Serik Belediyesi tarafından gerçekleştirilen taşıt kiralama ihaleleri kapsamında yabancı menşeli ve 1600 cc motor hacminin üzerinde araçlar kiralandığı, bazı araçlar için ise kasko değerinin %2’sinin üzerinde olan fiyat tekliflerinin kabul edilerek ihalenin sonuçlandırıldığı görülmüştür.

1. 1600 cc motor hacminin üzerinde ve/veya yabancı menşeli araçlar kiralanması

   
   

   05.01.1961 tarih ve 237 sayılı Taşıt Kanunu’nun 10’uncu maddesine istinaden Bakanlar Kurulu tarafından “Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller” hazırlanıp yürürlüğe konulmuştur. Söz konusu Esas ve Usuller’in “Kapsam” başlıklı 2’nci maddesinde, 237 sayılı Kanuna tabi olan kurumlar ve taşıtlar belirtilmiştir.

   237 Sayılı Taşıt Kanunu’nun “Kanunun şümulü” başlıklı 1’inci maddesinde ise, belediyeler tarafından kullanılacak taşıtların anılan Kanun hükümlerine tabi olacakları kayıt altına alınmıştır. Dolayısıyla 237 sayılı Kanun kapsamına giren belediyelerin, Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller’de yer alan düzenlemelere uyması gerekmektedir.

   Aynı Kanun’un 12’nci maddesinde hizmet alımı suretiyle edinilecek taşıtların cinsi, adedi, yaşı, hangi hizmetlerde kullanılacağı, kaynağı, yabancı menşeli olup olmayacağı ve diğer hususlar için gerekli esas ve usullerin Bakanlar Kurulunca saptanacağı belirtilmiş, bu maddeye dayanılarak 2006/10193 sayılı BKK ile “Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller” yürürlüğe konulmuştur.

   Bu Usul ve Esaslar’ın “Tanımlar” başlıklı 4’üncü maddesinde yabancı menşeli taşıtın, Kanun’un 10’uncu maddesinin beşinci fıkrası uyarınca yerli muhteva oranı %50’nin altında kalan taşıtları ifade ettiği, “Genel Esaslar” başlıklı 6’ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde, hizmet alımı suretiyle yabancı menşeli binek ve station-wagon cinsi taşıt edinilmesinin, Kanun’un 10’uncu maddesinin beşinci fıkrasında öngörülen makam ve hizmetler ile sınırlı olacağı, aynı fıkranın (c) bendinde ise bazı istisnalar dışında binek ve station-wagon cinsi taşıtların motor hacminin 1600 cc’yi geçmeyeceği hüküm altına alınmıştır.

   İdarenin 2018 yılı içerisinde sonuçlandırdığı araç kiralama ihaleleri incelendiğinde kiralanan araçlardan bazılarının motor hacminin 1600 cc’nin üzerinde olduğu görülmüş olup

   
   

   bu durum yukarıda belirtilen mevzuat hükümlerine aykırıdır.

   
   

   Bunun yanında yerli muhteva oranı %50’nin üzerinde olan araçlar yıllar itibariyle Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Sanayi Genel Müdürlüğü tarafından internet ortamında ilan edilmektedir. İlgili bakanlık tarafından yayınlanan yerli menşeli araçlar listesi incelenmiş olup İdareye teslim edilen bazı araçların söz konusu listede yer almadığı görülmüştür.

   Söz konusu şartları sağlamayan araçlara ait liste aşağıdaki gibi olup Kurumun 1600 cc’nin üzerinde motor hacmine sahip ve yerli olmayan araç kiralamalarının söz konusu mevzuat hükümlerine uygun bulunmadığı değerlendirilmektedir.

   Tablo 14: 1600 cc Motor Hacminin Üzerinde ve/veya Yabancı Menşeli Araçlar

   
   

   Aracın Motor Hacmi	Aracın Modeli
   2000 cc	Opel Insignia
   2000 cc	Volswagen Passat
   1600 cc	Volswagen Jetta

   
   

2. Araç kasko değerinin %2’sinin üzerinde olan bir bedelde araç kiralama işlemi yapılması

Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller’in “Genel esaslar” başlıklı 6’ncı maddesinin ikinci fıkrasının (a) bendinde;

“Şoför giderleri hariç yapılan taşıt kiralamalarında aylık kiralama bedeli (katma değer vergisi hariç, her türlü bakım-onarım, sigorta ve benzeri giderler dahil), taşıtın Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği tarafından yayımlanan ve harcama talimatının verildiği yılın ocak ayı itibarıyla uygulanacak Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesinde yer alan kasko sigortası değerinin %2’sini aşmayacaktır.”

denilmektedir. Yapılan incelemelerde binek olarak alınan bazı araçların bu hükme aykırı olarak aylık kiralama bedelleri kasko sigortası değerlerinin %2’sinin üzerindedir. Aylık kiralama bedelleri kasko sigortası değerlerinin %2’sini aşan araçlara ilişkin bilgiler aşağıdaki gibidir.

Tablo 15: Kasko Değerinin %2’sinin Üzerinde Olan Bir Bedelle Kiralanan Araçlar

Bu durum Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller’de belirtilen hususlara aykırı olup araç kiralamalarında, söz konusu Esas ve Usullerde belirtilen kurallara uyulması gerekmektedir.

Kamu idaresi cevabında; "Serik Belediyesince gerçekleştirilen taşıt kiralama ihalelerinde yabancı menşeli araçlar Başkanlık Makamınca kullanılmak üzere kiralanmıştır. Bu araçlar yıl içerisinde Nisan ve Ekim aylarında iadesi yapılarak iş eksilişine gidilmiştir. İhaleye verilen binek araçların cins ve modelleri belli olmadığından teklifindeki birim fiyat kabul edilmiştir. Sözleşme kapsamında çalıştırılan araçların ruhsatlarında belirtilen araçları kasko değerleri tespit edilmiş, toplamları araç sayısına bölünerek ortalama birim fiyat oluşturulmuştur. Bazı araçlar kasko değerinin %2 sinin altında bazıları ise üstünde kalmıştır. Şu anda yabancı menşeli ve kasko değerinin %2 üzerinde araç çalıştırılmamaktadır."

denilmektedir.

Sonuç olarak Kamu İdaresi bulgu konusu hususa cevaben, sözleşme kapsamında çalıştırılan araçların kasko değerleri tespit edildikten sonra elde edilen toplam tutarın araç sayısına bölünerek ortalama birim fiyat oluşturulduğunu, bu nedenle bazı araçlar için ödenen aylık kira bedelinin araç kasko değerinin %2’sinin altında bazılarının ise üzerinde kaldığını, yabancı menşeli araçların yüklenici firmaya iade edildiğini ve şu anda çalıştırılan araçlar için ödenen kira bedellerinin araç kasko değerinin %2’sini aşmadığını belirtmiştir.

Kamu İdaresi tarafından araç kiralama ihalelerinde birim fiyat teklif cetvelinde araçlar cinslerine göre ayrı birer iş kalemi olarak belirlenmeli, bu araçlar için verilen teklifler de mevzuat hükümleri uyarınca her bir kalem için ayrı ayrı değerlendirilmelidir.

İdare tarafından hizmet alımı suretiyle yapılan araç kiralama ihalelerinde araç yerli muhteva oranının %50’nin üzerinde ve 1600cc motor hacmini aşmayacak şekilde olması, kiralık olarak çalıştırılan her araç için aylık kiralama bedelinin ise kasko sigortası değerinin

%2’sinin üzerinde belirlenmemesi gerekmektedir.