Taşınmaz kiralamaları kapsamındaki geçici ve kesin teminat uygulamalarında mevzuata uygun düşmeyen işlemler yapıldığı görülmüştür.

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun “Kapsam” başlıklı 1’inci maddesinde, belediyelerin satım, kira ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi gibi işlerinin bu Kanun’a göre yapılacağı hüküm altına alınmıştır.

5393 sayılı Belediye Kanunu'nun Meclisin görev ve yetkileri başlıklı 18’inci maddesinin (e) bendinde; taşınmaz mal alımına, satımına, takasına, tahsisine, tahsis şeklinin değiştirilmesine veya tahsisli bir taşınmazın kamu hizmetinde ihtiyaç duyulmaması hâlinde tahsisin kaldırılmasına; üç yıldan fazla kiralanmasına ve süresi otuz yılı geçmemek kaydıyla bunlar üzerinde sınırlı aynî hak tesisine karar verilmesinin belediye meclisinin yetkisinde olduğu belirtilmiştir.

2886 sayılı Kanun’a göre yapılacak ihalelerde geçici teminat miktarı ve kesin teminata ait şartların şartnamelerde belirtilmesi zorunludur. İhale ilanlarında de geçici teminat miktarının belirtilmesi zorunlu olup, alınması gereken teminat miktarları Kanun’un 25 ve 54’üncü maddelerinde açıklanmaktadır.

2886 sayılı Kanun’un “Geçici Teminat” başlıklı 25’inci maddesinde “İsteklilerden, ihale konusu olan işin tahmin edilen bedelinin %3'ü oranında geçici teminat alınır. 10’uncu madde uyarınca yapılacak ihalelerde geçici teminat teklif edilen bedelin, tasfiye idaresince yapılan taşınır mal satışlarında ise satışa esas bedelin %3'ünden az olamaz.” Denilmektedir.

Aynı Kanun’un “Kesin Teminat” başlıklı 54’üncü maddesinde ise “Taahhüdün, sözleşme ve şartname hükümlerine uygun olarak yerine getirilmesini sağlamak amacıyla, sözleşme yapılmasından önce müteahhit veya müşteriden ihale bedeli üzerinden hesaplanmak suretiyle %6 oranında kesin teminat alınır. (Ek cümle:17/9/2004-5234/9 md.) Tasfiye idaresince yapılan taşınır mal satışlarında kesin teminat, ihale bedelinin %6'sından az olamaz. Müteahhit veya müşterinin bu zorunluluğa uymaması halinde, protesto çekmeye ve hüküm almaya gerek kalmaksızın ihale bozulur ve varsa geçici teminatı gelir kaydedilir. Verilen kesin teminat, teminat olarak kabul edilen diğer değerlerle değiştirilebilir. Sözleşmenin yapılmasından sonra geçici teminat iade edilir.” <span>Denilmektedir.</span>

Yukarıda yer alan mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, üzerlerine ihale yapılmayan isteklilerin geçici teminatları geri verilmektedir. İhaleyi kazananların geçici teminatları ise sözleşmenin yapılmasından sonra iade edilmekte, bunlardan kesin teminat alınmaktadır. Ancak hem geçici hem de kesin teminata dair hükümler incelendiğinde, teminat alınma husususun idarelerin takdirine bırakılmadığı, “alınır” ibaresine yer verilerek bunun zorunlu bir uygulama olması gerektiği görülmektedir.

Konu ile ilgili Karacabey Belediyesi tarafından yapılan taşınmaz kiralamalarındaki teminat alınma durumları incelenmiştir. Buna göre, Belediye envanterine kayıtlı çeşitli büyüklükteki 430 adet tarla ve DSİ taşkın saha alanı için her yıl sezonluk (9-10 aylık) kiralama ihalesi yapıldığı görülmüştür. Bu ihalelerde muhammen bedelin %50’si oranında nakdi geçici teminat istenmekte, ihalenin muhammen bedelin üzerinde gerçekleşmesi durumunda aradaki farkın %50’si yine ihaleyi kazanan kişilerden alınarak kiralamanın ilk taksiti tahsil edilmiş olmaktadır. Teklif veren diğer kişilerden alınan geçici teminat tutarları iade edilmekte olup, bunun haricinde ihaleyi alan şahıstan ayrıca bir kesin teminat alınması uygulaması bulunmamaktadır.

Mevzuata uygun düşmeyen bu tür uygulamalar, gelecekte oluşabilecek olumsuzluklara karşı İdareyi güvence altına alacak bir mekanizmanın ortadan kalkmasına sebep olmaktadır.

Kamu İdaresi tarafından verilen cevapta, bundan sonraki süreçte gerekli hassasiyetin gösterileceği ifade edilmiştir. Bu yöndeki çalışmaların ivedi bir şekilde tamamlanarak mevzuatta öngörülen doğrultuda teminat alınması gerektiği değerlendirilmektedir.