İdare tarafından bazı ihtiyaçların temin edilmesinde kabul edilebilir gerekçe olmamasına rağmen pazarlık usulü tercih edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde, İdarelerin, bu Kanun’a göre yapılacak ihalelerde saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu olduğu; bu Kanun’a göre yapılacak ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulünün temel usuller olduğu belirtilmiştir.

Bu ilkeler ile genel anlamda, rekabetçi bir ortam sağlanarak idarelerin ihtiyaçlarının en uygun fiyatla temin edilmesinin ve kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde kullanılmasının amaçlandığı söylenebilir.

Kanun kapsamında yapılacak ihalelerde, açık ihale ve belli istekliler arasında ihale usulleri temel usuller olup pazarlık usulü ise özel durumlarda uygulanabilen istisnai bir usuldür. Buna göre, 4734 sayılı Kanun’un 21’inci maddesinde hangi hallerde pazarlık usulü ile ihale yapılabileceği sayılmıştır. Mezkûr maddenin birinci fıkrasının (b) maddesinde de doğal afetler, salgın hastalıklar, can veya mal kaybı tehlikesi gibi ani ve beklenmeyen veya yapım tekniği açısından özellik arz eden veya yapı veya can ve mal güvenliğinin sağlanması açısından ivedilikle yapılması gerekliliği idarece belirlenen hallerde veyahut idare tarafından önceden öngörülemeyen olayların ortaya çıkması üzerine ihalenin ivedi olarak yapılmasının zorunlu olması halinde pazarlık usulü ihale yapılabileceği belirtilmiştir.

İdarenin pazarlık usulü ihale yaptığı işlerden bazıları aşağıdaki tablodadır.

Tablo 9: Pazarlık Usulü (21/b) Yapılan İhaleler

Denetim tespiti sonrasında, İdare tarafından;

2022/1046795 İKN'li "Katı Atıkların Toplanması ve Nakli ile Çevre Temizliği İşlerinde Kullanılacak Araç ve İş Makinelerinin Kiralanması Hizmeti Alımı " işinde; dünyada ve ülkemizde yaşanan çip krizi ve tedarik zincirinde yaşanan belirsizlikten dolayı belirlenen sürede teslimatın yapılamayacağından ve açık ihale Usulü göre ihale yapacak kadar zaman kalmamasından ve işin mahiyeti gereği çöp toplama işi olmasından, yapılmaması veya geç yapılması durumunda salgın hastalıklara sebebiyet vereceğinden dolayı pazarlık usulünün kullanıldığı;

2022/1101636 İKN'li "Yeraltı Çöp Konteynerlerinin Tamir, Bakım ve Onarımlarında Kullanılmak Üzere Sarf Malzemeleri Alımı "işinde; işin niteliği itibarıyla yer altı çöp konteynerlerinin arızalanma sürecinin takip edilebilir olmadığı, ancak bozulduğunda parça tespiti yapılabildiği ve satınalma sürecinin başlayabildiği; işin ihale edilme tarihi 24.10.2022 olduğu değerlendirildiğinde açık ihale ve işin yapılma süresi için bütçe yılı açısından yeterli süre kalmaması, çevre temizlik hizmetleri işinin bir halk sağlığı meselesi olması, geç yapılması durumunda halk sağlığına doğrudan etki edeceği ve salgın hastalıklara yol açacağından dolayı

vakit kaybetmeden en uygun ihale yöntemi olan pazarlık usulünün kullanıldığı;

2022/593828 İKN'li "Yarı Zamanlı Eğitmen ve Yarı Zamanlı Tiyatro Oyuncusu Hizmet Alım "işinde; 07.06.2022 tarihinde açık ihale usulü ile ihaleye çıkıldığı, 7 istekli olabilecek firmanın doküman almış/indirmiş olduğu, ihaleye 5 istekli teklif zarfı sunduğu; ihale işlem dosyasında bulunan ihale yetkilisinden alınan onay belgesi ve eki yaklaşık maliyete ilişkin hesap cetvelindeki tutarlar birbiri ile uyumsuz olduğundan isteklilerin sunmuş olduğu teklif zarfları açılmadan yetkililere teslim edilerek OYBİRLİĞİ ile ihalenin iptal edilmesine karar verildiği, ihtiyacın devam etmesinden dolayı ve eğitimlerin aksamaması ve işin ivediliğinden dolayı pazarlık usulünün kullanıldığı;

İfade edilmiş olmasına rağmen söz konusu ihaleler, İdarenin süreklilik arz eden ya da öngörmesi olağan olan işler kapsamında olup bu kapsamda planlamaları yapılabilecek ve temel ihale usulleri uygulanabilecek işlerdir.

Netice olarak, idarenin öncelikli görevi temel ilkelere uygun olarak rekabetçi bir ortamda ihale sürecini gerçekleştirmektir. Zira temel ilkelerle amaçlanan kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasıdır. Öngörülemeyen olaylar kapsamında değerlendiremeyecek gerekçelerle temel ihale usulleri yerine pazarlık usulünün tercih edilmesi Kanun’un amacına ve ruhuna aykırıdır.