Mülkiyeti Üniversiteye ait olan ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 51/g maddesi pazarlık usulüne göre ihale edilen Meram Tıp Fakültesi Hastanesi yeni hizmet binasında yer alan üç adet kantin alanı ve bir adet çay ocağının kiraya verilmesi işinde, tahmini bedelin belirlenmesinde emsal olarak seçilen yerlerin metrekare alanlarının göz önünde bulundurulmadığı, hesaplama yapılırken TÜFE oranlarına ve emsallerine göre güncelleme yapılmadığı, bir önceki ihale bedelinden daha düşük bir muhammen bedel belirlendiği, bunların sonucunda da ihalenin bir önceki yıl ihale bedelinden daha düşük bedelle aynı istekliye kiraya verildiği tespit edilmiştir.

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun “Pazarlık usulüyle yapılacak işler” başlıklı 51’inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendinde hangi işlerin bu kapsamda ihale edilebileceği açıklanmıştır. Taşınmazların kiralanması hususunda bu fıkra kapsamında pazarlık usulünün uygulanabilmesi için şu iki şartın birlikte mevcudiyeti gerekmektedir;

1. Taşınmazın, Devletin özel mülkiyetindeki veya Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki taşınmazlardan olması.

2. İşin özelliği, idareye yararlı olması veya ivediliği gereği kapalı ya da açık teklif yöntemlerinin kullanılamıyor olması.

Dolayısıyla 51/g maddesine göre pazarlık usulünün; Devlete ait taşınmazlar kavramının karşılığı olan, genel bütçeli kuruluşlara ait taşınmazlar yani tapuda Maliye Hazinesi adına kayıtlı taşınmazlar dışında uygulanmasının mümkün olmadığı düşünülmektedir.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'nun “Mal yönetiminde etkililik ve sorumluluk” başlıklı 48’inci maddesinin son fıkrasında, kamu idarelerine ait malların edinme, kiralama, tahsis, yönetim, kullanma ve elden çıkarma işlemlerinin, verimlilik ve tutumluluk ilkesine göre yapılacağı ve bu ilkeye aykırı eylem ve işlemlerden doğacak zararlardan, malların yönetimi veya kullanılması hususunda yetki verilenlerin sorumlu oldukları belirtilmiştir.

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 9'uncu maddesinde, tahmin edilen bedelin, idarelerce tespit edileceği veya ettirileceği; işin özelliğine göre gerektiğinde bu bedel veya bu bedelin hesabında kullanılacak fiyatların belediye, ticaret odası, sanayi odası, borsa gibi kuruluşlardan veya bilirkişilerden soruşturulabileceği; bu bedelin gerektiğinde ihale komisyonlarınca tahkik ettirileceği vurgulanmıştır.

Üniversitenin mülkiyetinde bulunan ve pazarlık usulüne göre ihale edilen Meram Tıp Fakültesi Hastanesi yeni hizmet binasında yer alan üç adet kantin alanı ve bir adet çay ocağının 10 yıllığına kiraya verilmesi işinde, Muhammen Bedel Tespit Komisyonu tarafından tahmini bedel belirlenirken Konya’da yer alan emsal hastane kantinlerinin yıllık kira bedellerinin ve Konya Kantinciler Esnaf Derneği ve Konya Ticaret Odasından alınan tahmini bedellerin ortalaması göz önünde bulundurularak muhammen bedelin belirleneceği kararlaştırılmıştır.

Bu çerçevede; Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları Hastanesi, Numune Hastanesi, Beyhekim Eğitim Araştırma Hastanesi ve Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi kantinleri için alınan kira bedelleri ile Konya Kantinciler Esnaf Derneğinden 1.350.000 TL, Konya Ticaret Odasından 3.000.000 TL olarak alınan yıllık tahmini kira bedelleri göz önünde bulundurulmuştur. Muhammen Bedel Tespit Komisyonu tüm bu bedellerin ortalamasını 1.325.291,00 TL olarak hesapladıktan sonra muhammen bedelin 1.600.000,00 TL olması yönünde karar vermiştir.

Yapılan incelemede Konya’da yer alan diğer hastanelerin kantinlerinin yıllık kira bedelleri emsal olarak ele alınırken kantinlerin yıllık kira bedellerinin birim metrekareye düşen tutarının hesaplanmadığı ve bu bağlamda toplam 853,02 m2 olan Necmettin Erbakan Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Hastanesi kantin ve çay ocağı alanları için emsal seçilen hastanelerin kantin alanlarının 204 m2 ile 443 m2 arasında olduğu görülmüştür. Ayrıca diğer

hastanelerden emsal olarak alınan yıllık kira bedellerinin, ihale tarihinden önce (7 ila 22 ay arasında değişen süreler) belirlenen kira bedelleri olduğu için, TÜFE oranlarına göre güncelleme yapılmadan hesaplamaya dâhil edildiği tespit edilmiştir.

Meram Tıp Fakültesi Hastanesi kantin yerleri bir önceki dönem toplam 573,77 m2 alana sahip iken 3 yıllık kiraya verilmiş olup son yıl kira bedeli 2.292.580,00 TL’dir. Yeni dönem kiralama süresi 10 yıla ve kiraya verilen alanlar toplam 853,02 m2’ye çıkarılmış olmasına rağmen Muhammen Bedel Tespit Komisyonu tarafından 1.600.000,00 TL yıllık tahmini bedel belirlenen ve bu bedel üzerinden pazarlık usulü ile kiralama ihalesine çıkılan “Meram Tıp Fakültesi Hastanesi Yeni Hizmet Binasında Yer Alan Kantin-Kafeterya, Çay Ocağı Alanlarının Kiraya Verilmesi İşi” ihalesi yine bir önceki dönemdeki kiracının ihaleyi kazanması ile sonuçlanmış ve 1.910.000,00 TL ilk yıl kira bedeli olarak istekli ile sözleşme imzalanmıştır.

Kamu idaresi tarafından;

Üniversitelerin diğer kamu kuruluşlarına göre özellik ve özgünlük arz eden kurumlar olduğu, özellikle öğrencilerin beslenme, barınma, sosyal, sportif ve kültürel faaliyet ve ihtiyaçların, herhangi bir sorun ve aksaklığa meydana vermeden gerçekleştirmenin temel görevi olduğu, bu kapsamda kampüs içerisindeki kiracıların sunduğu mal ve hizmet kalitesinin uygunluğu, öğrencilere karşı tutum ve davranışları konusunda üniversite olarak sorumluluklarını yadsınamayacağı, bu bağlamda kiracı seçiminde bahsi geçen hususlar göz önüne alınarak seçici olabilmek adına kiralamalarda 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 51/g maddesinin kullanıldığı,

İhaleye Konya’daki hastane kantini işletmecileri ile birlikte hizmette aksama meydana gelmemesi ve Konya’nın muhtemel en yüksek kira bedeline sahip olacağı göz önünde bulundurularak ödemelerde aksama meydana gelmemesi adına yeterli tecrübeye ve birikime sahip olan ihaleye katılma talebinde bulunan firma/kişiler ile birlikte mevcut müstecirin davet edildiği,

Her ne kadar emsal olarak belirlenen hastanelerin metrekareleri daha düşük olsa da Kantin/Kafeterya alanlarının üretim tesisi veya depo alanı olarak hizmet veren değil, sadece faydalanıcıya yaptığı satış üzerinden gelirini sağlayan bir sektör olduğu,

Bu çerçevede anılan maddede geçen “işin özelliği” kısmına istinaden faydalanıcı sayısının gelir ile doğru orantılı olduğu düşünüldüğünde muhammen bedel tespiti yapılırken metrekarenin göz önünde bulundurulmasının gerçekçi bir yaklaşım olmayacağı,

Pandemi şartları ile ve ülkemizin içerisinde bulunduğu ekonomik durum ile birlikte sosyal devlet anlayışı içerisinde hem müstecirin hem de kira ödenemeyeceği düşünülerek kamunun mağdur olacağı düşünülerek bedelin tespit edildiği,

Ayrıca aşağı yukarı aynı faydalanıcı sayısına ait Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi kantin kira bedelinin (873.000,00 TL) yaklaşık iki katı muhammen bedel belirlendiği,

ifade edimiştir.

İlgili mevzuat ve Danıştay kararlarına göre, Devletin özel mülkiyetindeki veya Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki taşınmazlardan olmayıp Üniversitenin mülkiyetinde bulunan kantin yerlerinin kiralama işlemlerinin Üniversite tarafından 2886 sayılı Kanun’un 51/g bendine göre ihale edilmesinin mümkün görünmediği, tahmin edilen bedelin dikkate alınması kaydıyla kapalı veya açık teklif usulüne göre sonuçlandırılması gerektiği değerlendirilmektedir. Dolayısıyla kapalı veya açık teklif usulü yerine mevzuata aykırı olarak pazarlık usulü kullanılarak belli firmaların ihaleye davet edilmesi ihalede açıklık ve rekabetin sağlanması ilkelerine aykırılık oluşturmuştur.

İdarenin belirtmiş olduğu “işin özelliği” kavramı fiyat sorgulamasının belediye, ticaret odası, sanayi odası, borsa gibi kurumların hangisinden yapılacağı ile ilgilidir. Bu kavramdan muhammen bedel tespiti yapılırken faydalanıcı sayısının kullanılabileceği ve metrekarenin göz önünde bulundurulamayacağı gibi bir sonuç çıkmamaktadır.

İdarenin ifade ettiği pandemi şartlarının kalıcı olmayacağı aşikardır. Meram Tıp Fakültesi Hastanesi kantin yerlerinin muhammen bedeli tespit edilirken pandemi şartlarını ve ülkemizin içinde bulunduğu ekonomik durumu öne sürerek 22.11.2021 tarihinden itibaren (5+5) yıl olmak üzere toplam 10 yıllığına kiraya verilen kantin alanları için kira ödenemeyeceği ve kamunun mağdur olacağını düşünmek gerçekçi bir yaklaşım değildir.

Her ne kadar İdare tarafından Kantin/Kafeterya alanlarının üretim tesisi veya depo alanı olarak hizmet veren değil, sadece faydalanıcıya yaptığı satış üzerinden gelirini sağlayan bir sektör olduğu ifade edilmiş olsa da yapılan incelemede 193,70 m2'lik alanın bodrum alanı olarak verildiği ve buranın kantin olarak kullanılmadığı görülmüştür.

Emsal olarak seçilen Selçuk Üniversitesinde kiraya verilen kantin alanı 228 m2’dir. Kira bedeli 873.000 TL, kiraya verildiği tarih ise 26.03.2020'dir. Selçuk Üniversitesinde kiraya verildiği tarih itibarıyla birim metrekare kira bedeli 3.829 TL'dir. Necmettin Erbakan Üniversitesinin kiraya verdiği alanlar toplamı ise 853,02 m2’dir. Emsal olarak seçilen Selçuk Üniversitesinin kantin kira bedelinin birim merekare fiyatı üzerinden Necmettin Erbakan

Üniversitesinin kiraya verdiği kantin alanlarının emsal kira bedeli 3.266.094,35 TL olarak hesaplanmaktadır. Bu tutar TÜFE oranları ile muhammen bedel tespit komisyonu tutanağı tarihi olan 25.10.2021 tarihine güncellendiğinde 4.235.528,10 TL’ye yükselmektedir.

Necmettin Erbakan Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Hastanesi kantin yerleri bir önceki dönem toplam 573,77 m2 alana sahip iken son yıl kira bedeli 2.292.580,00 TL ve dolayısıyla birim metrekare kira bedeli 3.995,64 TL’dir. 853,02 m2’ye çıkarılarak ihale edilen kantin alanlarının kira bedeli son yıl birim metrekare kira bedeli üzerinden hesaplandığında ise 3.408.360,83 TL olmaktadır. Bu tutar TÜFE oranları ile güncellendiğinde 4.075.716,89 TL’ye ulaşmaktadır.

Sonuç olarak, emsal seçilen Selçuk Üniversitesinin kira bedeli ile Meram Tıp Fakültesi Hastanesi kantin yerlerinin bir önceki yıl kira bedeli birim m2 üzerinden TÜFE oranları ile güncellendiğinde ortaya çıkan kira bedelleri 4.235.528,10 TL ve 4.075.716,89 TL iken muhammen bedel tespit komisyonu tarafından belirlenen yıllık tahmini 1.600.000,00 TL'lik bedel üzerinden pazarlık usulü ile kiralama ihalesine çıkılmış ve 1.910.000,00 TL ilk yıl kira bedeli olarak istekli ile sözleşme imzalanmıştır.

Kamu kaynaklarının etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesini ve kullanılmasını sağlama sorumluluğu çerçevesinde; taşınmazların kiraya verilmesine ilişkin olarak Üniversite mülkiyetinde bulunan taşınmazların 2886 sayılı Kanun’un 51/g bendine göre pazarlık usulü ile ihale edilmemesi, tahmini kira bedellerinin tespitinde; taşınmazın özellikleri ve bir önceki yıl kira bedelinin göz önünde bulundurulması, diğer kamu kurumlarının ihalelerindeki tahmini kira bedelleri tespit edilirken birim m2 üzerinden hesaplanması, hesaplama yapılırken TÜFE oranlarına göre güncelleme yapılması gerektiği değerlendirilmektedir.