İdare tarafından, 5393 sayılı Belediye Kanunu ile tespit edilen borç stok üst sınırının aşıldığı görülmüştür.

5393 sayılı Belediye Kanunu'nun “Borçlanma” başlıklı 68'inci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde;

“Belediye ve bağlı kuruluşları ile bunların sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip oldukları şirketlerin, faiz dâhil iç ve dış borç stok tutarı, en son kesinleşmiş bütçe gelirleri toplamının 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre belirlenecek yeniden değerleme oranıyla artırılan miktarını aşamaz. Bu miktar büyükşehir belediyeleri için bir buçuk kat olarak uygulanır.” hükmü yer almaktadır.

5393 sayılı Kanun esasında belediyelerin borçlanma yetkisinin yöntemini gösteren ve halihazırda yürürlükte olan 21.02.2005 tarihli ve B050MAH0740001/45201 sayılı İçişleri

Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü (yeni Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü) Yazısında;

“…

Borçlanma talebinde bulunan belediyeler toplam borç stoklarını hesaplamak veya tespit etmek amacıyla; Hazine Müsteşarlığı, Emekli Sandığı Genel Müdürlüğü, ilgili Sosyal Sigortalar Kurumu İl müdürlüğü, İller Bankası Genel Müdürlüğü, ilgili vergi dairesi müdürlüğü ve ilgili TEDAŞ biriminden alacakları yapılandırılmış, kesinleşmiş veya diğer şekilde borç durumuna ilişkin belgelere göre gerekli hesaplamayı yaparak borçlanma talep dosyasına ekleyeceklerdir. Bu belgelere ilave olarak, belediyenin piyasaya ve personeline borcunun olup olmadığı, varsa borç miktarı belediye başkanı tarafından imzalanmak suretiyle ayrıca borçlanma talep dosyasına eklenecektir.

…” denilmektedir.

Söz konusu yazıya göre, İdarenin borçlanma sınırın tespitinde;

1. İller Bankası kredileri ve faizleri,

   
   

2. Banka Kredileri ve faizleri,

   
   

3. Dış krediler ve faizleri,

   
   

4. Hazineye olan borçlar ve faizleri,

   
   

5. Piyasa borçları (bütçe emanetleri),

   
   

6. Vergi ve sosyal güvenlik borçlarının tamamı dikkate alınmalıdır.

Belediyelerin yukarıda sayılan borç kalemlerinin toplanması suretiyle hesaplanan borç stoku; idarenin en son kesinleşmiş bütçe gelirleri toplamının yeniden değerleme oranıyla arttırılan miktarını (büyükşehir belediyeleri için 1,5 katını) aşmamalı ve toplamda belirtilen sınırın üzerinde borçlanma yapılmamalıdır.

Yapılan incelemede; İdarenin piyasa borçları, yapılandırılmış veya yapılandırılmamış vergi ve sosyal güvenlik borçları gibi borç kalemlerinin hesaplamaya dahil edilmediği; söz konusu borç kalemlerinin hesaplamaya dahil edilmesi durumunda İdarenin toplam borcunun yasal düzenlemede belirtilen sınırı aştığı tespit edilmiştir. Şöyle ki:

İdarenin 2020 yılı sonu itibariyle kesinleşen bütçe geliri 655.997.022,14 TL'ye

%9,11’lik yeniden değerleme oranı uygulandığında, 2021 yılının borçlanma sınırı 715.758.350,86 TL olmaktadır. İdarenin 2021 yılı sonu itibariyle borç stok miktarı ise, 5393 sayılı Kanun ve mezkûr yazıda belirtilen unsurlar üzerinden değerlendirildiğinde; aşağıdaki tabloda görüleceği üzere, 974.501.004,61 TL’dir.

Tablo 10: İdarenin Borç Stok Hesaplamasına Dahil Olan Borç Kalemleri

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından, 2019 yılının Nisan ayından itibaren iç veya dış borçlanma yapılmadığı, borç stokunun azaltılmasını esas alan bir yönetim anlayışı benimsendiği ifade edilmiştir.

Netice olarak, İdarenin 2021 yılı itibariyle sahip olduğu borç stoku mevzuatında belirtilen borçlanma sınırını geçmiştir. Dolayısıyla, mevcut borç stoku borçlanma sınırının altına çekilene kadar yeni bir borçlanmaya gidilmemesi gerekmektedir.