Karar Künyesi
2018 yılına ilişkin yapılan denetimler sırasında belediye araçlarının karıştığı kazalara ilişkin masrafların karşılanmasında Toplu İş Sözleşmesinde yer alan hükümlere göre şoförlerin kusurları oranında yapılması gereken rücu işleminin gerçekleştirilmediği görülmüştür.
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 8’inci maddesinde her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanların, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumlu olduğu ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorunda olduğu, 32’nci maddesinde harcama yetkililerinin, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından, ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden sorumlu olduğu ve 5393 sayılı Belediye Kanununun 38’inci maddesinde belediyenin hak ve menfaatlerini korumanın belediye başkanının görev ve yetkisinde olduğu belirtilmiştir. 19.10.2006 gün ve 26234 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte kamu zararının tahsiliyle ilgili usul ve esaslar belirlenmiştir.
Belediye’nin Yerel Yönetimler Kamu İşverenleri Sendikası (YERELSEN) ve Genel Hizmetler İşçileri Sendikasıyla (HİZMET-İŞ) imzaladığı Belde A.Ş. Genel Müdürlüğü Toplu İş Sözleşmesinin “Hasar-Zarar Tespiti ve Tazmini” başlıklı 48’inci maddesinin; 1’inci bölümünde Hasar-Zarar Tespit Komisyonu’nun nasıl kurulacağı ve kimlerden oluşacağı ile trafik kazasının meydana gelme durumunda neler yapılması gerektiği, 2’nci bölümünde Hasar- Zarar Tespit Tutanağı adlı komisyon raporunun nasıl olması gerektiği belirtilmiş, 3’üncü bölümde ise,
“…
HASAR- ZARAR BEDELİNİN KESİNTİ VE ÖDEME ŞEKLİ:
Şoförler ve iş makinesi operatörleri ile zabıta araç çekicilerinin şoför ve operatörlerinin neden olabileceği hasarların ve doğacak tazminatların (kendi aracı ve karşı tarafta dahil olmak üzere) çalışılan mahallin trafik durumu, sıkışıklığı ve düzensizliği nedeniyle karayolunda, mahalle ve sokaklarda, çöp imha sahası güzergahları da dahil olmak üzere meydana gelebilecek trafik kazalarında her türlü hasar ve tazminat bedelinin komisyonca yada olayın adli mercilere intikal etmesi halinde bu mercilerce belirlenen kusur nispetine göre şoföre veya operatöre yüklenecek miktarın: (sigorta bedeli hariç)
Şoför ve operatörün kusur oranı
4/8 ve daha az olmasında :%100 5/8 olmasında: %95
6/8 olmasında: %90
7/8 olmasında: %85
8/8 olmasında: %80’i işverence karşılanır.
Bu toplu iş sözleşmesinin yürürlük süresi içinde aynı şoför veya operatörünün tekrar trafik kazasına sebep olması halinde şoför ve operatöre yüklenecek miktarın;
4/8 ve daha az olmasında :%95 5/8 olmasında: %90
6/8 olmasında: %95
7/8 olmasında: %80
8/8 olmasında: %75’i işverence karşılanır….”
denilerek kaza yapan şoförlerin kusurları oranında yapılan giderlerin ne kadarına katılması gerektiği belirtilmiştir.
Yukarıda yer alan toplu iş sözleşmesi hükümlerinde araç kazalarında şoförlerin Toplu İş Sözleşmesi hükümleri çerçevesinde kusurları oranında hasar masraflarını karşılamaları ve bunun için bir komisyon kurulması gerektiği, ayrıca şoförlerin kusur oranlarına göre işveren tarafından hasar bedellerinin ne kadarının karşılanacağı belirtilmiştir. Ancak bu sözleşme hükümlerinin belediyenin bazı birimlerinde uygulanmadığı, belediye bünyesindeki araçların karıştığı kazalara ilişkin şoförlerin kusurlarını belirlemek amacıyla toplu iş sözleşmesine göre
kurulması gereken hasar tespit komisyonunun kurulmadığı ve yapılan tamirat masraflarının sorumlu şoförlere kusurları oranında rücu ettirilmediği görülmüştür.
Belediyenin birimleri tarafından toplu iş sözleşme hükümlerine uygun bir hasar-tespit komisyonunun kurulması ve araç kazalarında şoförlerin kusurları oranında masrafların rücu ettirilmesi gerekmektedir.
Kamu idaresi cevabında; "Belediyemiz Hizmet Araçları kullanımında, ‘’2018/02 nolu Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Taşıt Yönergesi’’ gerekleri uygulanmaktadır. Belediye hizmet araçlarını kullanan şoförlerin, araç kazalarındaki kusurları oranında masrafların rücu ettirilmesine ilişkin hasar-tespit komisyonumuz vardır. Toplu İş Sözleşmesi Madde 50, Madde 51, Madde 52, Madde 53’ te belirtilen Hasar ve Zarar Tespitine ilişkin esaslar maddesine göre işlem yapılmaktadır. İlgili dairelerin cevapları eklidir." denilmiştir.
Sonuç olarak İdare vermiş olduğu cevapta, "...Belediye hizmet araçlarını kullanan şoförlerin, araç kazalarındaki kusurları oranında masrafların rücu ettirilmesine ilişkin hasar- tespit komisyonumuz vardır. Toplu İş Sözleşmesi Madde 50, Madde 51, Madde 52, Madde 53’ te belirtilen Hasar ve Zarar Tespitine ilişkin esaslar maddesine göre işlem yapılmaktadır...."denilmiştir. Ancak verilen savunma eklerine bakıldığında sadece Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı'na ilişkin yazı olduğu görülmüştür. İdarenin araç sahibi olan tek birimi Destek Hizmetleri değildir. Bunun dışında Fen İşleri Dairesi Başkanlığı, İtfaiye Dairesi Başkanlığı, Zabıta Dairesi Başkanlığı ve Otobüs İşletmeleri Dairesi Başkanlığı vb. birimlerde araçlar bulunmaktadır. Bu araçların hasar-tespitlerine ilişkin tüm iş ve işlemler Destek Hizmetleri tarafından yürütülmemekte, her daire başkanlığı kendi işlemlerini yürütmektedir. İdare birimlerinden bazılarının da hasar-tespit komisyonlarını kurmadıkları bazılarının ise hasar-tespit komisyonlarını kurmakla birlikte gerekli işlemleri yapmadığı görülmüştür.
Belediyenin birimleri tarafından toplu iş sözleşme hükümlerine uygun bir hasar-tespit komisyonunun kurulması ve araç kazalarında şoförlerin kusurları oranında masrafların rücu ettirilmesi gerekmektedir.