Belediye işlemlerinde yapılan incelemelerde sermayesinin bir kısmı veya tamamı belediyeye ait olan şirketlere ilişkin gerçekleştirilen Sayıştay Denetimleri sonucunda, hazırlanan Denetim Raporlarının Belediye Meclisinin bilgisine sunulmadığı görülmüştür.

6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun “Denetim alanı” başlıklı 4’üncü maddesinde:

“a) Merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki kamu idareleri ile sosyal güvenlik kurumlarını, mahallî idareleri, sermayesinde doğrudan veya dolaylı olarak kamu payı olan özel kanunlar veya Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ile kurulmuş anonim ortaklıkları, diğer kamu idarelerini (kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları hariç),

b) (a) bendinde sayılan idarelere bağlı veya bu idarelerin kurdukları veya doğrudan doğruya ya da dolaylı olarak ortak oldukları her çeşit idare, kuruluş, müessese, birlik, işletme ve şirketleri, … denetler.” denilmektedir.

Yine 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Denetimin kapsamı ve türleri” başlıklı 55’inci maddesinde:

“Belediyelerde iç ve dış denetim yapılır. Denetim, iş ve işlemlerin hukuka uygunluk, malî ve performans denetimini kapsar.

İç ve dış denetim 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu hükümlerine göre

yapılır.

Ayrıca, belediyenin malî işlemler dışında kalan diğer idarî işlemleri, hukuka uygunluk ve idarenin bütünlüğü açısından İçişleri Bakanlığı tarafından da denetlenir.

Belediyelere bağlı kuruluş ve işletmeler de yukarıdaki esaslara göre denetlenir.

Denetime ilişkin sonuçlar kamuoyuna açıklanır ve meclisin bilgisine sunulur.”

denilmektedir.

Sayıştay Kanunu’nun denetim alanına ilişkin düzenlemelerinden de görüleceği üzere mahalli idareler ile mahalli idarelerin doğrudan doğruya ya da dolaylı olarak ortak oldukları her çeşit işletme ve şirketler Sayıştay denetimine tabidir.

Bu hükümlere ilaveten, 5393 sayılı Kanun’da belediyelerde iç ve dış denetimin yapılacağı, denetim sürecinde 5018 sayılı Kanun hükümlerine riayet edileceği, belediyelere bağlı kuruluş ve işletmelerin de bu esaslara göre denetleneceği ve denetime ilişkin sonuçların kamuoyuna açıklanacağı ve belediye meclislerine sunulacağı ifade edilmektedir.

Ancak belediye işlemlerinin incelenmesinde; Büyükşehir Belediyesi denetimlerine istinaden düzenlenen Sayıştay Denetim Raporunun Belediye Başkanı tarafından meclis

üyelerine gönderildiği ve meclis toplantısında rapor maddelerinin tümünün görüşülmesi yerine daha önce bilgilerine sunulan rapor hakkında itiraz olunan hükümler varsa bunların görüşülmesi hususunda talep olup olmadığının sorulduğu görülmekte, ancak aynı yıl denetimi gerçekleştirilen belediyeye ait şirket raporlarının meclis bilgisine sunulmadığı anlaşılmaktadır.

İlgili Kanun hükmünde, raporların meclisin bilgisine sunulacağına ilişkin düzenlemeye yer verilmesine rağmen rapor maddelerinin ne şekilde görüşüleceğine ilişkin bir düzenleme yapılmadığı görülmektedir. Bu sebeple rapor maddelerinin tek tek okutulup değerlendirilmemesi hususu göz ardı edilse dahi, şirket raporlarının da usulüne uygun olarak belediye meclisinin bilgisine sunulması gerekmektedir.

Nitekim 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 18’inci maddesinde bütçe içi işletme ile 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na tâbi ortaklıklar kurulmasına veya bu ortaklıklardan ayrılmaya, sermaye artışına ve gayrimenkul yatırım ortaklığı kurulmasına karar vermek yetkisi belediye meclislerine verilmiştir. Görüleceği üzere belediyelerin şirketlerle ortaklık kurması veya ortaklıktan ayrılması, sermaye artışına gidilmesi gibi kararlarının kendi meclisince alınacağı açık olarak ifade edilmektedir. Meclis üyeleri şirket kurmak, sermaye artırmak, ortaklıktan ayrılmak gibi kararlar alma yetkisine sahip oldukları için, şirket kaynaklarının denetimlerine istinaden hazırlanacak raporlar hakkında da bilgilendirilmeli ve aldıkları kararlar hakkında değerlendirme yapabilme imkânı sağlanması yasal gerekliliktir.

Yukarıda yer verilen gerekçelerle, denetimler sonucunda şirketler hakkında hazırlanan raporların Büyükşehir Belediye Meclisinin bilgisine tam olarak sunulması gerekmektedir.