Mardin ili sınırları dâhilinde Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (DSİ) tarafından sondaj izni verilen kuyuların tüketim miktarlarına ilişkin denetimlerin yapılmadığı görülmüştür.

167 sayılı Yeraltı Suları Hakkında Kanun’un “İlan edilmiş yeraltı suyu işletme sahaları içinde kuyu açılması” başlıklı 4’üncü maddesinin üçüncü fıkrasında; kuyu açan kimsenin, bulunan suyun ancak kendi faydalı ihtiyaçlarına yetecek miktarını kullanmaya yetkili olduğu, bu miktarı aşan suların 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine uyularak il özel idarelerince kiraya verileceği, faydalı ihtiyaç miktarının, tahsis edilecek maksada göre ilgili bakanlıkların mütalaası alınmak suretiyle, DSİ tarafından tayin ve tespit edileceği hükme bağlanmıştır.

Yukarıdaki mevzuat hükmünden de anlaşılacağı üzere DSİ tarafından sondaj izni verilen kuyulardan, izin verilen kişinin faydalı ihtiyaç su miktarı belirlendikten sonra arta kalan suyun ölçülerek 2886 sayılı Kanun hükümlerine göre kiraya verilmelidir. 6360 sayılı Kanun ile büyükşehir olan Mardin’de ise il özel idaresi kaldırılmış ve bu idarenin suyla ilgili tüm işleri Mardin Su ve Kanalizasyon İdaresi'ne (MARSU) devredilmiştir. Dolayısıyla sondaj izni verilen kuyulardan çekilen su miktarına ilişkin takibin MARSU tarafından yapılması gerekmektedir.

Yapılan incelemede DSİ Diyarbakır Bölge Müdürlüğünce Mardin il sınırlarında sondaj izni verilen 6013 adet kuyudan faydalı tüketim miktarının DSİ veya MARSU tarafından ölçülmediği görülmüştür. Kullanılan su miktarının takip edilmemesi; MARSU’nun belli bir kira gelirinden mahrum kalmasının yanında, yer altı su rezervlerinin hızlı tükenmesi, yerin çökmesi ve obrukların oluşması, tarım topraklarının tuzlanması ve çoraklaşması gibi birçok olumsuz çevresel durumun meydana gelmesine sebep olmaktadır.

Kamu idaresi bulgu konusu hususa iştirak etmiş olup tenkit ve tavsiyeler doğrultusunda bir kısım işlem tesis etmiş bir kısım işlemin tesis edilmesi için ise çalışmaların devam ettiğini belirtmiştir.

Sonuç olarak, DSİ tarafından sondaj izni verilen kuyulara ilişkin faydalı tüketim miktarlarının DSİ ile ortaklaşa bir çalışmayla belirlenmesi, aşan su miktarının belirli bir bedel karşılığı kiralanması ve yeraltı su kaynaklarının korunmasıyla ilgili gerekli tedbirlerin alınması gerekmektedir.