Anahtar teslim götürü bedel teklif alınmak suretiyle ihale edilen bazı yapım işlerinde uygulama projelerinin gerçekçi hazırlanmaması sonucu iş artışlarına neden olduğu görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na göre uygulama projesi bulunan yapım işlerinde anahtar teslim götürü bedel teklif alınmak suretiyle ihale yapılması zorunludur. Anahtar teslim götürü bedel sözleşme, 4734 sayılı Kanun’da, yapım işlerinde; uygulama projeleri ve bunlara ilişkin mahal listelerine dayalı olarak, işin tamamı için isteklinin teklif ettiği toplam bedel üzerinden imzalanan sözleşme olarak tanımlanmıştır. Bu sözleşme türü ile ihalesi yapılan yapım işlerinde istekli tarafından, ihale konusu yapım işinin uygulama projesine, mahal listelerine ve teknik şartnameye uygun olarak yerine getirilmesi taahhüt edilmekte ve bu taahhüdü için tek bir fiyat verilmektedir.

4734 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesine göre uygulama projesi, belirli bir yapının onaylanmış kesin projesine göre yapının her türlü ayrıntısının belirtildiği projeyi ifade etmektedir. Buna göre, uygulama projesinde yaptırılacak işin bütün ayrıntılarının belirli olması, muğlak nitelikte olmadan kesin bir biçimde tanımlanması gerekmektedir. Zira İdare tarafından uygulama projesiyle, yaptırılması düşünülen işin niteliği ve miktarı ihaleye teklif verecek isteklilerin bilgisine sunulmakta ve istekliler de tekliflerini bu bilgileri esas alarak hazırlamaktadırlar.

Bu nedenlerdir ki, uygulama projesinin; yaptırılması düşünülen işin her türlü ayrıntısını eksiksiz bir biçimde bünyesinde barındırması, ihaleye teklif vermeyi düşünen kişileri tereddütte bırakmayacak kesinlikte hazırlanması, ihalenin diğer dokümanları ile çelişki içinde olmaması gerekmektedir. Aksi takdirde, sağlıklı bir teklif hazırlama imkânı ortadan kalkabileceği gibi, ihale konusu işe ait sözleşmenin uygulanması sırasında da İdare ile yüklenici arasında ihtilaflara sebep olabilecektir.

Diğer taraftan 4735 sayılı Kanun’un 24’üncü maddesinde; iş artışının öngörülemez nitelikte olması, artışa konu olan işin; sözleşmeye esas proje içinde kalması, İdareyi külfete sokmaksızın asıl işten ayrılmasının teknik veya ekonomik olarak mümkün olmaması gerekmektedir.

Konu ile ilgili örneklem yöntemi ile yapılan incelemede, bazı yapım işlerinin uygulama projelerinde temel eksikliklerin bulunduğu ve bunların birçoğunun işin projelendirilmesi aşaması ile ilgili olduğu görülmüştür. Söz konusu eksiklikler, işin devamı sırasında proje revizyonları tamamlanmış ve bu sebepten iş artışları meydana gelmiştir. Projelerin başında öngörülmesi gereken ancak uygulama projesindeki hata ve eksikliklerden dolayı iş artışına konu olan imalatlara ihale bazında aşağıda yer verilmiştir:

2022/239039 ihale kayıt numaralı “Fethiye Foça Çay Bahçesi Yapım İşinde”, Mimari uygulama projesinde dış cepheye bakan kadın, erkek ve engelli tuvalet kapılarının cinsi mdf olarak tanımlanmış olup; niteliği itibariyle su zafiyetinin mutlak olduğu alanlarda mdf kapının çatlayacağı ilerleyen zamanlarda kapıda bozulmaların olacağı gerekçesiyle idare tarafından söz konusu kapıların alüminyum cins kapılar ile değiştirildiği,

2023/277486 ihale kayıt numaralı “Fethiye Karaçulha Yeşil Alan Şantiyesine Prefabrik Yapı Yapım İşinde, Projesinde ıslak hacim duvar ve tavan detaylarında son kat kaplama malzemesi olarak saten alçı kullanılacağı öngörüldüğü ancak ıslak hacim de saten alçı kaplama uygulamasında su ve buhar gibi dış etmenler nedeniyle kaplama yapılan yerde dökülmelerin olacağı açıktır. Nitekim idare tarafından saten alçı uygulamasından vazgeçilerek söz konusu imalat seramik kaplama olarak; mutfak mahallînde bulunan mutfak tezgahının sadece kalınlığına yer verildiği, mutfak tezgahına ilişkin herhangi bir malzeme türü ve detayı belirtilmediği uygulama aşamasında mermer mutfak tezgahı imalatı yaptırıldığı,

tespit edilmiştir.

Yukarıda verilen örneklerden de görüleceği üzere, projelerin başlangıç aşamasında öngörülebilir olması beklenen eksiklikler dolayısıyla sözleşme aşamasında uyuşmazlıklar ortaya çıkmakta, işin uzamasına ve ilave maliyetlere sebep olunmaktadır.

Bu itibarla yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinin gereklerinin yerine getirilmesi ve imalalatların fen ve sanat kurallarına uygun olarak yapılmasını teminen uygulama projelerinin gerçekçi ve ihtiyaca uygun olarak hazırlanması gerekmektedir.