Karar Künyesi
Belediye tarafından ihale edilen bazı işlere ait teknik şartname ve sözleşmelerde uygulanması gereken yaptırımlarla ilgili düzenlemeler bulunmadığı, teknik şartnamede hüküm bulunan alanların personel tarafından bütün yönleriyle kontrol edilmeden kabul işlemlerinin yapılabildiği görülmüştür.
Belediye hizmetlerinin yerine getirilmesi konusunda mal alımı yapılabildiği gibi, hizmet alımı ya da yapım işleri gerçekleştirilebilmektedir. Bunlar, 4734 sayılı Kanun ve buna göre hazırlanan ikincil düzenlemelere göre yerine getirilmektedir. Gider odaklı ihaleler yanında gelir getirici faaliyetler için ise 2886 sayılı Kanun hükümlerine göre süreçler işletilmektedir. Hangi şekilde olursa olsun tüm ihalelerde, temin edilecek ihtiyaca ait detaylı bilgilerin yer aldığı teknik şartnameler hazırlanmakta, sözleşmeler imzalanmaktadır.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Şartnameler” başlıklı 12’nci maddesinde, ihale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin her türlü özelliğini belirten idari ve teknik şartnamelerin idarelerce hazırlanmasının esas olduğu ve bu işlere ait teknik kriterlere ihale dokümanının bir parçası olan teknik şartnamelerde yer verileceği belirtilmiştir. Buna göre, Kurum tarafından gerçekleştirilecek mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin her türlü teknik özelliği, işin ne şekilde yapılacağı, kullanılacak malzemeler ile gerçekleştirilecek hizmetin kalitesi, bu kapsamda çalıştırılacak kişilerin özellikleri gibi bilgilerin teknik şartnamelerde ayrıntılı bir şekilde düzenlenmesi gerekmektedir. Sözleşmeye bağlanan iş için öngörülen birim fiyatların yükleniciye tam olarak ödenebilmesi için teknik şartnamede yazılı hususların söz konusu iş kapsamında eksiksiz bir şekilde yerine getirilmiş olması gerekmektedir.
İşin teknik şartnamesinde yazılı hususlara göre eksiksiz olarak yapılıp yapılmadığının kontrolü ise muayene ve kabul yönetmelikleri doğrultusunda İdare tarafından görevlendirilen muayene ve kabul komisyonlarınca kontrol edilerek tutanak altına alınacaktır. Komisyonca teknik şartnameye göre tam olarak yapılmadığı değerlendirilen işler tespit edilerek tamamlattırılmak üzere yükleniciye bildirilmesi, buna rağmen eksikliklerin giderilmemesi halinde eksik işler için tespit edilen bedelin yüklenicinin alacağından veya teminatından kesilmesi, cezai hükümlerin uygulanması gerekmektedir.
Muayene ve kabul komisyonu başkan ve üyeleri, kontrol teşkilatı üyeleri ile diğer ilgililerin görevlerini kanuni gereklere uygun veya tarafsızlıkla yapmadıklarının, taraflardan birinin zararına yol açacak ihmalde veya kusurlu hareketlerde bulunduklarının tespiti halinde, haklarında ilgili mevzuatları gereğince disiplin cezası uygulanması gerekmektedir. Ayrıca, fiil veya davranışlarının özelliğine göre haklarında ceza kovuşturması da yapılabilmekte ve hükmolunacak ceza ile birlikte tarafların uğradıkları zarar ve ziyanların genel hükümlere göre kendilerine tazmin ettirilebilmektedir.
Konu ile ilgili yerinde yapılan denetimlerde örneklem yöntemiyle seçilen ihalelere ait teknik ve idari şartnameler ile sözleşmelerde yer alan hükümler ve bunlar çerçevesinde yüklenimlerin yerine getirilme durumları ve muayene kabul komisyonlarının işlemleri incelenmiştir. Buna göre, aşağıdaki tabloda da yer verildiği üzere, şartnamelerde yer alan teknik özellikler yükleniciler tarafından zaman zaman karşılanmamasına rağmen, muayene ve kabul komisyonlarının uygundur onayı verdikleri tespit edilmiştir. Ya da yüklenici tarafından ihale konusu işlem istenilen şekilde sağlanamamasına rağmen bunlarla ilgili uygulanması gereken yaptırımlar konusunda ihale dokümanlarında yeterli düzenlemelere yer verilmediği tespit edilmiştir.
Tablo 8: İhale Detayları ve Tespitler
İhtiyacın Niteliği | İhale Kayıt No | İhale Adı | Tespit |
Mal Alımı | 2023/231199 | Kompozit Çerçeveli Mazgal Alımı | 200 adet satın alınan cam elyaf takviyeli polyester (Kompozit) D 400 sınıf 45*60*7 yağmur suyu ızgara takımı teknik şartnamede öngörülen teknik çizimden farklı şekle ve dolayısıyla işleve sahiptir. |
Yapım İşi | 2023/897547 | Yol ve Kaldırım Yapılması | Şartnamede, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca belirlenen sayıdaki numunelerin 7 ve 28 günlük laboratuvar deneylerinin yüklenici tarafından yaptırılacağı ve sonuçların İdareye hakkediş öncesinde teslim edeceği yazmasına rağmen 7 günlük analiz sonuçlarına göre hareket edilerek ödeme yapılmakta, 28 günlük sonuçlar beklenmemektedir. |
Mal Alımı | 2023/83439 | Hazır Beton Alımı | Şartnamelerde dayanım testi için betondan alınacak numune sayılarına dair detaylı bilgiye yer verilmemiştir. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının 2022/7 sayılı genelgesine göre, yaklaşık 150-200 adet numune alınması gerekmesine rağmen sadece 4 adet numune alınmıştır. Şartnameye göre hakedişe esas beton miktarının hesabı yükleniciye ait kantarlarda yapılmaktadır. Kantarın kalibrasyonu olup olmadığı veya yapılan tartımın doğruluğunun çapraz kontrolüne yönelik şartnameye bir hüküm konulmamıştır. |
Gelir Getirici Kiralama | 24.05.2022/3 | Şehiriçi Toplu Taşıma İşletmeciliği Yaptırılmasına İlişkin Hat Kiraya Verme İşi | Teknik şartnameye göre, yüklenicinin uygun sınıf iş güvenliği uzmanı ve hekimi bulundurması istenmiş, bu şart sağlanmadığı halde kabul işlemi yapılmıştır. Benzer şekilde araçlarda araç takip sistemi olması gerektiği halde bu sistemin bulunmadığı görülmüştür. Ancak bu durumda uygulanması gereken yaptırıma dair dokümanlarda net bir düzenleme de bulunmamaktadır. Şartnamede tek hatta vardiyalı 2 şoför çalıştırılması şartı sağlanmadığı halde herhangi bir işlem yapılmamıştır. |
Hizmet Alımı | 2021/123740 | Sürücüsüz Araç Kiralama | İhale kapsamında 22 adet araç kiralama öngörülmüştür. Sözleşmeye göre, araçların aynı anda %50’sinden fazlasının 10 gün süre ile çalışmaması hali için uygulanması gereken yaptırıma yer verilmiş olup, %50’den daha az sayıda araç temin edilememesi durumunda uygulanacak yaptırımlara dair dokümanlarda net bir düzenleme bulunmamaktadır. |
Hizmet Alımı | 2022/316578 | Araç ve İş Makinesi Kiralama | İşin devamı sürecinde araçlarda arıza meydana gelmesi ya da bakım gerektirmesi gibi durumlarda ikame araç temini, arızaların giderilme süresi, süreyi aşan durumların ne kadar zaman dilimini ifade edeceği ve böyle durumlarda uygulanması gereken yaptırımlar sözleşme ve eklerinde detaylandırılmamıştır. |
5018 sayılı Kanun’a göre, her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludurlar.
Açıklanan nedenlerle, ihale dokümanlarının ihtiyaç duyulan mal veya hizmet alımı ile yapım işlerine ait tüm teknik özellik ve devamındaki unsurları içerecek şekilde hazırlanması, ihtiyaçların istenilen teknik özelliklere uygunluğu tam olarak kontrol edildikten sonra kabul işlemlerinin yapılması gerektiği değerlendirilmektedir.
Kamu İdaresi tarafından verilen cevapta, personele gerekli uyarıların yapıldığı ifade edilmiş olup, bundan sonraki süreçte mevzuatın öngördüğü şekilde işlemlerin yapılması gerektiği değerlendirilmektedir.