Belediye tarafından gerçekleştirilen bazı mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin, parasal limitlerin altında kalmak amacıyla, kısımlara bölünerek, açık ihale usulü yerine doğrudan temin yöntemiyle gerçekleştirildiği görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde;

“İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.

Aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve yapım işleri bir arada ihale edilemez.

Eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal veya hizmet alımları ile yapım işleri kısımlara bölünemez.

Bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulü temel usullerdir. …”,

“Doğrudan Temin” başlıklı 22’nci maddesinin birinci fıkrasında ise;

“Aşağıda belirtilen hallerde ihtiyaçların ilân yapılmaksızın ve teminat alınmaksızın doğrudan temini usulüne başvurulabilir: …

1. Büyükşehir belediyesi sınırları dahilinde bulunan idarelerin onbeş milyar, diğer idarelerin beşmilyar Türk Lirasını aşmayan ihtiyaçları ile temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar.”

denilmektedir.

Kanunda yer alan eşik değerler ve parasal limitlerin 1/2/2020 tarihinden itibaren uygulanması ile ilgili olarak, 29.01.2020 gün ve 31023 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2020/1 numaralı Kamu İhale Tebliğinde, 2020 yılında büyükşehir sınırı dâhilinde bulunan idareler için doğrudan temin limiti 97.008,00 TL olarak belirlenmiştir. Buna göre büyükşehir sınırı dâhilinde bulunan idareler, 97.008,00 TL altındaki ihtiyaçları için ilan yapılmaksızın ve teminat alınmaksızın doğrudan temin usulüne başvurabileceklerdir.

Belediye tarafından 2020 yılı içerisinde doğrudan temin (22/d) usulü ile yapılan alımların incelenmesi neticesinde; aynı tarihte, aynı daire başkanlığı tarafından, aynı mahiyette ve aynı yükleniciden yapılan birçok alımın Kamu İhale Kanununda belirtilen ihale usulleri ile alınması gerekirken, kısımlara bölünerek Kanunda özel alım usulü olarak belirtilen doğrudan temin usulü ile gerçekleştirildiği tespit edilmiştir.

Aşağıdaki tabloda gösterildiği gibi 2020 yılı içerisinde Belediye tarafından 4734 sayılı Kanunun 22/d bendi kapsamında doğrudan temin usulü ile 49.272.014,29 TL tutarında 684 alım yapılmıştır.

Tablo 14:Doğrudan Temin ile Alınan İşlerin Toplam Listesi

2020 yılı içerisinde Belediye tarafından doğrudan temin usulü ile yapılan alımlar işin niteliğine göre sıralandığında söz konusu alımların kısımlara bölündüğü açık olarak görülmektedir. Örneğin; 2020 yılı içerisinde Fen İşleri Dairesi tarafından yürütülen 10.949.358,63 TL tutarındaki Yol Bakım ve Onarımı işleri 116 kez parçaya bölünerek doğrudan temin yöntemi ile yaptırılmıştır. Yine; 2020 yılında Destek Hizmetleri Daire Başkanlığı tarafından 1.784.838,23 TL tutarındaki taşıt bakım ve onarım işi 36 parçaya bölünerek doğrudan temin yöntemi ile alınmıştır.

Aşağdaki tabloda 8 ve üzeri kısımlara bölünen aynı türden iş kalemleri sıralanmıştır. Bu tablodan görüleceği üzere 2020 yılı büyükşehir belediyeleri için öngörülen doğrudan temin sınırı olan 97.008,00 TL tutarını aşan aynı konuda birçok alım yapılmıştır.

Tablo 15:Kısımlara Bölünerek Yapılan İşlerin Listesi

Belediyenin rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamak amacıyla aynı nitelikte olan ve bütünlük sağlayan işlerini ihale yöntemiyle karşılaması ve doğrudan temin sınırlarının altında kalmak amacıyla aynı nitelikteki işleri kısımlara bölmemesi gerekmektedir.

Zira 4734 sayılı Kanun’un 19’uncu maddesine göre açık ihale usulü ile temini gereken ihtiyacın, Kanun’un 22’nci maddesinin (d) bendi için öngörülen parasal sınırların altında kalacak şekilde, adet bazında veya aynı ihale konusu içinde yer alabilecek nitelikteki mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin, kalemlere veya gruplara bölünmek suretiyle aynı Kanunun 22’nci maddesinin (d) bendine göre temini, 4734 sayılı Kanun’un temel ilkelerine aykırılık teşkil ettiğinden, bu yönde uygulamaların sorumluluk doğuracağı hususuna dikkat edilmesi gereklidir.

2019 yılı Hatay Büyükşehir Belediyesi Sayıştay Denetim Raporu'nda bu konuya yer verilmiş olmasına karşın mevzuata aykırı uygulamaya devam edildiği görülmektedir.