Taşınmaz kiralama ihalelerinin, mevzuata aykırı olarak 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 51’inci maddesinin (a) bendi kapsamında yapıldığı görülmüştür.

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun, “İlkeler” başlıklı 2’nci maddesinde:

“Bu Kanunun yürütülmesinde, ihtiyaçların en iyi şekilde, uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve ihalede açıklık ve rekabetin sağlanması esastır.”

Denilmiştir.

Aynı Kanun'un “İhalelerde kapalı teklifin esas olduğu” başlıklı 36’ncı maddesinde;

“Bu Kanunun 1 inci maddesinde yazılı işlere ilişkin ihalelerde, tekliflerin gizli olarak verilmesini sağlayan kapalı teklif usulü esastır.

Ancak, 44 üncü maddede gösterilen işler belli istekliler arasında kapalı teklif usulüyle, 45 inci maddede gösterilen işler açık teklif usulüyle, 51 inci maddede sayılan işler pazarlık, 52 nci maddede gösterilen işler de yarışma usulüyle yaptırılabilir.”

Hükmü yer almaktadır.

Yukarıda yer verilen iki hüküm birlikte değerlendirildiğinde, “açıklık ve rekabet” ilkesinin Kanun'un temel prensiplerinden biri olduğu, ihale usullerinin seçiminde de bu ilke doğrultusunda seçim yapılması gerektiği anlaşılmaktadır. Ayrıca, kapalı teklif usulünün yapılacak ihaleler için “esas” usul olacağı, diğer ihale usullerin ancak Kanun'da sayılan şartlar sağlandığı takdirde uygulanabileceği hüküm altına alınmıştır.

Öte yandan, pazarlık usulünün düzenlendiği 50’nci maddede;

“Pazarlık usulü ile yapılan ihalelerde teklif alınması belli bir şekle bağlı değildir. İhaleleler, komisyon tarafından işin nitelik ve gereğine göre. bir veya daha fazla istekliden yazılı veya sözlü teklif almak ve bedel üzerinde anlaşmak suretiyle yapılır.

Pazarlığın ne suretle yapıldığı ve ne gibi tekliflerde bulunulduğu ve üzerine ihale yapılanların neden dolayı tercih edildiği pazarlık kararında gösterilir.”

Denilmiş, 51’inci maddenin (a) bendinde pazarlık usulüyle yapılacak işler;

“a) Yer, özellik (askeri birliklerin kuruluş özellikleri dahil) ve nitelikleri itibariyle her yıl Genel Bütçe Kanununda gösterilecek belli tutarları aşmayan ve süreklilik göstermeyen, bu Kanunun 1 inci maddesinde gösterilen işler,”

Şeklinde belirlenmiştir.

Bunun yanı sıra, aynı Kanun maddesinde, “(a), (b), (c), (d), (i), (l) ve (p) bendlerinde yazılı işler için şartname düzenlenmesi, tahmini bedel tespiti, teminat alınması ve sözleşme yapılması zorunlu değildir.” denilerek, söz konusu işlerin kiralanmasında idarelere esneklik tanınmıştır.

Yer verilen mevzuat hükümlerinden anlaşıldığı gibi, pazarlık usulü, Kanun'da düzenlenen şartların gerçekleşmesi sonucunda uygulanabilecek istisnai bir ihale usulüdür.

Polatlı Belediyesinde, 2018 yılında 69 adet taşınmaz ve 2018 yılı öncesinde kiralanmış olan ve sözleşmesi uzatılan 70 adet taşınmazın, 51’inci maddenin (a) bendi kapsamında pazarlık usulüyle kiraya verildiği görülmüştür. 51’inci maddenin (a) bendine göre pazarlık usulünün uygulanabilmesi, 2886 sayılı Kanun’da sayılan istisnai hallerin gerçekleşmesi ile mümkündür. Söz konusu istisnai haller; yapılan iş tutarının her yıl Genel Bütçe Kanunu'nda belirlenen sınırı aşmaması ve bu işin süreklilik arz etmeyen bir iş olmasıdır. Kiralama işlemi, tek seferde yapılan bir işlem olsa dâhi, karşılığında sağlanan sürekli bir edimdir. Bu itibarla, kiralama işlerinin pazarlık usulüyle yapılması mümkün değildir.

Pazarlık usulü, şartname ve tahmini bedel hesabının düzenlenmesi zorunluluğunu ortadan kaldırdığı için, yapılan ihalelerde şartname ve tahmini bedel hesap tutanağı düzenlenmemiştir. Tahmini bedel hesabının yapılmaması ve pazarlık usulünden dolayı ihalelerde rekabet ortamının sağlanmamasına ortam hazırlanmıştır.

Bu itibarla, yapılan ihalelerde pazarlık usulünün genel usul haline gelmesinden dolayı tekliflerin belirli bir şekle göre alınmaması ve yukarıda bahsedilen diğer hususlar nedeniyle Polatlı Belediyesi tarafından yapılan kiralama ihalelerinde 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun temel ilke ve prensiplerinden olan “açıklık ve rekabet” ilkesi tesis edilememiştir.

Kamu idaresi cevabında; “Taşınmaz kiralamalarında 2886 sayılı Kanunun 45. Maddesine göre yapılan ihalelerde ilan bedelleri 800-1000 TL arasında tuttuğundan 100-150 TL düşük bedelli ihalelerde ilan masrafları göz önünde bulundurularak 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 51 ’nci maddesi (a) bendi tercih edilmiştir.”

Denilmiştir.

Sonuç olarak Bulgumuzda ayrıntılı olarak açıklandığı üzere, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 51’inci maddesinin (a) bendi ile yapılacak kiralama ihaleleri, söz konusu Kanun’da istisnai hallerde kullanılacağı düzenlenen bir ihale usulüdür.

Söz konusu istisnai haller; yapılan iş tutarının her yıl Genel Bütçe Kanunu'nda belirlenen sınırı aşmaması ve bu işin süreklilik arz etmeyen bir iş olmasıdır. Kiralama işlemi tek seferde yapılan bir işlem olsa dâhi, karşılığında sağlanan edim doğası gereği sürekli bir edimdir. Bu itibarla, kiralama işlerinin pazarlık usulüyle yapılması mümkün değildir.

Pazarlık usulü, şartname ve tahmini bedel hesabının düzenlenmesi zorunluluğunu ortadan kaldırdığı için, yapılan ihalelerde şartname ve tahmini bedel hesap tutanağı

düzenlenmemiştir. Bulgumuzda, tahmini bedel hesabının yapılmaması ve pazarlık usulünden dolayı ihalelerde rekabet ortamının sağlanmaması sebebiyle, kamu menfaatinin gerektiği ölçüde tesis edilemediği değerlendirilmiştir.

Bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.