MARSU’ya bağlı bazı su depolarından sisteme verilen su miktarlarına ilişkin ölçümlerin yapılmadığı, su kayıplarının mevzuatın öngördüğü şekilde takip edilmediği ve su birim maliyetinin hatalı hesaplandığı görülmüştür.

Orman ve Su İşleri Bakanlığınca yayımlanan, İçme Suyu Temin ve Dağıtım Sistemlerindeki Su Kayıplarının Kontrolü Yönetmeliği’nin “Su kayıplarının tespiti” başlıklı 8’inci maddesinde; içme suyu temin ve dağıtımı ile ilgili idarelerin su kayıp miktarlarını tespit etmekle yükümlü olduğu, bu bağlamda sisteme giren su hacmi ve debisinin sürekli olarak ölçülerek elde edilen verilerin elektronik ortamda muhafaza edilmesi ve şebekeden izinli tüketim miktarının belirlenmesi gerektiği belirtilmiştir.

Yapılan incelemede; Mardin ili sınırları içerisinde su ihtiyacını sağlamaya yönelik 973 su deposu bulunduğu, bu depolardan 12 tanesinde debimetre olduğu için sadece bu depolardan sisteme verilen su miktarının ölçülebildiği; ancak diğer 961 tane su deposunda, debimetre olmadığından sisteme verilen su miktarının ölçülemediği tespit edilmiştir.

Aynı Yönetmelik’in “Su kayıplarının azaltılması” başlıklı 9’uncu maddesinde; büyükşehir ve il belediyelerinin su kayıplarını 2023 yılına kadar %30, 2028 yılına kadar da %25 düzeyine indirmekle yükümlü olduğu belirtilmiştir.

İdarenin sisteme verilen su miktarını ölçebildiği 12 adet su deposunda kayıp ve kaçak oranının 2021 yılı sonunda %56,30 olduğu görülmüştür. Debimetre olmayan 961 adet su deposunda ise sisteme verilen su miktarı ile ilgili herhangi bir veri olmadığı için Mardin ili sınırları içerisinde toplam su kayıpları ile ilgili sağlıklı raporlamalar yapılamamaktadır.

Ayrıca, 2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun’un “Tarife tespit esasları” başlıklı 23’üncü maddesinde; su satışı, kanalizasyon tesisi bulunan yerlerdeki kullanılmış suların uzaklaştırılması ve septik çukurların boşaltılması giderleri için ayrı tarifeler yapılacağı ve bu tarifelerin tespitinde, yönetim ve işletme giderleri ile amortismanları doğrudan gider yazılan (aktifleştirilmeyen) yenileme, ıslah ve tevsi masraflarının bir kar oranı eklenerek esas alınacağı belirtilmiştir. Bununla birlikte; tarifelerin tespiti ile tahsilatla ilgili usul ve esaslar bir yönetmelik ile belirlenir, denilmiştir.

Kanun’un verdiği yetkiye istinaden çıkarılan MARSU Tarifeler ve Abone Hizmetleri Yönetmeliği’nin “Tarife tespit esasları” başlıklı 25’nci maddesinde tarife tespiti ile ilgili ayrıntılı hükümlere yer verilmiştir.

MARSU Tarifeler ve Abone Hizmetleri Yönetmeliği’nde su satış tarifesi hesaplaması yapılırken, iki ana faktör üzerinde durulmuştur. Birinci ana faktör “maliyete esas toplam gider” olup, bu giderler yönetim ve işletme giderleri, amortismanlar ve aktifleştirilemeyen yenileme, ıslah ve tevsi masraflarından oluşmaktadır. İkinci ana faktör ise, üretilen ve kayıplar düşüldükten sonra yapılacağı varsayılan “ölçülebilir su satış miktarı” olduğu ifade edilmiştir.

Belirtilen Tarifeler Yönetmeliği’ne göre; bir metreküp (m³) suyun maliyeti, maliyete esas toplam gider hesaplandıktan sonra, ölçülebilir toplam su miktarına bölünmesi suretiyle bulunmaktadır. Mardin ili sınırları içerisinde işletilen 973 su deposundan 961 tanesinde debimetre olmadığından, sisteme verilen su miktarı tam olarak ölçülememektedir. Bu nedenle, suyun maliyeti hesabında ikinci ana faktör olan “ölçülebilir su satış miktarı” doğru bir şekilde tespit edilememektedir. Dolayısıyla su birim maliyeti hatalı hesaplanmış olmaktadır.

Kamu idaresi cevabında; bulgu konusu hususa katılmış ve konu ile ilgili çalışmaların devam ettiği belirtilmiştir.

Sonuç olarak 2020 yılı Sayıştay Denetim Raporunda da belirtildiği üzere; su satış birim fiyatı belirlenirken, ilgili mevzuatın öngördüğü gibi gerçek değerlere dayanan ve sadece tarifeyi etkileyen unsurlar dikkate alınarak hesaplama yapılmalıdır. Ayrıca bu kapsamda, su depolarının tamamında su ölçümünün sağlanması ve su kayıplarının 2023 yılına kadar %30 düzeyine indirilmesi gerekmektedir.