Belediye tarafından gerçekleştirilen mal ve hizmet alımı ile yapım işlerinde pazarlık usulünün genel bir uygulama haline getirildiği görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel İlkeler” başlıklı 5’inci maddesinde; yapılacak ihalelerde saydamlığın, rekabetin, eşit muamelenin, güvenilirliğin, kamuoyu denetiminin, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasının ve kaynakların verimli kullanılmasının gerektiği, eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin kısımlara bölünemeyeceği, yapılacak ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulünün temel usuller olduğu, diğer usullerin ise Kanun’da belirtilen özel hallerde uygulanabileceği, belirtilmektedir.

Aynı Kanun’un “Pazarlık Usulü” başlıklı 21’inci maddesinin (b) bendine göre; Doğal afetler, salgın hastalıklar, can veya mal kaybı tehlikesi gibi ani ve beklenmeyen veya yapım tekniği açısından özellik arz eden veya yapı veya can ve mal güvenliğinin sağlanması açısından ivedilikle yapılması gerekliliği idarece belirlenen hallerde veyahut idare tarafından önceden öngörülemeyen olayların ortaya çıkması üzerine ihalenin ivedi olarak yapılmasının zorunlu olması hallerinde pazarlık usulü ile ihale yapılabilir. Aynı maddenin (f) bendinde ise, idarelerin yapacağı mal veya malzeme alımlarının Kamu İhale Kurumu tarafından belirlenen limitler dâhilinde yapılacağı, belirtilmektedir.

İdare tarafından; 2021 yılında 21’inci maddenin (b) ve (f) bendi kapsamında, detayı aşağıdaki tabloda gösterildiği üzere, pazarlık usulüyle toplam 56 ihale gerçekleştirildiği tespit edilmiştir.

Yukarıdaki mevzuat hükümlerinden anlaşılacağı üzere, pazarlık usulü Kanun’da sayılan özel haller için düzenlenmiştir. Bu usulde ilan ve sözleşme yapmak ve teminat almak gibi zorunluluklar yoktur. Bu gibi zorunlulukların olmaması, kamu ihtiyacının veya kamu hizmetinin görülmesinde zaman ve uygulama bakımından kolaylıklar sağlamaktadır. Ancak, yapılacak ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulünün temel usuller olarak tanımlandığı, bu bakımdan temel usullerle ihale edilebilecek işlerin pazarlık usulüyle

yapılması ve bu usulün genel bir uygulama haline getirilmesi (sıklıkla kullanılması) Kanun’a aykırılık teşkil etmektedir.

Ayrıca, pazarlık usulüyle yapılan ihalelerde genellikle üç istekliye davet gönderildiği ancak, ihalelere genellikle tek bir kişi tarafından fiyat teklifi verildiği, ihaleye katılamayacak/katılmayacak firmaların davet edilmesinin ihalelerde rekabetin sağlanması ilkesinin ihlali anlamına geldiği değerlendirilmektedir.

İdare tarafından, tüm idari birimlerin bilgilendirildiği ve bu hususta gerekli hassasiyetin gösterileceği ifade edilmiştir.

Bu itibarla; 4734 sayılı Kanun’da sayılan özel haller için düzenlenen pazarlık usulünün genel bir uygulama haline getirilmemesi ve bu usulün uygulanmasında birden fazla istekliden teklif alınması için gerekli önlemler alınmalıdır.

Tablo 9: 2021 Yılında Gerçekleştirilen İhaleler