İdarenin, aynı pazar yerinde, bir kişiye doğrudan ya da dolaylı olarak en fazla iki satış yeri verilebileceği yönündeki mevzuat hükmüne aykırı hareket ettiği görülmüştür.

5957 sayılı Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun ile pazar yerlerinin kuruluş, işleyiş, yönetim ve denetimine ilişkin usul ve esaslar, uygulanacak yaptırımları ile kamu kurum ve kuruluşlarının görev, yetki ve sorumlulukları açık bir şekilde düzenlenmiştir.

Semt ve üretici pazarlarını modern bir yapıya kavuşturmak, bu yerlerde sebze ve meyveler ile belediyece müsaade edilen diğer gıda ve ihtiyaç maddelerinin ticaretinin kaliteli, standartlara ve gıda güvenilirliğine uygun olarak serbest rekabet şartları içinde yapılmasını temin etmek, tüketicilerin hak ve menfaatlerini korumak ve üreticiler ile pazarcıların faaliyetlerini düzenlemek amacıyla hazırlanan Pazar Yerleri Hakkında Yönetmelik ise 12.07.2012 tarihli ve 28351 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

5957 sayılı Kanun’un “Toptancı hallerindeki işyerleri ile pazar yerlerindeki satış yerlerinin işletilmesi” başlıklı 11’inci maddesinin altıncı fıkrasında aynı pazar yerinde ikiden fazla satış yeri tahsis edildiği veya kiralandığı anlaşılanların, kira sözleşmelerinin feshine ya da satış işlemlerinin veya tahsislerinin iptaline belediye encümenince karar verileceği hüküm altına alınmıştır.

Pazar Yerleri Hakkında Yönetmelik’in; “Satış yerlerinin işletilmesi” başlıklı 11’inci maddesinin üçüncü fıkrasında aynı pazar yerinde, bir kişiye doğrudan ya da dolaylı olarak en fazla iki satış yeri verilebileceği; “Tahsisin iptali ve kira sözleşmesinin feshi” başlıklı 27’nci maddesinin birinci fıkrasının (h) bendinde ise doğrudan veya dolaylı olarak aynı pazar yerinde ikiden fazla satış yeri kullandığı anlaşılanların, tahsislerinin iptaline karar verileceği, ifade edilmiştir.

Yapılan incelemede; Belediye sınırları içerisinde 5 farklı günde açık semt pazarı ve ayrıca 3 adet kapalı pazar yerinin bulunduğu; semt pazarlarında tahtası bulunan esnafların yaklaşık %91’inin, kapalı pazar yerinde tahtası bulunan esnafların ise yaklaşık %46’sının aynı pazar yerinde ikiden fazla sayıda satış yerine sahip olduğu tespit edilmiştir.

Semt pazarları ile kapalı pazar yerlerindeki pazar tahtası sahiplik durumuna ilişkin ayrıntılı bilgi aşağıdaki tablolarda yer almaktadır.

‌Tablo 12: Semt Pazarlarındaki Tahta Sahiplik Durumu

Semt pazarlarında en çok pazar yeri tahsisi yapılan esnaflar incelendiğinde;

• Pazartesi günler kurulan pazarda tek bir esnafa ait 29 adet,

• Salı günleri kurulan pazarda tek bir esnafa ait 29 adet,

• Çarşamba günleri kurulan pazarda tek bir esnafa ait 57 adet,

• Cuma günleri kurulan pazarda tek bir esnafa ait 25 adet,

• Cumartesi günleri kurulan pazarda ise tek bir esnafa ait 27 adet, pazar tahtası bulunduğu tespit edilmiştir.

  ‌Tablo 13: Kapalı Pazar Yerlerindeki Tahta Sahiplik Durumu

  Kapalı Pazar Yerinin Adı	Pazarın Kurulduğu Gün	Pazarın Niteliği	3-10 Adet (10 Hariç) Arası Tahtaya Sahip Esnaf Sayısı (A)	10-20 Adet (20 Hariç) Arası Tahtaya Sahip Esnaf Sayısı (B)	20 Adet ve üzerinde Tahtaya Sahip Esnaf Sayısı (C )	2'den Fazla Sayıda Pazar Tahtası Sahip Olan Esnaf Sayısı (D)=(A+B+C)	Pazardaki Toplam Esnaf Sayısı (E )	Pazarda 2'den Fazla Tahta Sahipliği Oranı (F)=(D/E) x 100
  Başak Pazar	Perşembe	Tekstil	104	5	1	110	269	%40,89
  Perşembe	Gıda	20	0	0	20	87	%22,99
  Pazar	Tekstil	87	2	0	89	309	%28,80
  Pazar	Gıda	28	2	0	30	102	%29,41
  Kayaşehir Pazar	Pazartesi	Tekstil	39	3	1	43	92	%46,74
  Pazartesi	Gıda	55	3	0	58	78	%74,36
  Cuma	Tekstil	42	3	0	45	98	%45,92
  Cuma	Gıda	48	8	0	56	78	%71,79
  Pazar Türk	Salı	Tekstil	118	2	2	122	361	%33,80
  Salı	Gıda	60	14	1	75	104	%72,12
  Cumartesi	Tekstil	116	5	1	122	371	%32,88
  Cumartesi	Gıda	63	13	2	78	145	%53,79

  Kapalı pazar yerlerinde en çok pazar yeri tahsisi yapılan esnaflar incelendiğinde;

• Başak Pazar’da;

  • Perşembe günleri kurulan tekstil pazarında tek bir esnafa ait 23 adet,

  • Perşembe günleri kurulan gıda pazarında tek bir esnafa ait 6 adet,

  • Pazar günleri kurulan tekstil pazarında iki farklı esnafa ait 12’şer adet,

  • Pazar günleri kurulan gıda pazarında iki farklı esnafa ait 10’ar adet,

• Kayaşehir Pazar’da;

  • Pazartesi günleri kurulan tekstil pazarında tek bir esnafa ait 20 adet,

  • Pazartesi günleri kurulan gıda pazarında üç farklı esnafa ait 12’şer adet,

  • Cuma günleri kurulan tekstil pazarında iki farklı esnafa ait 12’şer adet,

  • Cuma günleri kurulan tekstil pazarında tek bir esnafa ait 14 adet,

• Pazar Türk’te;

  • Salı günleri kurulan tekstil pazarında tek bir esnafa ait 24 adet,

  • Salı günleri kurulan gıda pazarında tek bir esnafa ait 22 adet,

  • Cumartesi günleri kurulan tekstil pazarında tek bir esnafa ait 26 adet,

  • Cumartesi günleri kurulan gıda pazarında tek bir esnafa ait 34 adet, pazar tahtası bulunduğu tespit edilmiştir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından; pazar yerlerinin işletilmesine ilişkin hazırlanan şartname ve protokollerin aynı kişilerin ikiden fazla alım yapmamasına yönelik hazırlandığı, akabinde yapılan devir ve satışlar esnasında şartnameye aykırı işlem tespit edildiğinde gerekli işlemlerin yapıldığı, bulgudaki tespit ve tavsiyeler doğrultusunda iş ve işlemlerin yürütüleceği ifade edilmiştir.

Ancak, yukarıda belirtildiği üzere gerek açık pazar yerleri gerekse kapalı pazar yerlerindeki esnafların tahta sayıları göz önüne alındığında mevzuat hükümlerine aykırı çok sayıda işlemin var olduğu görülmektedir.

Semt pazarları ile kapalı pazar yerlerindeki rekabet ortamını sağlamak, tekelleşmenin önüne geçilerek tüketicinin hak ve menfaatlerini korumak adına mevzuat hükümlerine aykırılıkların giderilmesi gerekmektedir. Bu açıdan aynı pazar yerinde ikiden fazla satış yeri olanların durumu Yönetmeliğe uygun hale getirilmelidir.