SAMULAŞ AŞ'nin 2019 yılı mali tablo ve eklerinin incelenmesinde; sözleşme veya ihale kararlarına ilişkin ödenen damga vergileri ve binek otomobiller için ayrılan amortismanlardan, ilk yıl için gider olarak gösterilmeyen kısımlara ait tutarların, hatalı olarak 180(280) Gelecek Aylara(Yıllara) Ait Giderler Hesaplarına kaydedildiği görülmüştür.

Yapılan incelemede, sözleşme veya ihale kararlarından doğan damga vergilerinin ödendikleri takvim yılının gideri olarak tek seferde gider yazılmadığı, sözleşme kapsamındaki teslimlerin yapılışını takip eden yıl veya yıllarda bu teslimler oranında giderleştirildiği tespit edilmiştir.

488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’na göre; ihale kararının verildiği an veya sözleşmenin imzalanması neticesinde, damga vergisini doğuran olay gerçekleşmekte ve vergi tahakkuk etmektedir. Söz konusu damga vergileri tahakkuk ettiği anda kesinleştiğinden cari dönemin gideri olup gelecek döneme ait bir gider değildir.

1 Sıra No’lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği’nde 360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabı özetle; işletmenin ilgili mali mevzuat uyarınca mükellef veya sorumlu sıfatıyla işletmenin kendisine, personeline ve üçüncü kişilere ilişkin olarak ödenmesi gereken vergi, resim, harç ve fonların bu hesap koduna, bir yıldan daha uzun sürede ödenecek vergiler varsa, bunların 438 Kamuya Olan Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Borçlar Hesabına kaydedilmesi gerektiği belirtilmiştir.

Genel Tebliğ hükmünden de anlaşılacağı üzere, SAMULAŞ AŞ’ın kendisine, personeline ve üçüncü kişilere ilişkin olarak ödemesi gereken vergi, resim, harç ve fonların 360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabına, bir yıldan daha uzun süreli olanlar ise 438 Kamuya Olan Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Borçlar Hesabına kaydedilmesi gerekmektedir. Bu nedenle gelecek dönemlere ait bir gider olmayan ihale karar ve sözleşme damga vergilerinin 180(280) Gelecek Aylara(Yıllara) Ait Giderler Hesabına kaydedilmemesi gerekmektedir.

Benzer şekilde binek otomobiller için ayrılan kıst amortismanlardan ilk yıl için gider olarak gösterilmeyen kısmının hatalı olarak 280 Gelecek Yıllara Ait Giderler Hesabına kaydedilmiştir.

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 320’nci maddesinin ikinci fıkrasına göre, kıst

amortisman uygulaması yalnızca işletmelerin aktifinde kayıtlı binek otomobillere münhasırdır. Yılbaşından binek otomobillerin aktife girdiği aya kadar olan süreye isabet eden amortismanın, itfa süresinin son yılında yok edilmesi gerekmektedir. Binek otomobiller dışında kalan amortismana tabi diğer kıymetlerin ise, aktife alındıkları yılda tam amortismanı ayrılmalıdır.

Yapılan incelemelerde, aktifte kayıtlı binek araçlara aktife girdiği hesap dönemi için kıst amortisman ayrılmayıp, tam amortisman ayrıldığı tespit edilmiştir. Ayrılan tam amortismandan, kıst amortisman süresine tekabül eden tutarın 770 Genel Yönetim Giderleri Hesabına kaydedilerek ilgili yılda giderleştirildiği, geriye kalan kısmın ise itfa süresinin son yılında giderleştirmek için 280 Gelecek Yıllara Ait Giderler Hesabına kaydedildiği görülmüştür. Ancak, amortisman ayrılmayan süreye isabet eden bakiye değer, itfa süresinin son yılında tamamen yok edilmeli ve sadece duran varlığın hesap dönemi için hesaplanan amortisman tutarının 257 Birikmiş Amortismanlar ve 770 Genel Yönetim Giderleri Hesaplarında muhasebeleştirilmesi gerekmektedir. Dolayısıyla amortisman ayrılmayan süreye isabet eden bakiye için 280 Gelecek Yıllara Ait Giderler Hesabı kullanılmamalıdır.

Binek otomobillere kıst amortisman ayrılmayıp, tam amortisman ayrılması 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabının ve bunun yanı sıra kıst amortismanlardan ilk yıl için gider olarak gösterilmeyen kısmının 280 Gelecek Yıllara Ait Giderler Hesabına kaydedilmesi, söz konusu hesaplara gerekenden fazla tutarlarda kayıt yapılmasına yol açmıştır. Bu durum, binek otomobillerin muhasebe kayıtlarında net değerlerinin doğru olmamasına neden olmaktadır.

Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği’nde 180(280) Gelecek Aylara(Yıllara) Ait Giderler Hesaplarının; peşin ödenen ve cari dönem içinde ilgili gider hesaplarına kaydedilmemesi gereken, gelecek döneme veya yıllara ait giderleri izlemek için kullanılacağı belirtilmiştir.

Yukarıdaki mevzuat hükümlerine göre, 180(280) Gelecek Aylara(Yıllara) Ait Giderler hesapları; şirketler tarafından peşin ödenen ancak ilgili gider Hesaplarına kaydedilemeyen gelecek dönemlere ait giderleri izlemek için kullanılan hesaplardır.

Söz konusu hesaplardaki kayıtlar bir sözleşmeye bağlı olarak peşin ödenen tutarlardan oluşur ve tahakkuk ettiği dönemde gider olarak gösterilir. Sözleşmenin herhangi bir nedenle fesih edilmesi durumunda ise tahakkuk etmeyen dönem için peşin olarak ödenen tutarlar iade alınabilir.

Yukarıda anılan mevzuat hükümlerinden anlaşılacağı üzere, şirket tarafından sözleşme veya ihale kararlarına ilişkin ödenen damga vergileri ve binek otomobiller için ayrılan

amortismanlardan ilk yıl için gider olarak gösterilmeyen kısmının, 180(280) Gelecek Aylara(Yıllara) Ait Giderler Hesaplarına kayıt edilmemesi uygun olacaktır.