Belediye tarafından yol yapımında kullanılmak üzere satın alınan ve İlk Madde ve Malzemeler Hesabında izlenmesi gereken kilit parke taşı, kum, çimento gibi malzemeler alındığında doğrudan gider yazılmakta olup bünyesine girdikleri yolların maliyetine eklenmemektedir.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği'nin 42’nci maddesine göre Kurumların muhasebesinin, Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinin ikinci bölümünde belirlenen ve muhasebe ilke ve kurallarının dayanağını oluşturan temel muhasebe kavramları ile faaliyet sonuçları, bütçe uygulama sonuçları, nazım hesaplara ilişkin ilkeler ve varlıklar, yabancı kaynaklar ve öz kaynaklar ilkelerinden oluşan bilanço ilkeleri ile üçüncü bölümünde belirlenen muhasebe standartları, kurallar ve uygulamalara ilişkin hükümler çerçevesinde yürütüleceği belirtilmiştir.

Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinin 2’nci bölümünde yer alan “İç imkânlarla üretilen maddi duran varlıklar” başlıklı 20’nci maddesinde ise kamu idarelerinin bizzat kendi imkânlarıyla ürettikleri maddi duran varlıkların üretimi için yapılan giderlerin işlem tarihindeki maliyet bedeli üzerinden ilgili varlık hesaplarına kaydedileceği belirtilmiştir.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliğinin 150 İlk Madde ve Malzeme Hesabının niteliğine ilişkin 115’inci maddesinde, bu hesabın kurumlarca satılmak, üretimde veya diğer faaliyetlerde kullanılmak ya da tüketilmek üzere edinilen ilk madde ve malzeme, yarı mamul, mamul, ticari mal, artık ve hurda gibi bir yıl veya faaliyet dönemi içinde tüketilecek veya paraya çevrilecek varlıkların izlenmesi için kullanılacağı ifade edilmektedir. Aynı yönetmeliğin hesabın işleyişine ilişkin 116’ncı maddesinde ise satın alınan veya üretilen ilk

madde ve malzemelerin bir taraftan maliyet bedelleri ile 150 İlk Madde ve Malzeme Hesabına borç, 103 Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan 830 Bütçe Giderleri Hesabına borç, 835 Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedileceği hükmüne yer verilmiştir.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin Maddi Duran Varlıklar hesap grubunun işleyişine ilişkin 187’nci maddesinde; edinilen maddi duran varlıkların, maliyet bedeli ile hesaplara alınacağı, maliyet bedeline varlıkların elde edilmesinde yapılan her türlü giderin ilave edilmesi gerektiği belirtilmektedir.

Yönetmeliğin 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabının niteliğini açıklayan 190’ıncı maddesinde ise; herhangi bir işin gerçekleşmesini sağlamak veya kolaylaştırmak için, yeraltında veya yerüstünde inşa edilmiş her türlü yol, köprü, baraj, tünel, bölme, sarnıç, iskele, hark ve benzeri yapılar ile bunların eklenti ve bütünleyici parçalarının ve bunlardan tahsise konu edilenlerin bu hesapta izlenmesi gerektiği belirtilmiştir.

Yapılan incelemede, 2021 yılı içinde Belediye tarafından 452.384,11 TL tutarında malzemenin yol yapım amacıyla satın alınmasına karşın 150 İlk Madde ve Malzemeler Hesabına dahi kaydedilmeksizin doğrudan giderleştirildiği ve dolayısıyla kurum kaynakları kullanılarak iç imkânlarla yapımı gerçekleştirilen yollara ilişkin harcamaların 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı bünyesinde kayıt altına alınmadığı görülmüştür.

İlgili mevzuat hükümlerine göre maddi duran varlık yapımına ilişkin olarak temin edilen söz konusu malzemelere ilişkin bedeller ilk etapta İlk Madde ve Malzemeler Hesabında izlenmeli, ilgili yatırım tamamlandığında ise bu hesaptan çıkarılarak Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabının altında yer alan 251.01.07 “Yollar” hesabı bünyesine aktarılmalıdır.

Bu durum mali tablolarda 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabının 452.384,11 TL tutarında noksan 630 Giderler Hesabının ise söz konusu tutar kadar fazla görünmesine yol açmaktadır.

Bu itibarla Belediyenin 2021 yılı mali tablolarında 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı ile 630 Giderler Hesabı itibarıyla hataya neden olunmuştur.