Üniversitenin mülkiyetinde bulunan taşınmazlar üzerindeki irtifak hakkı işlemlerinin mevzuata uygun gerçekleştirilmediği tespit edilmiştir.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Mal yönetiminde etkililik ve sorumluluk” başlıklı 48’inci maddesinde; kamu idarelerine ait taşınmazların mevzuatta öngörülen kurallar dâhilinde hizmetin amacına uygun olarak verimlilik ve tutumluluk ilkesine göre yönetileceği hükme bağlanmıştır.

Üniversite mülkiyetindeki taşınmazlar üzerinde irtifak hakkı tesis edilmesi işlemleri, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümleri çerçevesinde yürütülmektedir. Kanun’un “İlkeler” başlıklı 2’nci maddesinin birinci fıkrasında bu Kanun’un yürütülmesinde, ihtiyaçların en iyi şekilde, uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasının ve ihalede açıklık ve rekabetin sağlanmasının esas olduğu hükmü bulunmaktadır.

İdarelerin taşınmazları üzerinde irtifak hakkı, 2886 sayılı Kanun’un “Tahmin edilen bedelin tespiti” başlıklı 9’uncu maddesine göre belirlenecek tahmin edilen bedel üzerinden, “İhalelerde kapalı teklif usulünün esas olduğu” başlıklı 36’ncı maddesine uygun olarak yapılacak ihale sonucunda teklif edilen en yüksek bedel üzerinden tesis edilir.

Yapılan incelemelerde muhtelif tarihlerde tesis edilmiş olmakla beraber denetim yılında da kullanılmaya devam edilen irtifak haklarında, yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine aykırılık teşkil ettiği tespit edilen hususlar aşağıda özetlenmiştir:

• Hacettepe Üniversitesinin mülkiyetinde olan toplamda 4.927,58 m²’lik taşınmaz üzerinde, 2886 sayılı Kanun hükümlerine uyulmaksızın doğrudan ve bedelsiz olarak bir vakıf

  
  

  üniversitesi lehine 15.04.1986 tarih ve 1564 yevmiye numaralı resmi senet ile irtifak hakkı tesis edilmiştir.

  Kamu İdaresi tarafından verilen cevapta söz konusu taşınmazlar üzerinde vakıf Üniversitesi lehine 18.05.1987 tarih ve 2006 yevmiye numaralı resmi senet ile 99 yıllığına m²’si bir liradan (1 TL) olmak üzere irtifak hakkı tesis edildiği ifade edilmişse de İdare tarafından Çankaya Tapu Müdürlüğünün 25.11.2022 tarihli yazısı ile temin edilen takyidatlı tapu kaydı ve irtifak hakkı işlemlerine konu edilenlerin resmi senet örnekleri üzerinde yapılan incelemede, bahse konu olan taşınmazların 15.04.1986 tarih ve 1564 yevmiye numaralı resmi senet ile tesis edilen bedelsiz irtifak hakkına istinaden kullanıldığı tespit edildiğinden yapılan açıklamalar bulgu konusu edilen taşınmazlar için geçerli değildir.

• 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu’nun 4’üncü maddesi uyarınca, teknoloji geliştirme bölgesinde kalan Üniversite arazileri, bölgenin yönetici şirketine tahsis edilebilir. Bu maddede yer alan tahsis ifadesi, 5018 sayılı Kanun’un 47’nci maddesinde yer alan kamu idarelerine kamu hizmetini gerçekleştirmek üzere verilen tahsis ifadesinden farklı olarak taşınmazın anılan Kanun’da öngörülen amaca özgülenmesini ifade etmektedir. Diğer bir deyişle anılan madde hükmü, taşınmazın belirli amaca özgülenmesine ve ihale süreci olmaksızın ilgili şirkete kullandırılmasına imkân tanımaktadır. Bununla birlikte irtifak hakkı bedelinin belirlenmesine yönelik herhangi bir istisna öngörülmediğinden, bedelin 2886 sayılı Kanun hükümleri uyarınca tahmin edilen bedel üzerinden belirlenmesi gerekmektedir.

  Ancak yapılan incelemede; toplam 453.298,00 m²’lik taşınmaz üzerinde mevzuata aykırı olarak Teknokent AŞ lehine bedelsiz irtifak hakkı tesis edildiği görülmüştür.

  Kamu İdaresi tarafından verilen cevapta söz konusu irtifak hakkına ilişkin Yönetim Kurulu Kararı ile bedel belirlendiği ifade edilmiştir. Ancak Türk Medeni Kanunu’nun 827’nci maddesi hükmü uyarınca üst hakkının içeriği ve kapsamıyla ilgili olarak herkesi bağlayıcı sözleşme kayıtlarının resmi senette yer alanlar olduğu açıkça ifade edildiğinden İdare tarafından alınmış olmakla birlikte resmi senede yansıtılmayan bedel kararının bağlayıcılığı bulunmamaktadır. Bu nedenle yapılan açıklama bulgu konusu edilen taşınmazlar için geçerli değildir. İdare tarafından verilen cevapta ayrıca teknoloji geliştirme bölgesinden çıkarılan taşınmazlar üzerindeki irtifak hakkı şerhinin kaldırılmasına yönelik çalışmalara başlanıldığının bilgisi verilmiştir.

• Üniversitenin mülkiyetinde olan toplamda 85.458 m²’lik iki taşınmaz üzerinde özel

hukuk tüzel kişileri lehine tesis edilen irtifak haklarında; tahmin edilen bedelin mevzuata uygun belirlenmediği, Hazine taşınmazlarına özgü istisnai bir düzenleme olan 2886 sayılı Kanun’un 51’inci maddesi (g) fıkrasına istinaden pazarlık usulü ile ihale edildiği ve ihalenin en yüksek bedel üzerinden değil de kullanım yılı esas alınarak sonuçlandırıldığı görülmüştür. Kamu İdaresi tarafından söz konusu tespitlere yönelik herhangi bir açıklama yapılmamıştır.

Sonuç olarak; yukarıda yer verilen ve irtifak hakkı tesis edilen taşınmazlara ilişkin olarak 2886 sayılı Kanun hükümlerine uygun bedel alınması konusunda çalışma başlatılması gerekmektedir.