İstanbul genelinde olmak üzere, çeşitli yerlerde kullanılan elektrikli scooter tarzı ulaşım ve eğlence araçları izinsiz ve ruhsatsız olarak işletilmektedir.

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun “Büyükşehir ve ilçe belediyelerinin görev ve sorumlulukları” başlıklı 7’nci maddesi birinci fıkrasının (d) bendinde;

“Büyükşehir belediyesi tarafından yapılan veya işletilen alanlardaki işyerlerine büyükşehir belediyesinin sorumluluğunda bulunan alanlarda işletilecek yerlere ruhsat vermek

ve denetlemek.” ifadesine yer verilerek bu tür iş yerlerinin sorumluluğunun büyükşehir belediyesinde olduğu belirlenmiştir.

Kanun’un 7’nci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendinde;

“Büyükşehir ulaşım ana plânını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak; ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlamak ve koordinasyonu sağlamak; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek.”

Kanun’un 7’nci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendinde;

“Büyükşehir belediyesinin yetki alanındaki mahalleleri ilçe merkezine bağlayan yollar, meydan, bulvar, cadde ve ana yolları yapmak, yaptırmak, bakım ve onarımı ile bu yolların temizliği ve karla mücadele çalışmalarını yürütmek; kentsel tasarım projelerine uygun olarak bu yerlere cephesi bulunan yapılara ilişkin yükümlülükler koymak; …” denilerek, büyükşehir belediyesi; ulaşım ana planını yapmak ve koordinasyonu sağlamakla yetkilendirilmiştir. Ana arterlerle ilgili yetki ve sorumluluk da Kanun metninde görüleceğe üzere İdareye bırakılmıştır.

5216 sayılı Kanun’un “Ulaşım hizmetleri” başlıklı 9’uncu maddesinde ise, trafik hizmetlerinin planlama ve koordinasyonunun büyükşehir belediyesine bağlı Ulaşım ve Koordinasyon Merkezinin yetkisinde olduğu açıklanmıştır.

Ayrıca anılan Kanun’un 27’nci maddesinde, hizmetlerin yerine getirilmesi bakımından büyükşehir ilçe belediyeleri arasındaki uyum ve koordinasyonun, büyükşehir belediyesi tarafından sağlanacağı hüküm altına alınmıştır.

Diğer yandan, 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun işgal harcının konusunu belirleyen 52’nci maddesinde;

“Belediye sınırları içinde bulunan aşağıdaki yerlerden herhangi birinin satış yapmak veya sair maksatlarla ve yetkili mercilerden usulüne uygun izin alınarak geçici olarak işgal edilmesi, İşgal Harcına tabidir:

1. Pazar veya panayır kurulan yerlerin, meydanların, mezat yerlerinin her türlü mal ve hayvan satıcıları tarafından işgali,

2. Yol, meydan, pazar, iskele, köprü gibi umuma ait yerlerden bir kısmının herhangi bir maksat için işgali,

…” denilmektedir.

Yapılan incelemeler neticesinde; İstanbul genelinde, işgal harcının konusuna giren alanlara konumlandırılarak kullanıcıların hizmetine sunulan, mobil uygulama üzerinden kiralanabilen, motor gücünün en fazla 0,25 Kw olduğu, en çok 18 km/saat hızla gidebilen ve kullanıcıların kas gücüyle de çalışabilen elektrikli araçlar ile ilgili olarak bazı ilçe belediyelerinden izin alınmasına ve ilgili ilçe belediyelerine işgal harcı ödenmesine rağmen, söz konusu araçların büyükşehir belediyesinin sorumluluğu altındaki yerlerde de kullanılmakta olduğu görülmüştür. Büyükşehir belediyesi tasarrufunda olan yerlerdeki kullanımlar dolayısıyla büyükşehir belediyesinden izin veya ruhsat alınmamış olup bu meyanda herhangi bir işgal harcı tahsilatı da yapılmamıştır.

Yukarıda yer alan denetim tespiti sonrasında İdare tarafından gönderilen cevapta; konuya ilişkin yapılan teknik çalışmalar neticesinde oluşturulan Elektrikli Kaykay Paylaşım Sistemi Yönergesinin 25.06.2020 tarihinde gerçekleştirilen UKOME toplantısında görüşüldüğü ve bir sonraki UKOME toplantısında karara bağlanmak üzere alt komisyona havale edildiği ifade edilmiştir.

Netice olarak; genelde kıyı şeridinde faaliyet göstermekle birlikte, kullanıcılar tarafından istenildiği yere götürülebilmesi nedeniyle birkaç ilçe belediyesinin ve aynı zamanda büyükşehir belediyesinin sorumluluk alanında kullanılabilen scooter tarzı araçları işleten şirketin ruhsat ve izin işlemlerinin Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılması ve işgal harcının da Büyükşehir Belediyesi tarafından tahsil edilmesi mevzuata uyarlı olacaktır.