1. Hurda İşlemlerinin Sağlıklı Bir Şekilde Yürütülmesini Sağlayacak Hurda Yönetim Sistemi Kurulmaması

   
   

   Kamu İdaresi bünyesinde hurdaya ayrılan demirbaşların, toplanması, ambara giriş, satış ve imha işlemlerine ilişkin kurumsal bir düzenleme bulunmadığı, hurda yönetiminin etkin bir şekilde gerçekleştirilmediği görülmüştür.

   Taşınır Mal Yönetmeliği’nin “Hurdaya Ayırma Nedeniyle Çıkış” başlıklı 28'inci maddesinde; ekonomik ömrünü tamamlamış olan veya tamamlamadığı halde teknik ve fiziki nedenlerle kullanılmasında yarar görülmeyerek hizmet dışı bırakılması gerektiği ilgililer veya özel mevzuatı çerçevesinde oluşturulan komisyon tarafından bildirilen taşınırların, biri işin uzmanı olmak kaydıyla harcama yetkilisinin belirleyeceği en az üç kişiden oluşan komisyon tarafından değerlendirilip harcama yetkilisi veya üst yöneticinin onayı ile hurdaya ayrılma işleminin tamamlanması gerekmektedir. Anılan komisyon tarafından yapılan değerlendirme sonucunda hurdaya ayrılması uygun görülmeyen taşınırlar hakkındaki gerekçeli karar, harcama yetkilisine bildirilir. Komisyonca hurdaya ayrılmasına karar verilenler için ise Kayıttan Düşme Teklif ve Onay Tutanağı düzenlenir. Komisyonun yapacağı değerlendirme sonucunda hurdaya ayrılan taşınırın, ekonomik değer taşıyıp taşımamasına bağlı olarak imha edilmesi veya satılması mümkündür.

   Harcama yetkilisince oluşturulacak komisyon tarafından ekonomik değerinin olmadığı veya teknik, sağlık, güvenlik ve benzeri nedenlerle imha edilmesinin şart olduğuna karar verilen taşınırlar, harcama yetkilisinin onayı ile imha edilir. İmha, komisyon veya komisyonun gözetiminde uzman kişiler tarafından yapılır. Bu işleme ilişkin ayrıca bir imha tutanağı düzenlenir.

   Öte yandan 7330 Sayılı Makine ve Kimya Endüstrisi Anonim Şirketi Hakkında Kanun’un “Görev ve Yetki” başlıklı 4’üncü maddesinin dördüncü fıkrasında, kurumların her türlü hurda malzemelerini Makine ve Kimya Endüstrisi Anonim Şirketi’ne satış suretiyle devredebilecekleri belirtilmiştir.

   Yapılan incelemelerde, hurdaya ayrılan taşınırların Fen İşleri Müdürlüğü Şantiye Birimine ait bir alanda yığıntı yapılmak suretiyle muhafaza edildiği, hurda alanına getirilen taşınırlara ilişkin giriş kayıtlarının sağlıklı bir şekilde yapılmadığı, imha edilen hurdalara ilişkin imha tutanaklarının tutulmadığı, hurdaya ayrılan bazı taşınırların satış, devir veya hibe etmek suretiyle elden çıkarılmasına rağmen çıkış kayıtlarının tam olarak yapılmadığı tespit edilmiştir.

   Kamu İdaresi cevabında, bulgu konusu hususa katılmış ve 2023 yılı içerisinde bulguda yer alan mevzuat hükümlerine riayet edileceği belirtilmiştir.

   
   

   Yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri uyarınca; hurda niteliği taşıyan taşınırların kaybolması, yok olması veya kontrol dışı kullanılmasının engellenmesi ve taşınır sisteminin sağlıklı sonuçlar üretmesini teminen, etkin bir hurda yönetim sistemi oluşturulmasına yönelik kurumsal düzenlemeler yapılması gerekmektedir.

2. Elden Çıkarılan Hurdaların Muhasebe Kayıtlarında İzlenmeye Devam Edilmesi

   Kamu İdaresinin hurdaya ayırdığı dayanıklı taşınırlarından bazılarının elden çıkarılmasına rağmen, muhasebe kayıtlarından çıkışlarının yapılmadığı ve 294 Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabı’nda izlenmeye devam edildiği görülmüştür.

   Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 294 Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabı’na ilişkin “Hesabın Niteliği” başlıklı 224’üncü maddesinde; çeşitli nedenlerle kullanılma olanaklarını yitiren maddi duran varlıkların izlenmesi için bu hesabın kullanılacağı, belirtilmiştir.

   Aynı hesaba ilişkin Yönetmelik’in “Hesabın İşleyişi” başlıklı 225’inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin ikinci alt bendinde; bu hesapta kayıtlı varlıklardan satılmak suretiyle elden çıkarılanların satış bedelinin 100 Kasa Hesabı, 102 Banka Hesabı veya ilgili diğer hesaplara, ayrılmış olan amortisman tutarının 299 Birikmiş Amortismanlar Hesabı’na borç, kayıtlı değerinin bu hesaba alacak kaydedileceği; üçüncü alt bendinde ise bu hesapta kayıtlı varlıklardan diğer idare veya kuruluşlara bedelsiz olarak devredilenlerin kayıtlı değerinin bu hesaba alacak; birikmiş amortisman tutarlarının 299 Birikmiş Amortismanlar Hesabı’na, varsa kalanının 630 Giderler Hesabına borç kaydedileceği belirtilmiştir.

   Yapılan incelemede;

   
   

   1. Toplam tutarı 395.194,07 TL olan hurdaya ayrılan taşınırların 254.768,91 TL’sinin Makina ve Kimya Endüstrisi Hurda Sanayi İşletmeleri A.Ş.’ye satışının yapıldığı,

   2. Toplam tutarı 213.238,91 TL olan taşınırların devredildiği,

   3. Toplam tutarı 343.608,26 TL olan taşınırların bağış-hibe yoluyla verildiği,

   4. Toplam tutarı 12.365,40 TL olan taşınırların imha işleminin yapıldığı,

   5. Toplam tutarı 136.216,51 TL olan taşınırların fire verdiği,

   6. Toplam tutarı 278.689,96 TL olan taşınırların yok olduğu,

anlaşılmıştır.

Yukarıdaki işlemler neticesinde, daha önceki yıllarda hurda olarak muhasebe kayıtlarına alınan toplam tutarı 1.379.313,11 TL olan bu taşınırların, muhasebe kayıtlarından çıkışların yapılmadığı ve 294 Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabı’nda hatalı bir şekilde 1.267.863,79 TL olarak izlenmeye devam edildiği; ayrıca satış veya farklı surette elden çıkarılan bu varlıklara ait 2019 yılında 102.447,46 TL tutarında sebebi belirlenemeyen bir düzeltme kaydı yapıldığı saptanmıştır.

Bulgunun A) maddesinde de bahsedildiği üzere hurda işlemlerinin sağlıklı bir şekilde yürütülmesini sağlayacak hurda yönetim sistemi kurulmamasından dolayı hurdaya ayrılan varlıklara ilişkin çıkışların muhasebe kayıtlarında izlenmeye devam ettiği, 294 Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabı’nın gerçek durumu yansıtmadığı ve sağlıklı veriler içermediği tespit edilmiştir.

Kamu İdaresi cevabında, bulgu konusu hususa ilişkin olarak gerekli muhasebe kayıtlarının yapıldığı belirtilmiştir. Söz konusu tespit; kurum tarafından 07.06.2023 tarih ve 5273 sayılı muhasebe işlem fişi ile düzeltilmiştir.

Yukarıda yer verilen Yönetmelik hükümleri gereğince, hurdaya ayrılarak 294 Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabı’nda izlenen varlıkların herhangi bir sebeple elden çıkarılması nedeniyle kayıtlı değerinin bu hesaptan, birikmiş amortismanlarının ise 299 Birikmiş Amortismanlar Hesabı’ndan çıkışının yapılması gerekmektedir.