kalan mal ve malzeme tutarlarının mali tablolara kaydedilmesi gerekmektedir.

Tüketimi henüz gerçekleşmemiş bir tüketim malzemesinin, muhasebe kayıtlarından alındığı anda çıkışının yapılması fiili miktar ile kayıtlı miktar arasında tutarsızlığa sebebiyet

vermektedir.

Yapılan hatalı kayıt sonucu, envanterde bulunan mallar muhasebe sisteminde doğru olarak izlenememektedir. Henüz kullanılmamasına rağmen kullanılmış gibi muhasebe kaydı yapılan taşınır malzemelerin gerçekten kullanılıp kullanılmadığının ve kullanılmamış ise stoklarda bulunup bulunmadığının tespiti de oldukça güç olmaktadır.

5018 sayılı Kanun’un temelini oluşturan saydamlık ve hesap verebilirlik ilkeleri gereğince, Belediyece satın alınan tüketim malzemelerinin fiilen tüketilmeden ya da kullanılmadan taşınır kayıtlarından ve mali tablolardan çıkışı yapılmamalıdır.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, Kurum tarafından, bulgu konusu husus konusunda hassasiyet gösterileceği ifade edilmiştir. Ancak, yapılan çalışma ve düzeltme işlemleri 2023 yılı ve sonrasında gerçekleşeceği için, bahsedilen eksik ve hatalı uygulamalar, 2022 yılında, 150 İlk Madde ve Malzeme Hesabında hataya sebep olmuştur. Dolayısıyla 2022 yılı mali tablolarında yer alan 150 ve 630 Hesaplarının gerçeği yansıtmadığı değerlendirilmektedir.

Sonuç olarak, stokların sağlıklı ve zamanında izlenebilmesi ve mali tabloların güvenli bilgi sunmasını teminen, kullanılmak suretiyle tüketilen ilk madde ve malzemelerin üç ayı geçmeyecek şekilde belirlenecek sürelerle çıkış kayıtlarının yapılması gerekmektedir.