Kemalpaşa Belediyesinin kiraya verilen maddi duran varlıklardan tahsil edeceği kira gelirlerini 993 Maddi Duran Varlıkların Kira ve İrtifak Hakkı Gelirleri Hesabında izlemediği görülmüştür.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 49’uncu maddesi; kamu hesaplarının, kamu idarelerinin gelir, gider ve varlıkları ile malî sonuç doğuran ve öz kaynağın artmasına veya azalmasına neden olan her türlü işlemlerle, garantilerin ve yükümlülüklerin belirlenmiş bir düzen içinde hesaplara kaydedilerek, yönetim ve denetim yetkilileriyle kamuoyuna gerekli bilgilerin sağlanması amacıyla tutulacağını hükme bağlamıştır.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin “Temel muhasebe kavramları ve ilkeleri ile genel yönetim muhasebe standartları, kuralları ve uygulanması” başlıklı 42’nci maddesinde;

“Kurumların muhasebesi, 3/12/2014 tarihli ve 2014/7052 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinin ikinci bölümünde belirlenen ve muhasebe ilke ve kurallarının dayanağını oluşturan temel muhasebe kavramları ile faaliyet sonuçları, bütçe uygulama sonuçları, nazım hesaplara ilişkin ilkeler ve varlıklar, yabancı kaynaklar ve öz kaynaklar ilkelerinden oluşan bilanço ilkeleri ile üçüncü bölümünde belirlenen muhasebe standartları, kurallar ve uygulamalara ilişkin hükümler çerçevesinde yürütülür.” denilmektedir.

Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği’nin “Nazım hesaplara ilişkin ilkeler” başlıklı 12’nci maddesinde ise;

“(1) Nazım hesaplara ilişkin ilkeler şunlardır:

1. Kamu idarelerinin varlık, kaynak, gelir ve gider hesaplarının dışında, muhasebenin bilgi verme ve izleme görevi yüklediği işlemleri, muhasebe disiplini altında toplanması istenen işlemleri ile gelecekte doğması muhtemel hak ve yükümlülüklerine ilişkin işlemlerini

   izlemek üzere nazım hesaplar kullanılır.

   
   

2. Nazım hesaplar, yalnızca ilgili olduğu diğer nazım hesaplarla karşılıklı olarak borç ve alacak çalışan hesaplardan oluşur. Bu hesaplar mizanda ve bilançonun dipnotunda gösterilir.” hükmü yer almaktadır.

Aynı Yönetmelik’in 306/U maddesinde 993 Maddi Duran Varlıkların Kira ve İrtifak Hakkı Gelirleri Hesabının kullanılma amacı;

“Bu hesap, kamu idarelerine ait maddi duran varlıklardan kiraya verilen veya üzerinde irtifak hakkı tesis edilenlere ilişkin olarak sözleşmelerinde yer alan kira ve irtifak hakkı gelirlerinin izlenmesi için kullanılır.” şeklinde ifade edilmiştir.

Yukarıda belirtilen mevzuat hükümlerinden anlaşılacağı üzere Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 42’nci maddesinde yapılan atıf ile Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği’nde yer alan nazım hesaplara ilişkin ilkelerin il özel idaresi, belediye, bağlı idare ve birliği için de uygulanacağı hüküm altına alınmıştır.

Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği’nin yukarıda anılan maddesi gereğince, kamu idarelerinin gelecekte doğması muhtemel hak ve yükümlülüklerine ilişkin işlemlerini izlemek üzere nazım hesapları kullanması gerekmektedir.

Belediye tarafından kiraya verilen maddi duran varlıklara ilişkin kira sözleşmelerinin incelenmesi sonucunda, kira sözleşmelerinin belirli sürelerle yapıldığı ve ilgili kira sözleşmesinin yapılmasından sonra belirli aralıklar itibariyle Belediyenin kira geliri elde etme ihtimalinin ortaya çıkmasına rağmen gerçekleşmesi muhtemel toplam kira bedellerinin nazım hesaplarda takip edilmediği tespit edilmiştir. Muhasebat Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanan Mahalli İdareler Detaylı Hesap Planında 993 Maddi Duran Varlıkların Kira ve İrtifak Hakkı Gelirleri Hesabı detay kodları ile beraber yer almakta olup kira sözleşmelerinden doğan cari dönem ve gelecek dönemlerde doğması muhtemel maddi duran varlık kira gelirlerinin 993 hesabının ilgili alt kodlarında takip edilmesi gerektiği değerlendirilmektedir.

Kamu idaresi cevabında; “Taşınmaz envanter kayıtlarının tam olarak muhasebe kayıtlarına alınmaması nedeniyle kiraya verilen taşınmazlara ilişkin muhasebe kayıtları yönetmelik hükümlerine göre yapılamamış olup, taşınmaz envanter kayıtlarının tam olarak yapılmasından sonra kiraya verilen maddi duran varlıklara ilişkin muhasebe kayıtlarının

yapılması sağlanacaktır.” denilmektedir.

Sonuç olarak kamu idaresi tarafından bulgu konusu taşınmaz kira gelirlerinin 993 Maddi Duran Varlıkların Kira ve İrtifak Hakkı Gelirleri Hesabında takip edilmemesinin taşınmaz envanter çalışmalarının zamanında yapılmamasından kaynaklandığı ve envanter kayıtları tamamlandıktan sonra taşınmaz kira gelirlerinin ilgili hesapta takip edilmesinin sağlanacağı ifade edilmekle birlikte, denetim görüşü verilen yıl içerisinde herhangi bir düzeltme yapılmamıştır. Bulguda yer verilen mevzuat hükümleri uyarınca kamu idarelerine ait maddi duran varlıklardan kiraya verilen veya üzerinde irtifak hakkı tesis edilenlere ilişkin olarak sözleşmelerinde yer alan kira ve irtifak hakkı gelirlerinin izlenmesi için 993 Maddi Duran Varlıkların Kira ve İrtifak Hakkı Gelirleri Hesabının kullanılması gerekmektedir.