Bazı harçlarda (özellikle imar inşaat harcında) bir sonraki yıla devreden yüksek tutarda tahakkuklar oluşmuştur.

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun ikinci kısmında belediye harçları düzenlemiştir. Bu düzenlemelere göre; belediye harçlarının büyük bir kısmı makbuz karşılığında ilgili belediye tarafından peşin olarak tahsil edilmektedir. Kanun’un ikinci kısım sekizinci bölümünde ise çeşitli harçlar düzenlenmiştir. Bu harçların bir kısmı makbuz mukabili peşin tahsil edilirken bir kısmı da (İmarla ilgili harçlarda olduğu gibi) ödenme zamanı ve şekli belediye meclislerince belirlenerek tahakkuk ve tahsil edilmektedir.

Aynı Kanun’ un ikinci kısım mükerrer yedinci bölümünde bina inşaat harcına ilişkin hükümlere yer verilmiştir. Bu bölüme göre bina inşaat harcı, inşaat ruhsatının alınmasından önce makbuz karşılığında ilgili belediyeye peşin ödenmektedir. İnşaatın kısmen yapılması veya hiç yapılmaması halinde inşaat ruhsatı kısmen veya tamamen iptal edilirse, daha önce ödenmiş olan harçta gerekli düzeltmeler ve iadeler yapılmaktadır.

Harçların en belirgin özelliği, kamu tüzel kişiliği tarafından yapılan belli bir hizmetin veya sağlanan belli bir menfaatin karşılığında alınan/tahsil edilen bedel olmasıdır. Burada üzerinde durulması gereken konu ise harçların büyük bir bölümünün tahakkukunun tahsiline bağlı olduğu amme alacağı olmasıdır. Yani harç ödendiği zaman tahakkuk etmektedir. Bu durumda harç tahsil edilmeden, harcın konusunu oluşturan kamu hizmetinin yapılamayacağı sonucu çıkmaktadır.

Yukarıdaki mevzuat hükümlerinden ve açıklamalardan anlaşılacağı üzere, belediye harçlarının büyük bir kısmı makbuz karşılığında peşin olarak tahsil edilmektedir. Bu nedenle harç bedeli ödenmeden kamu hizmetinin yapılamayacağı, harç tahakkukunun ve tahsilinin birbirinden bağımsız olarak gerçekleşemeyeceği dolayısıyla tahakkuku tahsile bağlı harçlarda

eksik veya fazla ödemenin olmayacağı hususu açıktır. Bu husus öncelikle maktu olarak tahsil edilen harçlar olmak üzere birçok harç için söz konusu olmaktadır.

İdarenin bazı belediye harçlarında (özellikle imar inşaat harcında) bir sonraki yıla devreden tahakkuklar oluşmuştur. Aşağıdaki tabloda görüleceği üzere sadece bina inşaat harcının bir sonraki yıla devreden tahakkuk tutarı 2.342.846,65 TL’dir. Bu tablodan (Bütçe Gelirleri Kesin Hesap Cetveli verilerinden) anlaşılan, İdarenin devreden tahakkuk tutarı kadar kamu alacağının bulunduğudur. Ancak mali tablolarda yer alan bu kamu alacağı gerçeği yansıtmamaktadır. Şöyle ki:

İmar ve Şehircilik Müdürlüğü verilerinin incelenmesinde, bina inşaat harcı devreden tahakkukunun/kamu alacağının aslında inşaat izni ruhsatı belgesi verilmesi aşamasında yapılan başvurular (harç konusuna ilişkin talepler) üzerine oluşturulan tahakkuklar olduğu, ancak daha sonra çeşitli nedenlerle (başvuru sahibinin inşaat yapımından vazgeçmesi gibi) harcın konusunun gerçekleşmediği görülmüştür. Yani harca konu olan başvuru üzerine tahakkuk işlemi yapılmış, resmi işlemlerin tamamlanmaması nedeniyle ilgili dosyalar kapanmamıştır. Bu nedenle de karşılığı olmayan tahakkuk kayıtları mali tablolarda kamu alacağı olarak görülmektedir. Bu durum mali tabloların tam ve doğru bilgi içermesini engellemektedir. Dolayısıyla Faaliyet alacakları hesap grubu ile 600-Gelirler Hesabı en az 2.342.846,65 TL tutarında hatalı bilgi içermektedir.

Tablo 5: Bazı Belediye Harçlarında Bir Sonraki Yıla Devreden Tahakkukları Gösterir İcmal

Yukarıda yer alan denetim tespitine binaen, İdare tarafından; harcın tanımının ve özelliklerinin neler olduğu, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından her yıl harçlar ile ilgili oranların yayınlandığı, Harçlar Kanunu’nun 1’inci maddesine göre alınacak harçların tek tek belirtildiği, bulguda bahsi geçen Bina İnşaat, Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene, Tatil Günlerinde Çalışma Ruhsatı, ve İşyeri Açma İzni Harcının Kanun’da düzenlendiği, bulgudaki ifadeler ve hukuki düzelenlemeler doğrultusunda tespite ilişkin gerekli hassasiyetin gösterileceği, Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene harcı sürecinin nasıl işlediği ve bu harca ilişkin 2020 yılına devreden 6.333,82 TL’lik Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcından 2.977,06 TL’nin tahsil edilmiş olduğu, kalan 3.356,76 TL'nin tahsili için de gerekli takip işlemlerinin yürütüldüğü ifade edilmiştir.

Sonuç olarak, Belediye harçlarından makbuz karşılığında peşin olarak tahsil edilenlerin gelecek yıllara devreden tahakkuk şeklinde mali tablolarda yer almaması gerekmektedir.