İdare lehine sonuçlanan dava ve icra takipleri nedeniyle hükme bağlanarak karşı taraftan alınması gereken avukatlık vekâlet ücretlerinin tahsil edilmediği görülmüştür.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 82’nci maddesinde belediye lehine sonuçlanan dava ve icra takipleri nedeniyle hükme bağlanarak karşı taraftan tahsil olunan vekâlet ücretlerinin; kadroya bağlı olarak çalışan avukatlara (49’ncu maddeye göre çalıştırılanlar dâhil) ve hukuk servisinde fiilen görev yapan memurlara dağıtımı hakkında 1389 sayılı Devlet Davalarını İntaç Eden Avukat ve Saireye Verilecek Ücreti Vekâlet Hakkında Kanun hükümlerinin kıyas yolu ile uygulanacağı hükme bağlanmıştır.

659 sayılı Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdareleri ve Özel Bütçeli İdarelerde Hukuk Hizmetlerinin Yürütülmesine İlişkin Kanun Hükmünde Kararname’nin 18’inci maddesinde de 1389 sayılı Devlet Davalarını İntaç Eden Avukat ve Saireye Verilecek Ücreti Vekâlet Hakkında Kanun’un yürürlükten kaldırıldığı, diğer mevzuatta 1389 sayılı Kanun’a yapılan atıfların bu Kanun Hükmünde Kararname’ye yapılmış sayılacağı belirtilmiştir.

659 sayılı Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdareleri ve Özel Bütçeli İdarelerde Hukuk Hizmetlerinin Yürütülmesine İlişkin Kanun Hükmünde Kararname’nin 14’üncü maddesinde

vekâlet ücretine hükmedilmesi ve dağıtılması düzenlemiş; bu maddeye dayanılarak hazırlanan Vekâlet Ücretlerinin Dağıtımına Dair Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik ile de vekâlet ücretinin dağıtımına ilişkin usul ve esaslar tespit edilmiştir.

Vekâlet Ücretlerinin Dağıtımına Dair Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’in “Tanımlar” başlıklı 3’ncü maddesinde; vekâlet ücreti, mahkemeler, hakemler veya icra daireleri tarafından idare lehine avukatlık asgari ücret tarifesine göre belirlenen ücret olarak tanımlanmıştır.

Yönetmelik’in “Vekâlet ücretinin bir hesapta toplanması” başlıklı 4’ncü maddesinde; idareler lehine karara bağlanan ve tahsil edilen vekâlet ücretlerinin, dava ve icra takibini yapan hukuk biriminin bağlı olduğu idarenin merkez muhasebe birimi nezdinde açılan bir emanet hesabında toplanacağı, vekâlet ücretini tahsil eden birim tarafından dağıtıma esas olmak üzere ilgili mahkeme kararına ve icra dosyasına ilişkin bilgiler ile bu dava ve icra dosyasının takibinin kimler tarafından yapıldığına dair bilgilerin Ek-1’de yer alan Vekâlet Ücreti Ödemesine Esas Veri Tablosuna işleneceği ve ilgililer tarafından imzalanarak merkez teşkilatındaki hukuk birimine gönderileceği belirtilmiştir.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 260, 261 ve 262’nci maddelerinde 333- Emanetler Hesabının işleyişi anlatılmıştır. Bu hesabın emanet olarak nakden veya mahsuben tahsil edilen tutarların izlenmesi için kullanıldığı, emanet olarak nakden tahsil edilen tutarların bu hesaba alacak, 100-Kasa Hesabı, 102-Banka Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç kaydedileceği ifade edilmiştir.

Belediyenin taraf olduğu davalar sonucu lehine hükmedilen vekâlet ücretleri emanet hesabına alacak kaydedilecek, bu tutardan ödeneceklerde borç kaydedilerek ilgilisine ödenecektir.

Vekâlet Ücretlerinin Dağıtımına Dair Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’in “Vekâlet ücreti ödenecekler” başlıklı 5’nci maddesinde; idareleri adli ve idari yargıda, icra mercileri ve hakemler nezdinde vekil sıfatıyla temsile yetkili kılınanlardan aylık ücret ve tazminatları 27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin Ek 10’uncu maddesine göre ödenenler dışındaki hukuk birim amiri, hukuk müşaviri, muhakemat müdürü ve avukatlara Yönetmelik kapsamında vekâlet ücreti ödeneceği düzenlenmiştir.

Hem KHK’nın 14’üncü madde hükümleri hem de Vekâlet Ücretlerinin Dağıtımına Dair Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’in “Ödenecek vekâlet ücretinin limiti ve dağıtım şekli” başlıklı 6’ncı maddesinde vekâlet ücretlerinin ne şekilde dağıtılacağı açıkça belirlenmiştir.

Buna göre; 333-Emanet Hesabında toplanan vekâlet ücretleri, vekâlet ücretinden yararlanacak kişilere yıllık tutarı; (10.000) gösterge rakamının memur aylıklarına uygulanan katsayı ile çarpımı sonucu bulunacak aylık brüt tutarın on iki katını geçmemek üzere, şu şekilde dağıtılır:

1. Dava veya icra dosyasını takip eden hukuk birim amiri, hukuk müşaviri, muhakemat müdürü veya avukata %55’i, vekâlet ücreti dağıtımının yapıldığı yıl içerisinde altı aydan fazla süreyle hukuk biriminde fiilen görev yapmış olmak şartıyla, hukuk birim amiri, hukuk müşaviri, muhakemat müdürü ve avukatlara %40’ı eşit olarak ödenir.

2. Davanın takibi ve sonuçlandırılmasında birbiri ardına veya birlikte hizmeti geçenlere

   (a) bendine göre ayrılan hisseler bu kişilerin hizmet ve karara tesir derecesine göre hukuk birim amiri tarafından paylaştırılır.

3. Dağıtımı yapılmayan %5’lik kısım muhasebe birimince Hazineye gelir kaydedilir.

Yönetmelik’in “Limit dışı vekâlet ücretinin dağıtımı” başlıklı 7’nci maddesinde vekâlet ücreti ödenen ve limitini dolduramayan hukuk birim amiri, hukuk müşaviri, muhakemat müdürü ve avukatlara ödenecek tutarların, mali yılı takip eden Ocak ayı sonuna kadar tahakkuka bağlanmak suretiyle hukuk biriminin bağlı olduğu merkez muhasebe birimince emanet hesabındaki limit dışı vekâlet ücretinden ödeneceği ifade edilmiştir.

Yönetmelik’in “Bütçeye gelir kaydedilmesi” başlıklı 8’inci maddesinde ise emanet hesabında toplanan ve dağıtımı yapılamayan vekâlet ücretlerinin tahsilini takip eden üçüncü bütçe yılının sonunda gelir kaydedileceği hükme bağlanmıştır.

Yapılan incelemede Belediyede bir adet avukat norm kadrosunun bulunduğu, memur ve sözleşmeli olarak çalışan avukat bulunmadığı için Belediyenin doğrudan temin usulüyle avukatlık hizmet alımı yaptığı, hizmet alınan avukata Belediye bütçesinden ücret mahiyetinde bir ödeme yapıldığı tespit edilmiştir. Belediyenin doğrudan temin usulüyle hizmet aldığı avukatın kazandığı davalardan elde ettiği vekâlet ücretlerinin Belediye tarafından tahsil edilmediği, vekâlet ücretlerinin doğrudan avukatın banka hesabına yatırıldığı anlaşılmıştır. Belediyenin bu tutarlar konusunda herhangi bir kaydı ve bilgisi bulunmamaktadır. Bu nedenle

2021 yılı içerisinde emanet hesabına alınamayan ücretler için avukatlık vekâlet ücretine esas mahkeme kararları esas alınarak ücret çizelgesinin oluşturulmadığı, avukatlık vekâlet ücretleri için tavan limit hesaplaması yapılmadığı, davaya vekâlet eden avukatlar belirlenmediği için

%55 ve %40’lık dağıtım oranlarına riayet edilmediği, dağıtım yapılmadan önce o yıl için tahsil edilen tutarlardan bütçeye gelir kaydedilmesi gereken %5’lik kısmın gelir kaydedilmediği tespit edilmiştir.

Anayasa Mahkemesinin 2012/615 başvuru numaralı ve 21.11.2013 tarihli bireysel başvuru kararında, “6100 sayılı Kanun'un 330. maddesinde açıkça, takdir olunacak vekâlet ücretine taraf lehine karar verileceği ifade edilmiştir. Bu maddenin gerekçesinde 1136 sayılı Kanun'un 164. maddesinin beşinci fıkrasında geçen 'vekâlet ücreti avukata aittir' hükmünün kararın taraflar için oluşturulduğu ve onların lehlerine ve aleyhlerine sonuç yaratacağı prensibinin uygulanmasına engel olmadığı, 1136 sayılı Kanun'daki hükmün avukat ile müvekkil arasındaki hukuki ilişkide geçerli olacağı, düzenlemede geçen vekâlet ücretinin avukatla müvekkili arasında yapılan sözleşmede geçen ücret olmadığı, mahkemece taraf lehine hükmedilen yargılama giderleri kapsamında bir ücret olduğu belirtilmiştir. Konuyla ilgili yerleşik Yargıtay içtihatları da bu yöndedir.” denildikten sonra aynı kararda, “mahkemelerce hükmedilen vekâlet ücretinin yargılama giderlerinden ve tarafların hak ve yükümlülüğünde olduğu ve 1136 sayılı Kanun'un 164. maddesinde yer alan hükmün vekille asil arasında çıkması muhtemel uyuşmazlıkları düzenlemek amacıyla öngörüldüğü hususunda içtihat oluşturulmuştur.” ifadesi ile mahkeme kararında hükmedilen vekâlet ücretinin avukatın değil tarafın hakkı olduğu belirtilmiştir. Belediye lehine hükmedilen vekâlet ücreti yargılama gideri olduğundan belediyenin hakkı ve gelirini oluşturmaktadır. Bu nedenle Kanunla verilmiş hak sözleşme ile avukata devredilemez.Bu nedenle Belediye ile avukat arasında yapılan sözleşmede vekalet ücretinin devrine ilişkin hüküm hukuka aykırılık oluşturmaktadır.

Belediye lehine hükmedilen ancak avukat tarafından tahsil edilen vekâlet ücretlerinin belediyenin banka hesabına yatırılarak, emanet hesabına kaydının yapılması ve vekâlet ücretlerine ilişkin Belediye ve avukat arasında paylaşımını içeren yeni bir sözleşme yapılması gerekmektedir.