3065 sayılı KDV Kanunu’nun 1/3-g maddesine göre genel ve katma bütçeli idarelere, il özel idarelerine, belediyeler ve köyler ile bunların teşkil ettikleri birliklere, üniversitelere, dernek ve vakıflara, her türlü mesleki kuruluşlara ait veya tabi olan veyahut bunlar tarafından kurulan veya işletilen müesseseler ile döner sermayeli kuruluşların veya bunlara ait veya tabi diğer müesseselerin ticari, sınai, zirai ve mesleki nitelikteki teslim ve hizmetleri KDV’ye tabidir. Aynı Kanun'un ‘‘Vergi İndirimi’’ başlıklı 29/1 maddesine göre ise mükellefler, yaptıkları vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden bu Kanunda aksine hüküm olmadıkça, faaliyetlerine ilişkin olarak kendilerine yapılan teslim ve hizmetler

dolayısıyla hesaplanarak düzenlenen fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen katma değer vergisi ve ithal olunan mal ve hizmetler dolayısıyla ödenen katma değer vergisini indirebilirler. Ancak, Kanunun 30/a maddesine göre vergiye tabi olmayan veya vergiden istisna edilmiş bulunan malların teslimi ve hizmet ifası ile ilgili alış vesikalarında gösterilen veya bu mal ve hizmetlerin maliyetleri içinde yer alan katma değer vergisinin indirimi mümkün değildir.

Ayrıca, KDV Kanunu’nun 33/1 inci maddesine göre de bu Kanuna göre indirim hakkı tanınan işlemlerle indirim hakkı tanınmayan işlemlerin bir arada yapılması halinde, fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen Katma Değer Vergisinin ancak indirim hakkı tanınan işlemlere isabet eden kısmı indirim konusu yapılır. Bu hüküm ve açıklamalar çerçevesinde, belediyenin vergiye tabi mal teslimi ve hizmet ifaları üzerinden hesapladığı KDV’den, Kanunu’nun 29,30/a ve 33'üncü maddeleri uyarınca yalnızca bu mal teslimi ve hizmet ifalarına ilişkin olarak yüklenilen KDV’yi indirmesi mümkündür. Ayrıca Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 153/2'nci maddesine göre Mahalli idareler, bir bedel karşılığı satmak üzere ürettikleri mal veya hizmetin üretim girdisi olarak satın aldıkları mal veya hizmetlere ilişkin olarak ödemiş oldukları Katma Değer Vergisini indirim konusu yaparlar. Bunun dışında kurumun satışa konu olmayan kamu hizmeti üretiminde nihai tüketici olarak kullanmak veya tüketmek üzere satın alınmış mal veya hizmet için ödenen Katma Değer Vergisi indirim konusu yapılmaz ve bu tutarlar ilgili gider hesabı veya varlık hesabına yapılacak muhasebe kaydında maliyet bedeline ilave edilir.

Samsun Büyükşehir Belediyesinin 2018 yılı muhasebe kayıtları incelendiğinde Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı’nın yaptığı işlerin gelir getirici faaliyet olduğunu düşünerek bu birimin yaptığı tüm alımlarda 191 İndirilecek KDV Hesabını çalıştırmıştır. Yapılan incelemede ise bu birimin tüm giderlerinin gelir getirici faaliyet için yapılmadığı anlaşılmıştır. Bu yanlış kayıt sonucunda 191 İndirilecek KDV Hesabının borç bakiyesi olması gerekenden fazla çalışmıştır. Bunun sonucunda ay sonu yapılan devir kayıtlarında 190 Devreden KDV Hesabının borç bakiyesi artmıştır. 191 İndirilecek KDV Hesabının birim bazlı çalıştırılmasından kaynaklı aşağıdaki tabloda sadece birkaç örnek üzerinden gösterildiği üzere yapılmaması gereken KDV indirimlerine sebebiyet verilmiştir:

Tablo 6: Hatalı Yapılan Bazı KDV İndirimleri

KDV indirimine konu edilecek ve edilmeyecek işlemlerin tespiti, Belediyenin birimleri esas alınarak değil, bizatihi yapılan giderin niteliği dikkate alınarak yapılmalıdır. Başka bir deyişle, hangi birimle ilgili olursa olsun, yapılan gider, ticari faaliyet konusu ile ilgili ise KDV indirimine konu olmalı, aksi takdirde indirime konu olmamalıdır.

Kamu idaresi cevabında; "Tablo 9: Hatalı Yapılan Bazı KDV İndirimleri

KDV indirimine konu edilecek ve edilmeyecek işlemlerin tespiti, Belediyenin birimleri esas alınarak değil, bizatihi yapılan giderin niteliği dikkate alınarak yapılmalıdır. Başka bir deyişle, hangi birimle ilgili olursa olsun, yapılan gider, ticari faaliyet konusu ile ilgili ise KDV indirimine konu olmalı, aksi takdirde indirime konu olmamalıdır.” Denilmektedir.

Sayıştay Başkanlığı’nın 2016 yılına ait olmak üzere, 23.05.2017 tarih ve 317 sayılı sorgusunda da aynı düzenleme ile ilgili olarak savunma istenmiş ve 29.06.2017 tarihli savunma yazılarımızda; Kültür ve Sosyal İşler Dairesinin yürütmekte olduğu veya işletiminde bulunan yerlerden; Sanat Merkezi salon kiralarından, Bandırma Gemisi giriş ücretlerinden, Amazon Köyü Giriş ücretlerinden, Kent müzesi giriş ücretlerinden, Engelliler Plajının işletilmesinden alınan ücretlerden ilave olarak ayrıca KDV tahsil edildiği beyan edilmiştir.

29.06.2017 tarihli cevabi yazılarımızdan sonra bazı ödemelere esas ödeme emri belgelerinde tereddütlerle, bazı ödemelere esas ödeme emri belgelerinde ise sehven 191

İndirilecek KDV Hesabının kullanılmıştır. Ancak 2018 yılından itibaren tamamen düzeltilerek Daire Başkanlığımıza bağlı olan ve yukarıda isimleri yazılı olan birimlere ait ödemelerde KDV’ler indirim konusu yapılmamış ve herhangi bir aksamaya neden olunmamıştır." denilmektedir.

Sonuç olarak Kamu idaresi cevabında özetle; 2017 yılında Sayıştay denetimine binaen verilen savunmadan sonra bazı ödemelere esas ödeme emri belgelerinde tereddütlerle, bazı ödemelere esas ödeme emri belgelerinde ise sehven 191 İndirilecek KDV Hesabının kullanıldığını, 2018 yılından itibaren ise KDV kullanımının tamamen düzeltildiğini belirtmiştir.

Belediye her ne kadar 2018 yılında 191 İndirilecek KDV Hesabı kullanımının düzeltildiğini iddia etse de yukarıdaki tabloda örnekleri gösterilen alımlarla alakalı yapılmaması gereken KDV indirimlerini yapılmıştır. Ayrıca bu tablodaki örnekler sadece Şubat ayını içermektedir. Yıl içerisinde bu tip birçok alım için 191 İndirilecek KDV Hesabının kullanımı söz konusudur. Alımların aynı birimlerden yapıldığı ve bu birimlerin tüm alımları için 191 İndirilecek KDV Hesabının kullanıldığı düşünüldüğünde belediyenin gelir getirici birim olarak düşündüğü yerlerin alımlarında 191 İndirilecek KDV Hesabını kullandığı açıktır.

Bulguda da belirtildiği gibi KDV indirimine konu edilecek ve edilmeyecek işlemlerin tespiti, Belediyenin birimleri esas alınarak değil, bizatihi yapılan giderin niteliği dikkate alınarak yapılmalıdır. Başka bir deyişle, hangi birimle ilgili olursa olsun, yapılan gider, ticari faaliyet konusu ile ilgili ise KDV indirimine konu olmalı, aksi takdirde indirime konu olmamalıdır.

Dolayısısyla 2018 yılı mali tablolarında 191 İndirilecek KDV Hesabı hatalı tutarlar içermektedir.